Podstawy perspektywy rysunkowej

Rysunek perspektywiczny polega na zaobserwowaniu oraz przeanalizowaniu wybranego tematu w przestrzeni i w miarę wiernemu odzwierciedleniu wybranego tematu w przestrzeni i w miarę wiernemu odzwierciedleniu go na płaskiej kartce papieru

Rysunek ten opiera się na jasnych zasadach konstrukcji Jest obrazem, który mógłby powstać na szybie, znajdującej się w odległości równej długości ramienia rysującego, którym odmierzane są proporcje rysunku

Wszystkie linie i odległości, jakie można zaobserwować, w rzeczywistości ulegają tzw. skrótom perspektywicznym Oznacza to, że przedmioty położone dalej od nas widoczne są jako mniejsze niż te, które są położone bliżej, a równe odległości pomiędzy nimi w perspektywie mogą ulegać proporcjonalnemu skróceniu i nie być już widoczne jako równe

Bardzo istotne dla rysunku jest położenie rysującego i związane z nim umiejscowienie linii horyzontu Linia horyzontu jest jakby granicą pola widzenia i znajduje się zawsze na poziomie oczu rysującego Oznacza to, że rysując ten sam obiekt z tego samego miejsca, można go inaczej przedstawić, w zależności od tego czy przyjmie się postawę stojącą, siedzącą czy leżącą

Istotne jest także położenie samego przedmiotu w stosunku do obserwatora (czołowe, boczne, nad lub pod linią horyzontu) Od tych czynników zależy liczba punktów zbiegu na linii horyzontu dla rysowanego przedmiotu (linie budujące przedmioty – widziane przestrzennie – ulegają zjawisku zbiegania do punktów zbiegu, położonych główni na linii horyzontu)

Ze względu na położenie rysującego i położenie przedmiotów w stosunku do niego wyróżniamy następujące rodzaje perspektywy: Równoległą (z jednym punktem zbiegu) Ukośną (z dwoma punktami zbiegu) „z lotu ptaka” (z trzema punktami zbiegu) „żabia” (z trzema punktami zbiegu) powietrzną

Większość przedmiotów można przedstawić jako układ prostych figur geometrycznych i brył Dlatego omówienie zasad perspektywy często opiera się na zasadach konstrukcji prostych figur płaskich – prostokąta (w tym kwadratu) i okręgu, a także prostych brył o ścianach płaskich – prostopadłościanu oraz brył obrotowych – walca i stożka

W rzeczywistości, najczęściej punkty zbiegu znajdują się poza płaszczyzną papieru, na którym rysujemy Musimy je mieć niejako w wyobraźni i konstruując poszczególne przedmioty dążyć do nich liniami konstrukcyjnymi

Perspektywa równoległa Charakteryzuje się jednym punktem zbiegu Położenie czołowe kwadratu lub prostokąta oznacza, że dwa jego boki są równoległe do rysującego, a dwa pozostałe prostopadłe, przy czym prostokąt może zajmować położenie osiowe lub znajdować się nieco z boku

Boki równoległe do nas zachowują swoje wzajemne położenie w perspektywie. Skrótowi perspektywicznemu ulega jedynie odległość pomiędzy nimi. Natomiast boki prostopadłe do płaszczyzny obrazu ulegają zbieżności do punktu zbiegu, znajdującego się na linii horyzontu

Okrąg w perspektywie równoległej Wykorzystuje się zasadę wpisania okręgu w kwadrat Okręg przybiera formę elipsy

prostopadłościan Z położeń prostokąta można skonstruować prostopadłościan w położeniu czołowym

Walec Konstrukcję zaczyna się od prostopadłościanu, w który walec ma być wpisany Wystarczy wpisać w odpowiednie podstawy prostopadłościanu okręgi, a następnie połączyć je liniami stanowiącymi boki walca

Stożek Konstrukcja perspektywiczna stożka bazuje na konstrukcji prostopadłościanu W jedną podstawę wpisujemy okrąg, natomiast środek drugiej podstawy stanowi wierzchołek stożka Wierzchołek należy połączyć prostymi liniami bocznymi z podstawą w kształcie elipsy

Perspektywa ukośna Perspektywa ukośna jest zbieżna do minimum dwóch punktów zbiegu Prostokąt rogiem skierowany do rysującego Skrótom perspektywicznym ulegają wszystkie boki prostokąta, których linie konstrukcyjne zbiegają się do dwóch punktów zbiegu, znajdujących się na linii horyzontu

Okrąg Zasada wpisywania okręgu w kwadrat (środkowe dzielące boki kwadratu na połowy, leżą na liniach zbiegających się do dwóch punktów zbiegu) Wyznaczyć środek kwadratu w punkcie przecięcia się przekątnych Następnie przez wyznaczony środek prowadzi się linie do punków zbiegu Tak wyznaczone linie dzielą boki kwadratu zgodnie z zasadami perspektywy ukośnej i wyznaczają tym samym punkty styczności okręgu do kwadratu

Prostopadłościan Opiera się na konstrukcji prostokąta w perspektywie ukośnej Wszystkie boki prostopadłościanu ulegają skrótom perspektywicznym W przypadku elementów bardzo wysokich, może pojawić się trzeci punkt zbiegu – położony wysoko w górze, do którego będą zbiegały się boki budujące wysokość prostopadłościanu (skrajnym przypadkiem jest perspektywa żabia)

Walec i stożek Oparte na konstrukcji prostopadłościanu Wpisuje się elipsy w odpowiednie podstawy prostopadłościanu

Perspektywa „z lotu ptaka” Ten rodzaj perspektywy dotyczy wysokiego punktu położenia obserwatora, tak jakby leciał nad oglądanym obszarem Jest to optycznie i plastycznie bardzo ciekawy i ekspresyjny sposób przedstawienia rzeczywistości lub projektu Linia horyzontu jest położona bardzo wysoko, a wszystkie przedstawiane elementy leżą poniżej

Perspektywa „z lotu ptaka” Konstrukcja perspektywy opiera się na dwóch punktach zbiegu, znajdujących się na linii horyzontu Dodatkowy trzeci punkt położony bardzo nisko, związany z pokazaniem wysokości przedstawianych elementów, które ulegają bardzo silnym skrótom perspektywicznym

Perspektywa „żabia” Jest w pewnym stopniu odwrotnością perspektywy „z lotu ptaka” Obserwator jakby leży, patrząc do góry Linia horyzontu znajduje się bardzo nisko Trzeci punkt zbiegu znajduje się bardzo wysoko

Perspektywa powietrzna Perspektywa powietrzna opiera się na zasadzie zróżnicowanego przedstawiania przedmiotów, w zależności od tego w jakiej odległości od rysującego się znajdują Ustala się wyraźnie poszczególne plany w rysunku i pokazuje je w różny sposób

Tego rodzaju wyraźną planowość można zaobserwować w pochmurny, mglisty dzień, kiedy poszczególne plany wyodrębniają się w sposób naturalny Przedmioty znajdujące się dalej – stają się mniej czytelne, płaszczyzny oświetlone – tracą na jasności, a cienie własne i rzucone – jaśnieją, ich obraz jest coraz mniej wyraźny Barwy poszczególnych plam zmieniają się: ciemne-błękitnieją, jasne - różowieją