Filozofia kultury i naturalizm Piotr Makowski Instytut Filozofii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

KULTURA – PODSTAWOWE ROZRÓŻNIENIA kultury – (kultura w liczbie mnogiej) zrelatywizowane do społeczności/narodowości/grupy (relatywizacja historyczna i geograficzna) – to, co kulturowe kultura* – kultura jako życie kulturalne (opera, teatr, literatura młodzieżowa, popkultura, subkultury) – to, co kulturalne

BADANIE KULTURY Kwestia wartościowania Kultury poddane wartościowaniu nie poddane wartościowaniu Kultura* (krytyka kultury – cultural criticism)

MOŻLIWOŚĆ STOSOWANIA JEDNEGO UNIWERSALNEGO POJĘCIA KULTURY ?

DROGI DO JEDNEGO POJĘCIA KULTURY 1.Generalizacja – cechy wspólne kultur (czego kultury muszą dokonać, żeby ludzie w nich żyjący mogli przeżyć) materialne pojęcie kultury /teorie kultury: e.g. Kmita, Kroeber, Radcliffe-Brown, Malinowski – raczej domena kulturoznawstwa / 2.Formalizacja – czynniki, które przesądzają, że coś jest kulturowe (cechy danych zjawisk, które mogą być uznane za kulturowe) formalne pojęcie kultury /świadectwa ludzkiej aktywności, zrozumiałość w ogóle, rodzaj wartości – e.g. Dilthey, Rickert – raczej domena filozofii/

KULTURA W UJĘCIU FILOZOFICZNYM Formalne pojęcie kultury – wyróżniki tego, co kulturowe ? To, co niekulturowe – czyli to, co opozycyjne względem kultury: -życie (Dilthey) -cywilizacja (Spengler) -natura (np. sofiści, Rousseau) NATURALIZM

KULTURA A NATURALIZM Kultura (df. formalna) – całość kreowanego i reprodukowanego przez człowieka świata, w którym toczy się życie ludzkie, rozumiana jako sfera odrębna (i przeciwieństwo) względem natury (=przyrody) Naturalizm w filozofii kultury – negacja możliwych do uzasadnienia materialnych i formalnych różnic między naturą i kulturą: nie mogą istnieć jako odrębne dyscypliny nauka o kulturze oraz filozofia kultury [H. Schnaedelbach] MONOPOL POZNAWCZY PRZYRODOZNAWSTWA WZGLĘDEM HUMANISTYKI?

FILOZOFIA KULTURY A NATURALIZM 1.Naturalistyczna interpretacja kultury musi zakładać rozróżnienie między naturą i kulturą 2.Naturalista nie może interpretacją naturalistyczną, choćby najbardziej przekonującą, przemienić kultury interpretowanej jako natura w samą bez reszty naturę, bo przynajmniej sama ta interpretacja nie może być wyłącznie naturą. (Można by powiedzieć: naturalista zakłada to, że natura stała się refleksyjna, ale czymże innym jest kultura, jeśli nie właśnie tym?) [H.S.]

KRYTYKA A KULTURA krytyka naturalizmu jako krytyka kultury zdolność do krytycznego myślenia jako podstawa odpowiedzialności za kulturę – krytyka kultury (cultural criticism) krytyczna postawa wobec krytyk kultury (racjonalność) – filozofia kultury jako krytyczna krytyka kultury

CO NAM DAJE FILOZOFIA KULTURY 1.Uzasadnienie stosowania jednego pojęcia kultury (podstawa krytyki relatywizmu kulturowego) 2.Za pomocą racjonalnego odniesienia do pojęcia natury i naturalizmu: /a/. uzasadnienie autonomicznego charakteru humanistyki /b/. podkreślenie kulturowej roli krytyki

Filozofia kultury i naturalizm Piotr Makowski Instytut Filozofii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu