SEN I CZUWANIE NEUROFIZJOLOGIA

Sen i Czuwanie U ludzi dorosłych występują cyklicznie w ciągu doby dwa podstawowe stany fizjologiczne : SEN i CZUWANIE

SEN I CZUWANIE Około 2/3 doby przypada na czuwanie. Około 1/3 doby przypada na sen.

SEN I CZUWANIE CZUWANIE ( wakefulness) jest to stan aktywności układu somatycznego. SEN (sleep) jest to stan spoczynku dla układu somatycznego.

SEN I CZUWANIE W czasie snu dochodzi do zmian w czynności układu sercowo-naczyniowego, oddechowego, trawiennego i gruczołów dokrewnych.

SEN I CZUWANIE W procesie snu i czuwania uczestniczą substancje chemiczne tzw. CZYNNIKI SNU i CZUWANIA. Do czynników snu i czuwania zalicza się substancje chemiczne powstające zarówno w mózgowiu, jak i na obwodzie i wraz z krwią dopływające do mózgowia.

SEN I CZUWANIE Czynników snu (sleep factors) jest ponad dwadzieścia. Czynniki snu to min.: melatonina-wydzielana w ciemności z szyszynki do krwi, GABA czyli kwas gamma - aminomasłowy, transmiter interneuronów hamujących, interleukina wytwarzana przez komórki glejowe w mózgowiu.

SEN I CZUWANIE W procesie zasypiania oddziaływanie czynników snu przeważa nad czynnikami czuwania, następuje tłumienie aferentnej impulsacji przewodzonej przez układ siatkowaty wstępujący pobudzający-RAS i człowek zasypia.

SEN I CZUWANIE W czasie 7-8 – godzinnego snu nocnego zostaje zmetabolizowany nadmiar czynników snu w mózgowiu i poza nim –człowiek budzi się.

SEN I CZUWANIE Istnieje zależność pomiędzy regulacją temperatury ciała i snem. We śnie temperatura ciała stopniowo obniża się o około 0,6°C, aby przed przebudzeniem wzrosnąć.

SEN I CZUWANIE Czynność bioelektryczna mózgu charakterystyczna dla stanu czuwania zmienia się po zaśnięciu oraz w czasie trwania snu nocnego. Podczas snu nocnego czynność bioelektryczna mózgu zmienia się w sposób typowy co pozwala podzielić sen na fazy i stadia.

CZUWANIE CZUWANIE (wakefulness)- charakteryzuje się występowaniem w EKG fal alpha i beta u ludzi pozostających w spoczynku i z zamkniętymi powiekami.

SEN SEN dzieli się na dwie fazy: 1. sen o wolnych ruchach gałek ocznych (NREM) 2.sen o szybkich ruchach gałek ocznych (REM)

FAZA NREM W pierwszym stadium NREM, w czasie zasypiania zanikają fale alpha, pojawiają się fale o małej amplitudzie i częstotliwości od 6 do 7 Hz. Stadium 1-NREM nie przekracza 5% całego czasu przypadającego na sen nocny.

FAZA NREM W drugim stadium NREM amplituda fal nieco się podwyższa i od czasu do czasu pojawiają się skupienia ostrych fal o częstotliwości od 12 do 14 Hz i amplitudzie do 50 µV tworzące tzw. wrzeciona senne , zwane również FALAMI SIGMA, oraz zespoły fali ostrej z falą wolną tzw. zespoły K. Stadium 2-NREM zajmuje łącznie ok.50-55%, czasu przypadającego na sen nocny.

FAZA NREM W stadium 3-NREM występują fale o wyższej amplitudzie niż 75µV i o częstotliwości poniżej 2Hz. Fale te zajmują do 50% snu nocnego.

FAZA NREM W stadium 4-NREM fale o wyższej amplitudzie niż 75µV i o częstotliwości poniżej 2Hz zajmują ponad 50% analizowanego elektroencefalogramu . Stadium 3 i stadium 4 NREM są nazywane snem DELTA – dominują w pierwszych godzinach snu.

FAZA NREM Na sen o wolnych ruchach gałek ocznych przypada od 70 do 80% całkowitego czasu snu nocnego TSN. W czasie tej fazy snu znacznie zmniejsza się aktywność bioelektryczna neuronów adrenergicznych, serotoninoergicznych i histaminoergicznych w obrębie pnia mózgu. Umożliwia to krążenie impulsów nerwowych pomiędzy wzgórzem a korą mózgu.

FAZA NREM Sen ten wiąże się z występowaniem jednego z czynników snu w płynie mózgowo- rdzeniowym wypełniającym komory mózgu tj. peptydu wywołującego sen delta.

FAZA REM W czasie 8- godzinnego snu występuje kilka razy, zazwyczaj od 4-6, faza snu o szybkich ruchach gałek ocznych (REM). Każdorazowo faza REM trwa kilkanaście do kilkudziesięciu minut.

FAZA REM Szybkim ruchom gałek ocznych towarzyszy zmniejszone napięcie mięśni szkieletowych , ruchy żuchwy oraz desynchronizacja czynności bioelektrycznej kory mózgu. Faza snu REM zajmuje łącznie 20-30% całkowitego czasu snu nocnego .

FAZA REM REM związana jest z aktywnością neuronów mostu. W czasie REM stwierdzono największy przepływ krwi przez tętnice środkowe mózgu, przyśpieszenie częstości skurczów serca i inne objawy wyzwalane za pośrednictwem autonomicznego układu nerwowego. Aktywność neuronów adrenergicznych, serotoninoergicznych i histaminoergicznych jest całkowicie stłumiona.

ELEKTROENCEFALOGRAM opisuje aktywność bioelektryczność mózgu.

ELEKTROENCEFALOGRAM EEG może być zapisywane za pomocą: Elektrod umieszczanych na skórze głowy Elektrod umieszczonych na powierzchni mózgowia (opona miękka).

ELEKTROENCEFALOGRAM Zapisy EEG mogą być jednobiegunowe lub dwubiegunowe. Zapis jednobiegunowy pokazuje różnicę potencjału występującego pomiędzy elektrodą korową i elektrodą teoretycznie obojętną przystawioną do części ciała odległej od kory mózgu. Zapis dwubiegunowy pokazuje wahania potencjału elektrycznego pomiędzy dwiema elektrodami korowymi.

EKEKTROENCEFALOGRAM Kliniczne zastosowanie EEG: Pomoc w lokalizacji procesu patologicznego. Zdiagnozowanie i zlokalizowanie krwiaków podtwardówkowych. Zlokalizowanie ogniska padaczkowego.

ZABURZENIA SNU BEZSENNOŚĆ to subiektywny stan występowania niewystarczającego lub nieregenerującego snu pomimo obiektywnych warunków sprzyjających dla snu.

ZABURZENIA SNU LUNATYZM (somnambulizm) i MOCZENE NOCNE występują w czasie NREM lub w czasie budzenia się . Nie są związane z REM. Częściej występuje u dzieci, najczęściej u chłopców. Lunatyzm może trwać kilka minut. Lunatyk chodzi z otwartymi oczami w czasie snu a po obudzeniu nic nie pamięta.

ZABURZENIA SNU NARKOLEPSJA jest chorobą o nieznanej przyczynie w której istnieje nieodparte pragnienie snu w ciągu codziennej aktywności.

SEN I CZUWANIE

SEN I CZUWANIE