Historia i Legendy

Olsztyn (niem. Allenstein) został założony przez niejakiego Jana z Łajs około połowy XIV wieku (prawa miejskie otrzymuje 31 października 1353roku) przy zamku kapituły warmińskiej, którego budowę rozpoczęto w 1334 roku. Nazwa Łajsy jest pruskiego pochodzenia i określano nią pole w pobliżu osady Wewy, później zwanej Melzakiem, a w wieku XX Pieniężnem. Miasto na początku swego istnienia funkcjonuje pod nazwą Allenstein, która pochodzi od pruskiej nazwy Łyny - Alna (lub Alle).

Niejednokrotnie miasto jest niszczone przez liczne wojny w XV wieku. W 1440 r. Olsztyn przystępuje do Związku Pruskiego. W wyniku powstania zorganizowanego przez ten związek w 1454 Zakon Krzyżacki traci klucze do miasta. W tym samym czasie miasto uznaje władzę Kazimierza Jagielończyka. W czasie wojny 13-letniej miasto opanowują wojska krzyżackie. W 1466 r. na mocy traktatu pokojowego zawartego w Toruniu, Olsztyn wraz z całą Warmią przechodzi pod władanie Rzeczypospolitej. Staje się siedzibą administracji dóbr kapituły warmińskiej, której prace w latach i nadzoruje Mikołaj Kopernik. Za jego rządów wybucha kolejna wojna wywołana przez zakon krzyżacki, której wynikiem jest całkowite spustoszenie południowej Warmii. Kopernik podejmuje akcje zasiedlania rejonu poprzez sprowadzanie osadników mówiących po polsku z Mazowsza. Sławny astronom pozostawia po swoim pobycie na zamku wiele ciekawych wykresów, które zachowują się do dzisiejszych czasów. Warta zobaczenia jest jego tablica astronomiczna znajdująca się na krużganku zamku. Kopernik oznacza farbami linie równonocy wiosennej i jesiennej. Wyniki tych badań pozwalają mu nie tylko zmierzyć długość roku, ale służą tez do napisania pracy "O obrotach ciał niebieskich" (De revolutionibus orbium coelestium), w której to Kopernik wstrzymuje Słońce i rusza Ziemię

W zamku ponoć ukazuje się duch Marcina Borkowica, który jako wojewoda poznański stanął na czele buntu wielmożów wielkopolskich przeciw Kazimierzowi Wielkiemu. Król wygnał go, ale niebawem miłosiernie mu przebaczył. Kiedy Borkowic dopuścił się zdrady po raz drugi, został skazany na śmierć głodową w lochach olsztyńskiego zamku. Po czterdziestu dniach zmarł. Odtąd potężna postać Marcina Borkowica pojawia się na murach zamku, brzęcząc łańcuchami i jęcząc.

Olsztyńska warownia ma także swoją białą damę. Jest ona duchem panny młodej, którą pułapka zamkowa rozdzieliła z ukochanym, starostą olsztyńskim. Podczas wesela oblubienica wpadła do zapadni ukrytej za drzwiami komnaty basztowej. Zagadka zniknięcia dziewczyny została rozwikłana 30 lat po tragicznym zdarzeniu, kiedy zamek przebudowywano. Pan młody oszalał i ślad po nim zaginął. Po dziś dzień postać panny młodej w weselnej sukni błąka się po zamku, jęczy i wzywa pomocy.

Wykonali: Mateusz Mesjasz i Szymon Kwiatkowski