Podstawowe pojęcia epidemiologiczne

1.EPIEDMIE- to zwiększony stan zachorowań na daną chorobę na określonym terenie i w określonym czasie. 2. PANDEMIE- epidemia obejmująca cały kraj a niekiedy kilka krajów, kontynent 3. ENDEMIE-występowanie przypadków tej samej choroby zakaźnej lub niezakaźnej (np. wola endemicznego, awitaminozy), na określonym terenie, utrzymujące się nawet przez wiele lat na tym samym poziomie.

Choroba zakaźna Spowodowana specyficznym czynnikiem zakaźnym lub jego toksycznym produktem, powstaje poprzez przeniesienie tego czynnika lub jego produktu w sposób bezpośredni lub pośredni z osoby zakażonej ( lub zwierzęcia) na podatnego gospodarza

Grupa chorób ludzi, zwierząt i roślin, będących następstwem zakażenia ustroju czynnikiem zakaźnym i złamania sił odpornościowych organizmu lub obecności w organizmie bioaktywnych toksyn (jadów) drobnoustrojów.

Zakażenie, proces zakażenia Proces wnikania jakimikolwiek wrotami do organizmu gospodarza ( lub przenosiciela mechanicznego) drobnoustrojów z grup: bakterii, wirusów i grzybów

ZARAZEK- czynnik etiologiczny choroby zakaźnej nazywany drobnoustrojem chorobotwórczym REZERWUAR ZARAZKÓW -środowisko ludzkie i zwierzęce wraz z warunkami naturalnymi na ograniczonym terenie, w którym krąży drobnoustrój, wywołujący określoną chorobę

CZYNNIK ZAKAŹNY DROGI I CZYNNIKI PRZENOSZENIA ZAKAŻENIA GOSPODARZ ŁAŃCUCH INFEKCJI CZYNNIK ZAKAŹNY DROGI I CZYNNIKI PRZENOSZENIA ZAKAŻENIA GOSPODARZ

CZYNNIK ZAKAŹNY źródło zakażenia (pierwotne i wtórne) i rezerwuar drobnoustrojów nosiciel

Źródło zakażenia Pierwotne Organizm ludzki lub zwierzęcy, w którym: Występują drobnoustroje chorobotwórcze Rozmnażają się Dostają się do otaczającego środowiska, więc organizm mogą zakażać kolejno dalsze wrażliwe organizmy

Źródłem zakażenia mogą być: Chorzy ludzie i chorzy zwierzęta Nosiciele Zwłoki przez krótki okres po śmierci Zwierzęta poddane ubojowi, w celu produkcji żywności

Źródło zakażenia wtórne, okresowe, krótkotrwałe Mikrośrodowisko wodne i gleby lub pokarmowe, w którym występują drobnoustroje chorobotwórcze, głównie bakterie, które dostają się tu ze źródeł pierwotnych i rozmnażają się chwilowo w dogodnych dla nich warunkach

Nosicielstwo Stan specyficznej równowagi immunologicznej wytwarzającej się między drobnoustrojem i zakażonym organizmem ( drobnoustrój nie działa patogennie na organizm)

Nosiciel Osoba , która nie wykazuje widocznych objawów chorobowych ale równocześnie wydala z kałem, moczem, plwocinami drobnoustroje chorobotwórcze. Jest on potencjalnym źródłem zakażenia dla otoczenia

Nosicieli dzielimy na: Zdrowych – którzy nie chorowali i nie spostrzegli u siebie zaburzeń czynności organizmu a mimo to wyosabnia się od nich zarazki. W surowicy krwi nosicieli stwierdza się podwyższony poziom przeciwciał specyficznych dla drobnoustroju Ozdrowieńców – którzy chorowali i w okresie rekonwalescencji wydzielają chorobotwórczy drobnoustrój. -stały -okresowy

DROGI SZERZENIA ZAKAŻEŃ Drogi przenoszenia się zarazków Bezpośrednie Pośrednie

Bezpośrednie Drogę łożyskową w czasie ciąży Drogę pochwową w czasie porodu Kontakt bezpośredni (pocałunek, stosunek płciowy, podanie ręki) Ukąszenia i zadrapania przez zwierzęta Kontakt bezpośredni z chorymi podczas badań i zabiegów lekarsko-pielęgniarskich Bezpośrednie przetaczanie krwi od dawcy do biorcy (dawniej)

Pośrednie Droga powietrzno-kropelkowa i powietrzno pyłowa Droga pokarmowo-wodna (wodna, pokarmowa) Przedmioty codziennego użytku, w tym drogę jatrogenną Gleba Owady

Gospodarz osoba lub zwierze, które stwarza dogodne miejsce do wzrostu i namnażania się czynnika zakaźnego w jego naturalnych warunkach

ZWALCZANIE CHORÓB ZAKAŹNYCH

Ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z dnia 30 grudnia 2008 r.)

Art. 1. Ustawa określa: 1) zasady i tryb zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi, w tym zasady i tryb rozpoznawania i monitorowania sytuacji epidemiologicznej oraz podejmowania działań przeciwepidemicznych i zapobiegawczych w celu unieszkodliwienia źródeł zakażenia, przecięcia dróg szerzenia się zakażeń i chorób zakaźnych oraz uodpornienia osób podatnych na zakażenie; 2) zadania organów administracji publicznej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi; 3) uprawnienia i obowiązki świadczeniodawców oraz osób przebywających na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w zakresie zapobiegania oraz zwalczania zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Klasyfikacja przypadków nadzoru epidemiologicznego Możliwy-najmniej pewne rozpoznanie postawione wyłącznie na podstawie objawów klinicznych; wysoka czułość, niska swoistość nadzoru Prawdopodobny- rozpoznanie postawione na podstawie obrazu klinicznego oraz zaobserwowanego powiązania epidemiologicznego z przypadkiem potwierdzonym; pośrednia czułość i swoistość nadzoru Potwierdzony- rozpoznanie postawione na podstawie wyników badań laboratoryjnych –niska czułość, wysoka swoistość

Historia walki z chorobami zakaźnymi

Prymitywne środki zaradcze „ocet 7 złodziei” picie na „umór” wypalanie ciała rozgrzanym żelazem proszek ze strupów po ospie naturalny antybiotyk palenie ciał chorych izolowanie chorych zabijanie chorych

Przełom w walce z chorobami zakaźnymi WARIOLIZACJA 1796 r. WAKCYNACJA – eksperyment Edwarda Jennera

Sposoby i metody walki z drobnoustrojami chorobotwórczymi

1. wykrycie i unieszkodliwienie źródła zakażenia 2. niszczenie dróg i czynników zakażenia: dezynsekcja, deratyzacja, sterylizacja, sanityzacja, dezynfekcja zapobiegawcza, ogniskowa, końcowa: 3. zabezpieczenie przed zakażeniem ludzi zdrowych

Profilaktyka – postępowanie zapobiegawcze Postępowanie informacyjne o zdrowiu, czyli promocja zdrowia Czynności podtrzymujące i wzmacniające zdrowie jednostki i populacji Czynności utrzymujące naturalną ekologię środowiska życia ludzi

PROFILAKTYKA- podtrzymywanie i wzmacnianie zdrowia jednostki i populacji oraz utrzymywanie naturalnych (uwarunkowanych ewolucją Ziemi) układów środowiska.

W zależności od stopnia zagrożenia zdrowia zapobieganie podzielono na: profilaktykę wczesną-odrzucenie i likwidacja takich wzorców społeczno-kulturowych, które pośrednio lub bezpośrednio przyczyniają się do podwyższania zagrożenia chorobą Profilaktykę pierwotną – zespół przedsięwzięć mających na celu obniżenie częstości zachorowań przez zmniejszenie ryzyka powstania choroby ( szczepienia ochronne) Profilaktyka pośrednia- zespół przedsięwzięć skierowanych na zmniejszenie rozprzestrzeniania choroby wśród ludności za pośrednictwem skracania długości jej trwania ( izolacja, leczenie, przecinanie dróg zakażenia,)

profilaktyka wtórna – zespół przedsięwzięć mających na celu zmniejszenie liczby osób chorych o przewlekłej niezdolności do pracy wśród ludności drogą obniżania zaburzeń funkcjonalności jako następstwo określonej choroby (rehabilitacja)

Realizacja działań profilaktycznych Ciągła obserwacja sytuacji zdrowotnej społeczeństwa Analiza dokumentacji dotyczącej zdrowia, tworzonej w przychodniach, szpitalach itp. Kontrola planowania i wykonywania czynności profilaktycznych przez specjalistyczne działy Walka o naturalne warunki środowiska życia i z zanieczyszczeniem środowiska Przesiewowe badania ludności

Uodparnianie czynne szczepienie -polega na podaniu człowiekowi szczepionki czyli preparatu zawierającego antygen patogennego drobnoustroju. W wyniku wprowadzenia do organizmu antygenu zależnie od preparatu dochodzi do pobudzenia układu odpornościowego i wzrostu odporności humoralnej lub komórkowej. Zazwyczaj odpowiedź ta utrzymuje się przez długi czas, który można przedłużyć podając dawki przypominające szczepionki.

Podział szczepionek w zależności od postaci antygenu Szczepionki żywe, atenuowane czyli pozbawione zjadliwości - Szczepionki te zawierają żywe drobnoustroje, które mają znikome właściwości chorobotwórcze lub są ich pozbawione jednak zachowując swoje właściwości antygenowe ( przeciwko gruźlicy) Szczepionki inaktywowane - Szczepionki zawierające zabite drobnoustroje (całe lub ich fragmenty) przy użyciu ciepła, substancji chemicznych lub promieniowania ( przeciwko wściekliźnie)

Uodparnianie bierne podanie człowiekowi gotowych przeciwciał pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego. Metoda to pozwala na bardzo szybkie, natychmiastowe podniesienie odporności jednak wiąże się z możliwością wystąpienia objawów uczuleniowych ze wstrząsem uczuleniowych włącznie. Należy pamiętać o tym, że uzyskana w ten sposób odporność utrzymuje się przez okres kilku tygodni.

W celu uodpornienia biernego stosuje się Surowice odpornościowe - To nieoczyszczone preparaty zawierające przeciwciała pochodzenia ludzkiego lub zwierzęcego, obecnie są rzadziej stosowane. Immunoglobuliny - To preparaty otrzymywane z surowicy odpornościowej ludzkiej. Poprzez zastosowanie skomplikowanych metod izolowania i oczyszczania otrzymuje się preparaty przeciwciał. Antytoksyny - To immunoglobuliny neutralizujące toksyny pochodzące z surowicy koni i bydła hiperimmunizowanych toksoidami, toksynami bakteryjnymi lub jadem żmii

Straty demograficzne i skutki psychiczne chorób epidemicznych dyskusja