Etyka a moralność

Etyka a moralność Etyka (ethos - zwyczaj, obyczaj) – jeden z klasycznych działów filozofii zajmujący się badaniem moralności i konstruowaniem systemów mogących stanowić bazę dla określonych wykładni poglądów moralnych.

Moralność – zbiór norm, definiujących co jest dobre (prawidłowe), a co złe (nieprawidłowe). Moralność można definiować jako sposób postępowania jednostki uznawany przez większość danej społeczności za normę, która wywołuje negatywne lub pozytywne emocje innych jednostek, pozostaje w sprzeczności lub jest zgodna z naturą człowieka, jest lub nie jest szkodliwa z punktu widzenia danej społeczności. Moralność - zbiór dyrektyw podawanych zazwyczaj w formie zdań rozkazujących: Nie kradnij, Nie zabijaj, Nie cudzołóż,

Różne systemy etyczne: Zasady etyczne w odróżnieniu od norm moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z wyznawanego światopoglądu – zarówno świeckiego jak i religijnego. Różne zasady etyczne prowadzić mogą do takich samych zasad moralnych. Różne systemy etyczne: - Chrześcijaństwo – życie jest darem Boskim (wartością nadrzędną), - Buddyzm – odbieranie życia jest równoznaczne z zadawaniem największego cierpienia, - Humanizm (ateizm) – życie ludzkie jest największą wartością – każdy z nas ma takie samo prawo do życia, - Anarchizm – życie należy do jednostki i jest gwarantem jej najważniejszego prawa – prawa do wolności. Pozbawiając kogoś życia, pozbawiasz go wolności, Różne systemy wartości etycznych prowadzą jednak to takiej samej normy moralną – nie zabijaj.

Etyka poszukuje korzeni systemów moralnych, analizuje efekty działania określonych typów moralności. Szuka podstawowych przesłanek filozoficznych, na podstawie których dałoby się w racjonalny sposób tworzyć zbiory nakazów moralnych. Poglądy etyczne formułowane są zwykle w postaci teorii, na podstawie których konstruować można zbiory nakazów moralnych. Współczesny podział teorii etycznych zaproponowany przez Rudolfa Carnapa:

Z uwagi na zakres norm moralnych: teorie obiektywistyczne - normy etyczne mają charakter uniwersalny i można je wywieść z ogólnych założeń i zastosować do wszystkich ludzi. teorie subiektywistyczne - normy etyczne są wytworem poszczególnych ludzi. Prowadzi to do wniosku, że jeśli istnieją jakieś wspólne normy, to są one rezultatem podobnej wiedzy, wychowania, doświadczeń. Część etyków twierdzi nawet, że nie ma czegoś takiego jak wspólne normy - każdy posługuje się prywatnym systemem moralnym.

Ze uwagi na źródło norm: naturalizm - normy moralne wywiedzione z nauk przyrodniczych, antynaturalizm – normy moralne mają pochodzenie nadprzyrodzone (np. boskie) lub można je wyprowadzić z przesłanek racjonalnych (bez odnoszenia się do danych empirycznych), emotywizm - nakazy moralne to efekt działania ludzkiej psychiki (emocji). Normy nie posiadają konkretnych źródeł – są jednym ze zjawisk psychologicznych.

Ze względu na ocenę zachowań ludzi: motywizm - o moralnej ocenie danego czynu decyduje motyw. Nie można uznać czynu za moralnie słuszny, niezależnie od jego końcowego efektu, jeśli nie został podjęty z dobrą etycznie intencją. efektywizm - o moralnej ocenie danego czynu decyduje wyłącznie jego efekt. Jeśli czyn został dokonany bez intencji lub nawet ze złą intencją, ale przyniósł dobry efekt, to uznajemy go uznać za moralnie słuszny. nominalizm - abstrahuje zarówno od motywu jak i efektu. Dobro i zło to niedefiniowalne pojęcia pierwotne. Dobre w obrębie danego systemu moralnego jest to, co jest zgodne z jego nakazami - ani motyw, ani efekt nie mają znaczenia w ocenie moralnej danego czynu. Ważna jest zgodność tego czynu z nakazami moralnymi.

Moralność a emocje

EKSPERYMENT I Kozacy

Twoje dziecko zaczyna głośno płakać Twoje dziecko zaczyna głośno płakać. Jego płacz zwróci uwagę żołnierzy, którzy zabiją ciebie, twoje dziecko i innych ukrytych w piwnicy. Aby temu zapobiec musisz je cicho udusić. Czy zrobiłbyś to?

EKSPERYMENT II Mostek i zwrotnica Amerykańska badaczka moralności Judith Thomson przeanalizowała dwa złożone dylematy etyczne: zwrotnicy i mostka. W obu przypadkach jesteś w sytuacji, w której możesz uratować od śmierci pięć osób, poświęcając jedną.

Zwrotnica

Mostek

Etyka chrześcijańska W etyce chrześcijańskiej podstawą moralności jest osoba i poglądy Jezusa Chrystusa. Wykładnia moralności człowieka zawarta jest w samej jego naturze (prawo naturalne) oraz w Objawieniu: Pismo Święte - Stary Testament – Dekalog, - Nowy Testament – Przykazanie miłości.

Etyka islamu Nakazy i normy moralne islamu opisane są w dwóch głównych źródłach: świętej księdze muzułman - Koranie oraz Sunnie - tradycji proroka Mahometa. Ważną rolę w życiu muzułmanina odgrywa wykładnia prawa – Szariat. Islam odnosi się także z uznaniem do dekalogu żydowsko-chrześcijańskiego, określając wyznawców obu tych religii mianem ludów księgi.

Etyka buddyjska Etyka buddyjska wykładana jest w postaci nakazów (np. dziesięć złych uczynków - zabijanie, kradzież, uwodzenie, kłamstwo, przeklinanie, plotkowanie, oczernianie, pożądanie cudzej własności, gniew, utrzymywanie fałszywych poglądów). Są to drogowskazy, potrzebne ludziom niedostatecznie rozwiniętym duchowo. Człowiek dojrzały duchowo-współczujący innym stworzeniom i żyjący z nimi w zgodzie - nie potrzebuje odgórnych reguł moralnych. Złe uczynki nie podlegają karze – zachowanie niemoralne jest przejawem braku oświecenia. Człowiek niemoralny sam siebie unieszczęśliwia, wytwarzając złą karmę, która obróci się przeciwko niemu.

KONIEC

Wolność – nierówności a równość w kult zach Wolność – nierówności a równość w kult zach. /isnije et uniwers a, sa nakazy ponad kult - /zabijaj, / kradnij