Trzęsienia ziemi Iga Dąbek Klasa I c

Trzęsienie Ziemi to krótkotrwałe drgania skorupy ziemskiej w wyniku nagłych przesunięć mas skalnych wewnątrz litosfery. Badaniem zjawisk związanych z trzęsieniami ziemi zajmuje się sejsmologia. Zjawiska te są najbardziej dramatycznymi w skutkach przejawami procesów zachodzących we wnętrzu Ziemi.

Podział trzęsień Ziemi płytkie ich źródło jest na głębokości do 70 km pośrednie ich źródła występują na głębokości od 70 do 300 km. głębokie. mają źródło na głębokościach 300-700 km. Najczęściej spotykane są płytkie trzęsienia ziemi.

Podstawowe zagadnienia Ognisko trzęsienia ziemi - miejsce, gdzie zapoczątkowane zostało uwalnianie energii nagromadzonej na linii uskoku. Należy przy tym pamiętać, iż jest to punkt czysto teoretyczny (hipocentrum), ponieważ faktycznie energia wstrząsu rozładowuje się zawsze na pewnej długości uskoku.

Epicentrum trzęsienia ziemi określa się miejsce na powierzchni ziemi, położone bezpośrednio nad ogniskiem wstrząsu. Punkt ten oznacza miejsce, gdzie fale sejsmiczne rozchodzące się z ogniska we wszystkich kierunkach najszybciej osiągają powierzchnię. Zazwyczaj właśnie w epicentrum fale posiadają największą siłę niszczącą i wprawiają podłoże w największy stopień wibracji (jest to tzw. obszar epicentralny). Nie stanowi to jednak reguły, gdyż intensywność wstrząsów w dużej mierze zależy od uwarunkowań geologicznych i rodzaju podłoża (np. położenie miasta na terenie bagnistym znacznie intensyfikuje drgania).

Homosejstą określa się linię łączącą obszary drgające w tym samym czasie. Falą sejsmiczną nazywamy pojedynczą falę wibracji, w jakiej nagromadzona energia jest uwolniona w trakcie ruchów mas skalnych na linii uskoku. Prędkość rozchodzenia się fal zależy od rodzaju podłoża, jednak wynosi ona średnio 800 km/h.

Wyróżniamy trzy podstawowe rodzaje fal sejsmicznych fale P (podłużne) - skutkują naprzemiennym rozciąganiem i sprężaniem skał; przenoszą się w ciałach stałych, jak i w cieczach, co oznacza, że w przypadku bardzo silnych wstrząsów pokonują całe wnętrze Ziemi fale S (poprzeczne) - powodują "falisty" ruch warstw skalnych (skały zachowują się jak fale na wzburzonym morzu); ten rodzaj fal przemieszcza się tylko w ciałach stałych co oznacza, że odbijają się one np. od zewnętrznego jądra Ziemi; fale powierzchniowe - docierają na powierzchnię najpóźniej, poruszają się najwolniej i odpowiadają za większość zniszczeń spowodowanych przez trzęsienie ziemi. Dzielimy je na: fale Railegha - wywołują przemieszczenia w płaszczyźnie równoległej do gruntu; fale Love'a - wywołują przemieszczenia w płaszczyźnie prostopadłej do gruntu.

Podział trzęsień ziemi tektoniczne są związane z ruchami płyt tektonicznych, mogą występować jednak w dużej odległości od stref granicznych kier litosfery (np. w strefach młodych gór - Karpaty czy Sudety) . Stanowią około 90% wszystkich zjawisk sejsmicznych występujących na Ziemi; wulkaniczne są związane z gwałtownymi erupcjami wulkanów lub zapadaniem się stropów opróżnianych komór magmowych czy zapadaniem kalder. Stanowią ok. 7% wszystkich zjawisk sejsmicznych występujących na Ziemi. zapadowe są związane z obszarami krasowymi, niektórych dochodzi do zawalania się stropów jaskiń lub innych próżni w podłożu. Zjawiska wyjątkowo lokalne, najczęściej słabo odczuwalne. Stanowią ok. 2% ogółu trzęsień ziemi. antropogeniczne są związane z działalnością człowieka w litosferze (np. tąpnięcia górnicze). Na obszarach gęsto zabudowanych mogą spowodować znaczące szkody materialne, jednak w większości przypadków okazują się niegroźne.

Skutki trzęsień ziemi rysy i spękania na powierzchni ziemi szczeliny (niekiedy głębokością dochodzące do kilkunastu metrów) przesunięcia poziomie wzdłuż uskoku (jest to doskonale widoczne np. po przesunięciu fragmentów płotów stojących w poprzek uskoku, grządek czy nawet torów lub drogi asfaltowej) Obrywy (na obszarach górskich) zapadliska podniesienie wybrzeża i utworzenie klifu nieckowate jeziorka (powstałe na skutek zaburzeń wód podziemnych); wodospady (powstałe na skutek zatamowania osuwiskiem górnego biegu rzeki); jeziora i rozlewiska (na skutek zatamowania biegu rzeki przez osuwisko); wysychanie lub "przelanie się" części jeziora (na skutek uskoków gruntu); przerwanie biegu rzeki (na skutek powstania szczeliny prostopadłej do nurtu, w której owa rzeka "znika"); tsunami zjawisko sejszy na jeziorach i innych - bardzo dużych, zamkniętych zbiornikach wodnych; zjawisko upłynnienia gruntu (na obszarach podmokłych).

Trzęsienia ziemi w Polsce Położenie, budowa i ewolucja geologiczna Polski wskazuje, że nasz kraj leży zasadniczo poza obszarami sejsmicznymi kuli ziemskiej. Takie obszary nazywamy asejsmicznymi. O asejsmiczności Polski świadczy budowa geologiczna, w której dominują paleozoiczne i mezozoiczne skały osadowe. Ostatnie duże trzęsienia ziemi na obszarze Polski związane są z okresami fałdowań alpejskich, a więc na przełomie ery mezozoicznej i kenozoicznej (tj. ok. 150-200 mln lat temu). Wówczas zostały zmienione tektoniczne główne masywy górskie Sudetów i Gór Świętokrzyskich, w obrębie których powstały liczne uskoki, zręby i rowy tektoniczne. Od czasu zakończenia orogenezy alpejskiej notowana jest w Polsce raczej "cisza" sejsmiczna. W czasach historycznych wzmożoną aktywność sejsmiczną na obszarze Polski odnotowano w Sudetach, Karpatach, na Pomorzu Zachodnim oraz w okręgu bełchatowskim.

Dziękuję za obejrzenie prezentacji