ATUTY I SŁABOŚCI, SZANSE I ZAGROŻENIA NA DRODZE OSIĄGNIĄCIA SUKCESU ZAWODOWO-MATERIALNEGO W OCENIE STUDENTÓW III ROKU STUDIÓW LICENCJACKICH SZKÓŁ NIEPUBLICZNYCH

Losy absolwenta szkoły wyższej nie zaczynają kształtować się w momencie otrzymaniu dyplomu. Proces budowania własnej przyszłości zaczyna się już w szkole. Od co najmniej dwóch dekad żyjemy w społeczeństwie ryzyka (Beck, 2002), które niesie za sobą niepewność przyszłości i znaczną indywidualizację odpowiedzialności za jej kształtowanie. Upowszechnienie szkolnictwa wyższego, w tym niepublicznego miało pomóc młodzieży w korzystnym umiejscowieniu się na rynku pracy. Jednak wkrótce, między innymi, w wyniku dewaluacji wykształcenia wyższego (Wasielewski, 2001) oraz ciągłemu re-formowaniu norm społecznych, okazało się, iż samo ukończenie szkoły wyższej nie wystarczy.  

Pracodawcy stawiają coraz wyższe wymagania przed absolwentami, które to dotyczą nie tylko formalnych kwalifikacji i uprawnień, ale także tak zwanych „kwalifikacji osobistych” (Giddens 2004, s.408) Pracodawcy cenią więc bardzo wysoko: pozaakademicka działalność studentów, zarówno zarobkową jak i niezarobkową (Ćwiek, 2005; Kozubal, 2000;) doświadczenie podjęcia pracy (praktyki, staże, praca dorywcza). Takich umiejętności nie wypracuje się uczestnicząc biernie w procesie edukacyjnym

Wiele od dawna znanych teorii wskazuje, iż ocena własnych szans wpływa na starania jednostki, które z kolei kształtują jej rzeczywistą przyszłość. Teorie motywacji uznają, że jednostka musi uznać, że wynik takiego działania jest dla niej użyteczny oraz, że w jej subiektywnej ocenie jest możliwy do osiągnięcia (Reykowski, 1975 i 1992). Jeśli cel i prawdopodobieństwo uzyskania go są niewielkie, jednostka w ogóle nie podejmie działania. Koncepcje samoskuteczności A.Bandury (Bańka, 2005) i Poczucia umiejscowienia kontroli J.Rottera uznają, iż osoby przekonane o skuteczności własnych działań, przekonane o własnym wpływie na przebieg własnego życia inaczej podchodzą do trudnych zadań, wykorzystują własnych zdolności i pojawiające się możliwości (Sęk, 2006)

Badania przeprowadzone zostały wiosną 2009 roku Przebadanych zostało 341 studentów studiów I stopnia trzech kujawsko-pomorskich uczelni niepublicznych (cała populacja liczyła 2875 osób) Charakterystyka badanej grupy przedstawia się następująco: 65,4% z nich to studenci studiów niestacjonarnych, 34,6% stacjonarnych 75,37% stanowią kobiety, mężczyźni 24,63% 65,98% badanych mieszka w miastach, 19,35% we wsiach gminnych, 14, 66% w niegminnych 6,89% z nich jest jeszcze zależna od rodziców, 43,11% usamodzielniło się sytuacja materialna większości badanych jest dobra lub bardzo dobra – 56,01%. Osoby biedne stanowią 15,25% badanych, a posiadający dostateczne środki materialne 28,74%.  

NIEZALEŻNE BEZPOŚREDNIO ANALIZA SWOT C Z Y N I K CZYNNIKI POMAGAJACE UTRUDNIAJĄCE E W Ę T R NIEZALEŻNE BEZPOŚREDNIO ODE MNIE – TKWIĄCE W OTOCZENIU (SZANSE) (ZAGROŻENIA) ZALEŻNE BEZPOŚREDNIO - MOJE ATUTY ZALEŻNE BEZPOŚREDNIO - MOJE SŁABOŚCI

JAKIE CZYNNIKI POMAGAJĄ A JAKIE UTRUDNIAJA PANU/NI OSIĄGNIECIE SUKCESU W SFERZE ZAWODOWO-MATERIALNEJ? NAJCZĘŚCIEJ WYMIENIANE: CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE ZEWNĘTRZNE (88,86% wskazujących te czynniki): - zła sytuacja na rynku pracy - 31,67% - kryzys gospodarczy - 14,96% - nepotyzm 12,02% - niekorzystna sytuacja materialna – 10,85% - niekorzystne miejsce zamieszkania / i / nieprzychylność, wrogość, brak zrozumienia ludzi - 6,74% CZYNNIKI POMAGAJACE WEWNĘTRZNE (86,51% wskazujących te czynniki) - motywacja i determinacja w dążeniu do celu - 32,84% - cechy charakteru odpowiedzialnego i rzetelnego człowieka - 14,66% - ambicja - 14,08% - cechy człowieka nowoczesnego - 13,49% - kapitał kulturowy - 12,9% - umiejętności interpersonalne - 10,85% - poczucie własnej wartości - 10,26% - pracowitość i zaangażowanie - 9,97% - dotychczasowe doświadczenie i praktyka zawodowa - 6,45%

CD. CZYNNIKI UTRUDNIAJĄCE WEWNETRZNE (77,13% wskazujących te czynniki ): - typowe ludzkie wady charakteru - 16,13% - brak umiejętności interpersonalnych - 11,73% - niskie poczucie własnej wartości - 11,44% - brak motywacji, determinacji i cierpliwości w dążeniu do celu - 9,38% - lęk/strach przed zmianami - 8,5% CZYNNIKI POMAGAJACE ZEWNETRZNE (72,72% wskazujących te czynniki ): - wsparcie najbliższych - 17,14% - dobra sytuacja na rynku pracy - 14,40% - posiadanie znajomości - 12,9%

POZAAKADEMICKA AKTYWNOŚĆ BADANYCH PRACĘ ZAROBKOWĄ (63,34) NAJCZĘŚCIEJ PODEJMUJĄ: STUDENCI NIESTACJONARNI MĘŻCZYŹNI OSOBY USAMODZIELNIONE MIESZKAŃCY MIAST DO ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH, STOWARZYSZEŃ, KLUBÓW ETC. (17,6%) NAJCZĘŚCIEJ PRZYNALEŻĄ: STUDENCI STACJONARNI MIESZKAŃCY MIAST I WSI GMINNYCH OSOBY NIEZAMOŻNE INNE SYTSEMATYCZNE DZIAŁANIA ROZWOJOWE (37,54%) NAJCZĘŚCIEJ PODEJMUJĄ: OSOBY NIEUSAMODZIELNIONE MIESZKAŃCY WSI GMINNYCH OSOBY ZAMOŻNE

Umiejscowienia poczucia kontroli/poczucie samoskuteczności a aktywność pozaszkolna badanych WEWNETRZNE POCZUCIE UMIEJSCOWIENIA KONTROLI (7,04% BADANYCH) ZEWNĘTRZNE POCZUCIE UMIEJSCOWIENIA KONTROLI (9,38% BADANYCH) ŚREDNIA AKTYWNOŚĆ WŚRÓD WSZYSTKICH BADANYCH PRACA ZAROBKOWA 58,33% 53,13% 63,34% PRZYNALEŻNOŚĆ DO ORGANIZACJI 16,66% 9,38% 17,6% INNE SYSTEMATYCZNE DZIAŁANIA 41,66% 21,88% 37,54%

BIBLIOGRAFIA: Bańka, A. (2005). Poczucie samoskuteczności. Konstrukcja i struktura czynnikowa Skali Poczuci Samoskuteczności w Karierze Miedzynarodowej. Poznań – Warszawa: Studio PRINT-B. Beck, U. (2002). Społeczeństwo ryzyka – w drodze do innej nowoczesności. Warszawa: Wyd. Scholar. Bourdieu, P. (1986). The Forms of Capital. W: J.G.Richardson (red.), Handbook of theory and research for the sociology and education (s. 248). New York: Wyd. Greenwood. Ćwiek, J. (2005). Po co iść na studia? Gazeta Wyborcza, z dnia 14 marca 2005. Giddens, A. (2004). Socjologia. Warszawa: PWN. Gierszewska, G. i Romanowska, M. (2009). Analiza strategiczna przedsiębiorstwa. Warszawa: PWE Kozubal,M. (2000). Niby dobrze, ale… . Gazeta Wyborcza, z dnia 30 listopada 2000. Maciejewska, M. (2000a). Skutek w zależności od celu. Motywowanie na przykładzie teorii oczekiwań. Personel. Zatrudnianie - Motywowanie - Szkolenie, 8. Maciejewska, M. (2000b). W poczuciu (nie)sprawiedliwości. Koncepcja słusznej płacy J.S.Adamsa. Personel. Zatrudnianie - Motywowanie - Szkolenie, 1. Reykowski, J. (1975). Teoria motywacji a zarządzanie. Warszawa: PWE. Reykowski, J. (1992). Motywacja. W: T.Tomaszewski (red.). Psychologia ogólna. Procesy emocjonalne. Motywacja. Osobowość. Warszawa: PWN. Rozmowa z prof. Zbigniewem Marciniakiem. (2006). Gazeta Wyborcza, dodatek Praca nr 40, z dnia 2 października 2006, dodatek „Praca” nr 40 Sęk, H. (2006). Kierunki behawioralne i podejście poznawcze w psychologii klinicznej. W: H.Sęk (red.) Psychologia kliniczna. Warszawa: PWN. Strelau, J. i Doliński, D. (2008). Psychologia. Podręcznik akademicki. Gdańsk: GWP. Szacka, B. (2003). Wstęp do socjologii. Warszawa: Oficyna Naukowa Tylińska, R. (2005). Analiza SWOT instrumentem w planowaniu rozwoju. Warszawa: WSiP Wasilewski, K. (2001). Niepubliczne szkoły w Polsce. Kultura i edukacja, 2.

MARTA CHYŁA