Gerontologia edukacyjna Czyli o wychowaniu i edukacji w perspektywie starości – oprac. Katarzyna Uzar-Szcześniak

Czy pedagogika starości jest potrzebna? Kontekst społeczno-kulturowy związany z „rewolucją demograficzną” Potrzeba „rynkowa” – zatrudnienie dla geragogów Niewystarczająca infrastruktura umożliwiająca osobom starszym uczestnictwo w edukacji Z drugiej strony – niewielka liczba osób starszych w tego rodzaju zajęciach uczestnicząca (os. wykształcone, kobiety, mieszkające w miastach)

Historia i terminologia J. A. Komeński jako prekursor pedagogiki starości: Pampedia (XVII w.) teoria całożyciowego wychowania człowieka z wyodrębnioną „szkołą starości” i „szkołą śmierci” Termin „geragogika” (gr. gerontoago – prowadzę, pielęgnuję starca) użyty po raz pierwszy w 1956 r. przez niemieckiego gerontologa H. Mieskesa rozumiany jako wychowanie i edukacja ludzi starzejących się i starych Używane zamiennie (w większości przypadków) terminy: geragogika, pedagogika starości, gerontologia pedagogiczna, gerontologia edukacyjna, pedagogika gerontologiczna, wychowanie w perspektywie starości Polscy pedagodzy starości: Aleksander Kamiński, Olga Czerniawska, Janusz Homplewicz, Elżbieta Dubas, Zofia Szarota, Grażyna Orzechowska, Małgorzata Dzięgielewska, Renata Konieczna-Woźniak, Beata Bugajska

Personalistyczne perspektywy gerontologii edukacyjnej WYCHOWANIE „W PERSPEKTYWIE” STAROŚCI Całokształt sposobów i procesów o charakterze wychowawczym, kształceniowym i edukacyjnym, umożliwiających człowiekowi-osobie, żyjącemu w egzystencjalnej perspektywie starości, zwłaszcza poprzez samowychowanie oraz uczestnictwo w osobowych relacjach, afirmację i urzeczywistnienie godności osobowej, przynależnej mu od momentu poczęcia do naturalnej śmierci. WYCHOWANIE „DO” STAROŚCI WYCHOWANIE „W” STAROŚCI WYCHOWANIE „PRZEZ” STAROŚĆ

Cele wychowania w perspektywie starości CELE OGÓLNE Afirmacja i unaocznienie osobowej godności człowieka, przynależnej mu w toku całego życia, także w okresie starości Odkrycie sensu, znaczenia i potencjału starości w życiu człowieka Kształtowanie pozytywnych postaw wobec starości i osób starszych Wielowymiarowe wsparcie oraz stworzenie warunków dla godnego przeżywania starości i rozwoju człowieka w podeszłym wieku

Personalistyczne perspektywy gerontologii edukacyjnej I. Struktura procesu wychowawczego Afirmacja godności człowieka w toku całego życia: sens, znaczenie starości, pozytywne postawy wobec ludzi starszych, wsparcie i warunki dla godnego starzenia się OGÓLNE 1) CELE SZCZEGÓŁOWE PERSPEKTYWA PODMIOTOWA PERSPEKTYWA PRZEDMIOTOWA KU SOBIE KU ŚWIATU KU TRANSCENDENCJI

Personalistyczne perspektywy gerontologii edukacyjnej I. Struktura procesu wychowawczego 2) ZASADY 3) RELACJA WYCHOWAWCZA 4) PERSPEKTYWA CZASOWA Norma personalistyczna, potencjalność i podmiotowość osób starszych, rola wymiaru duchowego i relacji międzyosobowych, wychowanie integralne Postawy: miłości, dialogu, spotkania, kluczowa rola samowychowania Kluczowa rola teraźniejszości i przeszłości RODZINA PLACÓWKI EDUKACYJNE II. Wymiar metodyczny „Pedagogia wnętrza” Akceptacja Refleksja Transcendencja WSPÓLNOTY RELIGIJNE AD INTRA III. Wymiar środowiskowy Aktywność: Rodzinna, społeczna Zawodowa Turystyczna i krajoznawcza Edukacyjna Fizyczna Uczestnictwo w kulturze AD EXTRA PAŃSTWO INSTYTUCJE OPIEKI I AKTYWIZACJI SENIORÓW

Aksjologiczny wymiar wychowania w perspektywie starości Wychowanie w perspektywie starości „winno być skupione nie tylko na tym co należy «czynić», ale przede wszystkim jak «być»; […] winno zwracać uwagę na wartości, które każą cenić ludzkie życie na wszystkich jego etapach ucząc akceptacji zarówno możliwości, jak i ograniczeń, które ono ze sobą niesie”. Jan Paweł II