Społeczna odpowiedzialność biznesu Raport z badania wśród pracowników

1 2 3 4 Spis treści Informacje o badaniu Podsumowanie Opinie dot. społecznej odpowiedzialności biznesu 3 Profil badanej populacji 4

Informacje o badaniu 1

Informacje o badaniu Badanie zostało przeprowadzone w okresie od marca do października 2009 r. przez Forum Związków Zawodowych na próbie kwotowej n=1056 pracowników, z uwzględnieniem kwot na województwa, branżę i wielkość zatrudnienia. Wywiady zrealizowano metodą PAPI (paper and pencil interview) na podstawie kwestionariusza do samodzielnego wypełniania opracowanego przez GfK Polonia Sp. z o.o. Celem badania było poznanie opinii pracowników na temat społecznej odpowiedzialności biznesu. Podając informację, że dana wielkość w podgrupie respondentów różni się od tej samej wielkości wśród ogółu uczestników badania, zawsze odwołujemy się do różnic istotnych statystycznie. Zgodnie ze standardami przyjętymi w badaniach ilościowych opisane zostały zróżnicowania, które zaobserwowane przy danej wielkości próby wystąpią w populacji z prawdopodobieństwem 99%. Oznacza to, że w przypadku powtórzenia badania 100 razy odnotowalibyśmy tę samą zależność w 99 przypadkach. W takim przypadku autor posługuje się określeniem istotnie/ statystycznie częściej.

Podsumowanie 2

Podsumowanie (1/3) KRYTERIA ODPOWIEDZIALNOŚCI FIRM Główne warunki, jakie firma powinna spełnić aby być postrzegana jako odpowiedzialna to: dbanie o pracowników, oferowanie dobrej jakości towarów i usług oraz postępowanie zgodnie z prawem. NAJBARDZIEJ ODPOWIEDZIALNE BRANŻE Blisko 40% badanych pracowników uważa, że nie ma związku pomiędzy branżą, w której działa firma, a jej odpowiedzialnością. Za najbardziej odpowiedzialne zostały uznane firmy farmaceutyczne oraz producenci żywności. Rzadziej są to banki i instytucje finansowe, czy producenci energii elektrycznej. MOTYWACJE FIRM Większość ankietowanych pracowników uważa, że firmy starają się działać w sposób odpowiedzialny w celu zwiększenia sprzedaży swoich towarów i usług lub aby wypracować lub poprawić swój wizerunek. Średnio co czwarty ankietowany twierdzi, że firmy działają w sposób odpowiedzialny w celu zwiększenia motywacji i identyfikacji pracowników z firmą. Podobny odsetek uważa, że firmy motywuje chęć przyciągnięcia najlepszych pracowników. Zdaniem ponad połowy (59%) badanych pracowników postępowanie w sposób odpowiedzialny jest dla firmy opłacalne – firma która postępuje uczciwie osiąga wyższe zyski.

Podsumowanie (2/3) WYMIARY ODPOWIEDZIALNOŚCI Zdaniem większości badanych kluczową wartością w relacjach firma - pracownik jest godna płaca. Na drugim miejscu pod względem liczby wskazań plasuje się uczciwość – wartość tą wskazała niemal połowa ankietowanych. O odpowiedzialności firmy wobec swoich pracowników najlepiej świadczy motywacyjny system wynagrodzeń. Na drugim miejscu wymieniano rozwój zawodowy, na trzecim zaś – program ochrony zdrowia. Najważniejsze elementy budujące dumę pracowników z firmy są tożsame z najważniejszymi kryteriami odpowiedzialności firmy - należy do nich przede wszystkim dobre traktowanie pracowników, oferowanie wysokiej jakości towarów i usług oraz postępowanie zgodnie z prawem. PREFERENCJE DOT. ODBIORCÓW I FORMY ZAANGAŻOWANIA Najczęściej wymienianymi beneficjentami działań pomocowych firm okazały się rodziny w trudnej sytuacji życiowej oraz dzieci i młodzież. Następne w kolejności są osoby niepełnosprawne oraz ofiary kataklizmów i klęsk. Blisko co piąty ankietowany wskazał osoby chore. Najlepszą formą zaangażowania firm jest udzielanie pomocy rzeczowej lub finansowej. Kolejną preferowaną formą, wskazywaną przez niemal jedną trzecią ankietowanych okazało się uwzględnianie potrzeb i opinii społeczności lokalnej, z którą sąsiaduje firma.

Podsumowanie (3/3) KOMUNIKACJA CSR Zdaniem ankietowanych firmy powinny informować o swoich społecznie odpowiedzialnych działaniach, zwłaszcza za pośrednictwem własnej strony internetowej oraz innych mediów. Głównym źródłem informacji na temat społecznie odpowiedzialnych działań firm jest strona internetowa przedsiębiorstwa. Na kolejnych miejscach plasują się media, związki zawodowe oraz nagrody/wyróżnienia i znaki organizacji lub akcji społecznych na produktach.

Opinie dot. społecznej odpowiedzialności biznesu 3

Kryteria odpowiedzialności PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P1. Jakie warunki powinna spełnić firma, aby uznać ją za odpowiedzialną? Proszę wskazać maksymalnie 5 z listy poniżej. Najczęściej wskazanym warunkiem, jaki firma powinna spełnić aby uznać ją za odpowiedzialną jest dobre traktowanie/dbanie o pracowników. Warunek ten wskazało 76% ogółu ankietowanych. Statystycznie częściej takiej odpowiedzi udzielili pracownicy z województwa lubelskiego. Na drugim miejscu plasuje się oferowanie dobrej jakości towarów i usług (częściej wskazywane w woj. małopolskim i mazowieckim), na trzecim zaś – postępowanie zgodnie z prawem. W woj. lubelskim ankietowani częściej wskazywali dbałość o środowisko (50%), w woj. kujawsko-pomorskim - uczciwe płacenie podatków (42%), w woj. łódzkim – dawanie zatrudnienia (39%). Zatrudnianie osób niepełnosprawnych jako warunek społecznej odpowiedzialności firmy częściej wskazywano w woj. lubuskim i mazowieckim.

Kryteria odpowiedzialności – zróżnicowania statystyczne c.d. Warto dodać, iż pracownicy branży przemysłowej statystycznie częściej wskazywali jakość towarów i usług, dbałość o środowisko oraz osiąganie zysków, pracownicy branży usługowej – tworzenie nowych miejsc pracy, zatrudnianie oraz uwzględnianie potrzeb społeczności lokalnej, zaś pracownicy sektora publicznego – zatrudnianie osób niepełnosprawnych i wspieranie potrzebujących. Pracownicy dużych firm (zatrudniających ponad 250 osób) częściej wskazywali uczciwe płacenie podatków oraz angażowanie się w rozwiązanie problemów społecznych. Dyrektorzy firm częściej za ważne uznawali uczciwe traktowanie dostawców i podwykonawców, pracownicy umysłowi w przedsiębiorstwach - jakość towarów i usług oraz osiąganie zysków, robotnicy – dawanie zatrudnienia oraz wspieranie sportu i kultury, zaś działacze związkowi nieco częściej wskazywali zatrudnianie osób niepełnosprawnych. Jakość towarów i usług, przestrzeganie prawa oraz dbałość o środowisko są ważniejsze dla pracowników z wykształceniem wyższym. Respondenci z wykształceniem średnim częściej wskazywali tworzenie nowych miejsc pracy. Osoby w wieku 50-59 lat statystycznie częściej wskazywały dobre traktowanie pracowników, podczas gdy osoby w wieku do 29 lat – dawanie zatrudnienia.

Najbardziej odpowiedzialne branże PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P2. Czy Pana(i) zdaniem są takie branże, które są bardziej odpowiedzialne niż inne? Proszę wskazać maksymalnie 3 takie branże z listy poniżej. Co czwarty ankietowany uważa, że firmy farmaceutyczne są bardziej odpowiedzialne niż inne firmy. Branżę tą istotnie częściej wskazywali pracownicy firm zatrudniających do 250 pracowników oraz osoby w wieku do 29 lat. Nieco mniejszy odsetek ankietowanych (22%) za bardziej odpowiedzialnych uważa producentów żywności (odpowiedź częściej wskazywana w woj. dolnośląskim, w firmach zatrudniających do 250 pracowników, wśród osób z wykształceniem podstawowym i zawodowym). 13% ogółu ankietowanych wskazało banki i instytucje finansowe (statystycznie częściej wskazywane przez osoby w wieku do 29 lat), a 10% - producentów energii elektrycznej (istotnie częściej wskazywane przez pracowników z woj. lubelskiego i lubuskiego, pracowników firm zatrudniających do 250 pracowników, osoby z wykształceniem podstawowym i zawodowym, osoby w wieku 50-59 lat oraz robotników). Niemal 40% ankietowanych uważa, że nie ma związku pomiędzy branżą, w której działa firma, a jej odpowiedzialnością. Takiej odpowiedzi statystycznie częściej udzielali ankietowani z woj. warmińsko-mazurskiego, pracownicy firm zatrudniających powyżej 250 pracowników, osoby z wykształceniem wyższym.

Odpowiedzialność a motywacje firm PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P3. Dlaczego Pana(i) zdaniem firmy starają się działać w sposób odpowiedzialny? Proszę wskazać maksymalnie 3 powody z listy poniżej. Niemal 70% ankietowanych uważa, że firmy starają się działać w sposób odpowiedzialny w celu zwiększenia sprzedaży swoich towarów i usług. Takiej odpowiedzi istotnie częściej udzielali pracownicy branży przemysłowej, osoby w wieku 50-59 lat oraz pracownicy umysłowi zatrudnieni w przedsiębiorstwach. Ponad połowa ankietowanych (54%) uważa, że firmami powoduje chęć wypracowania lub poprawy wizerunku. Istotnie częściej przekonanie takie wyrażały osoby z wykształceniem wyższym. Co czwarty ankietowany uważa, że firmy działają w sposób odpowiedzialny w celu zwiększenia motywacji i identyfikacji pracowników z firmą. Przekonani o tym są zwłaszcza mieszkańcy woj. łódzkiego oraz mężczyźni. Podobny odsetek ankietowanych stwierdził, że firmy motywuje chęć przyciągnięcia najlepszych pracowników. Takiej odpowiedzi statystycznie częściej udzielali mieszkańcy woj. opolskiego oraz mieszkańcy średnich miejscowości (50-200 tysięcy mieszkańców).

Czy odpowiedzialność się opłaca? PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P4. Czy Pana(i) zdaniem firma, która postępuje uczciwie/odpowiedzialnie/etycznie osiąga wyższe zyski? Większość ankietowanych pracowników (59% - suma odpowiedzi zdecydowanie tak i raczej tak) uważa, że postępowanie w sposób odpowiedzialny jest dla firmy opłacalne – firma która postępuje uczciwie osiąga wyższe zyski. Takie przekonanie statystycznie częściej deklarują pracownicy z woj. małopolskiego (55% z nich udzieliła odpowiedzi „raczej tak”, a kolejne 17% „zdecydowanie tak”), pracownicy sektora usługowego, osoby w wieku 50-59 lat oraz mieszkańcy największych miejscowości powyżej 500.000 mieszkańców (odpowiednio 35%, 26% i 31% wskazań „zdecydowanie tak”). Z taką opinią statystycznie częściej nie zgadzali się ankietowani z woj. kujawsko-pomorskiego (33% z nich udzieliła odpowiedzi „raczej nie”, a kolejne 8% „zdecydowanie nie”).

Kluczowe wartości w relacji firma-pracownik PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P5. Które wartości w relacji firma - pracownik uważa Pan(i) za kluczowe? Proszę wskazać maksymalnie 3 wartości z listy poniżej. Dla większości badanych pracowników (66%) kluczową wartością w relacjach pomiędzy firmą a pracownikiem jest godna płaca. Tego zdania istotnie częściej są mieszkańcy woj. kujawskiego, przedstawiciele małych i średnich firm (zatrudniających poniżej 250 pracowników), pracownicy przemysłu, robotnicy oraz badani w wieku 50-59 lat. Blisko połowa ankietowanych za kluczową wartość uznaje uczciwość (częściej takiej odpowiedzi udzielali mężczyźni). Trzecią najczęściej wymienianą wartością okazała się atmosfera (38%). Spośród innych kwestii warto zauważyć, że bezpieczeństwo istotnie częściej ważne jest dla mieszkańców woj. dolnośląskiego. Rozwój zawodowy wskazywany jest zwłaszcza wśród przedstawicieli dużych firm (powyżej 250 pracowników) oraz osób z wykształceniem wyższym. A kompetencje okazują się istotnie częściej wskazywane przez pracowników umysłowych oraz osoby z wyższym wykształceniem. Dodatkowo na taką wartość jak uczciwy awans częściej zwracają uwagę przedstawiciele sektora publicznego. Dobro wspólne częściej wymieniane jest przez mieszkańców woj. małopolskiego, kobiety oraz osoby z wykształceniem średnim.

Najważniejsze elementy odpowiedzialności wobec pracowników PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P6. Jakie są najistotniejsze elementy świadczące o odpowiedzialności firmy wobec swoich pracowników? Z poniższej listy proszę wskazać maksymalnie 3 odpowiedzi. O odpowiedzialności firmy wobec swoich pracowników najlepiej, świadczy motywacyjny system wynagrodzeń. Takiej odpowiedzi udzieliło 60% ankietowanych, nieco częściej tego zdania byli mężczyźni. Na drugim miejscu pod względem odsetka wskazań plasuje się rozwój zawodowy (istotnie częściej wymieniany przez osoby z wykształceniem wyższym), na trzecim zaś – prowadzenie dialogu z przedstawicielami pracowników (statystycznie częściej wskazywany przez osoby z wykształceniem średnim oraz pracowników w wieku od 50 do 59 roku życia). Co trzeci badany za jeden z najważniejszych elementów świadczących o uczciwości uznaje przejrzyste kryteria awansu. Kwestia ta szczególnie często wskazywana jest przez przedstawicieli sektora publicznego. Podobny odsetek wskazuje na terminowe płacenie pensji – co ciekawe częściej twierdzą tak mieszkańcy województwa kieleckiego oraz mieszkańcy wsi. Spośród elementów wskazywanych rzadziej warto zwrócić uwagę na ponadobowiązkowe świadczenia socjalne, które szczególnie istotne okazały się dla osób z dużych firm (zatrudniających powyżej 250 pracowników) i ankietowanych posiadających dzieci. A także na kwestie możliwości zachowania równowagi pomiędzy życiem prywatnym i zawodowym, która ważniejsza okazuje się dla osób poniżej 40 roku życia, pracowników sektora publicznego oraz badanych posiadających dzieci.

Czynniki budujące dumę z firmy PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P7. Co powinna robić Pana(i) firma, aby Pan(i) czuł(a) się z niej dumny? Proszę wskazać maksymalnie 3 odpowiedzi. Znakomita większość pracowników twierdzi, że aby być dumnym z firmy potrzeba by ta dobrze traktowała pracowników (74%) oraz oferowała dobrej jakości towary i usługi (68%). Kwestia jakości towarów i usług okazuje się istotnie częściej ważna dla osób z wykształceniem wyższym, pracowników umysłowych oraz przedstawicieli branży przemysłowej. Inne aspekty postępowania wskazywane były zdecydowanie rzadziej. 38% pracowników za kluczowy element w tym zakresie uznało postępowanie zgodnie z prawem (częściej takiej odpowiedzi udzielali badani w wieku 50-59 lat). A 18% wskazało na kwestię nie zatruwania środowiska naturalnego (częściej twierdzili tak robotnicy oraz badani z wykształceniem podstawowym lub zawodowym). Dodatkowo wśród mieszkańców poszczególnych województw obserwuje się następujące zróżnicowania statystyczne: badani z woj. łódzkiego, częściej niż miało to miejsce w innych województwach wskazywali na kwestię dobra wspólnego. W woj. śląskim ważniejsze okazało się uczciwe postępowanie wobec klientów, zaś w woj. podlaskim uczciwe płacenie podatków.

Preferowane grupy odbiorców społecznego zaangażowania firm PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P8. Do kogo firmy powinny kierować działania pomocowe w Pana(i) regionie? Proszę wskazać maksymalnie 3 grupy odbiorców. 40% ankietowanych uważa, że firmy powinny kierować działania pomocowe do rodzin w trudnych sytuacjach życiowych. Takiej odpowiedzi statystycznie częściej udzielali mieszkańcy małych miejscowości (20-50.000 mieszkańców), nieco częściej zaś mieszkańcy woj. łódzkiego, lubelskiego i opolskiego. Podobny odsetek ankietowanych wskazał dzieci i młodzież jako preferowanego odbiorcę społecznego zaangażowania firm w swoim regionie. Statystycznie częściej grupę tą wskazywały osoby z wykształceniem wyższym, nieco częściej – mieszkańcy wsi. Na trzecim miejscu z 32% wskazań znajdują się osoby niepełnosprawne wskazywane nieco częściej przez mieszkańców woj. małopolskiego oraz osoby w wieku 40-49 lat oraz ofiary kataklizmów i klęsk wskazywane częściej przez osoby w wieku 50-59 lat, nieco częściej przez robotników. Niemal 20% ankietowanych chciałoby, aby firmy angażowały się na rzecz osób chorych. Grupę tę nieco częściej wskazywali pracownicy z woj. dolnośląskiego oraz kobiety. Około 15% ankietowanych wskazało w tym kontekście osoby ubogie, studentów i naukowców oraz bezrobotnych.

Preferencje dot. rodzaju społecznego zaangażowania firm PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P9. W jaki sposób firmy powinny angażować się w rozwiązywanie problemów społecznych? Zdaniem większości ankietowanych najlepszym sposobem społecznego zaangażowania firm jest udzielanie pomocy rzeczowej. Za taką formą zaangażowania nieco częściej opowiadali się pracownicy z woj. łódzkiego i małopolskiego. Ponad 40% ankietowanych za najlepszą formę społecznego zaangażowania biznesu uznało pomoc finansową. Takiej odpowiedzi statystycznie częściej udzielali mieszkańcy woj. kujawsko-pomorskiego i podlaskiego. Zdaniem 30% ankietowanych, w tym zwłaszcza w opinii pracowników firm zatrudniających powyżej 250 pracowników oraz mieszkańców woj. lubelskiego, firmy powinny uwzględniać potrzeby i opinie społeczności lokalnej. Podobny odsetek ankietowanych wskazał bezpłatne udostępnianie usług/lokalu/sprzętu. Tego typu pomoc jest szczególnie ważna zdaniem pracowników sektora publicznego. Co czwarty ankietowany wskazał w tym kontekście prowadzenie projektów społecznych we współpracy z instytucjami społecznymi. Takiej odpowiedzi częściej udzielali pracownicy z woj. lubelskiego i łódzkiego, pracownicy sektora usługowego, pracownicy firm zatrudniających powyżej 250 pracowników oraz działacze związkowi. Około 20% ankietowanych wskazało kampanie społeczne oraz wolontariat pracowniczy.

Czy i gdzie zamieszczać informacje o zaangażowaniu społecznym? PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P10. Czy Pana(i) zdaniem firmy powinny informować o swoich społecznie odpowiedzialnych działaniach? Jeżeli tak, to w jaki sposób? Większość ankietowanych pracowników (79%) uznaje, że firmy powinny informować o swoich społecznie odpowiedzialnych działaniach. Najczęściej wskazywanym kanałem przekazywania informacji tego typu jest strona internetowa przedsiębiorstwa (32%). Statystycznie częściej na ten sposób komunikacji wskazują mieszkańcy woj. śląskiego, przedstawiciele branży przemysłowej oraz pracownicy umysłowi w przedsiębiorstwach. Media wymieniane były nieco rzadziej – przez 28% badanych, częściej przez pracowników dużych firm. Średnio co dziesiąty badany uznał, że firma powinna informacje o swoich społecznie odpowiedzialnych działaniach umieszczać na opakowaniu swoich produktów. Zbliżony odsetek uznał, że powinna informować tylko swoich pracowników. Pracownicy, którzy stwierdzili, że firma nie powinna chwalić się swoimi dobrymi uczynkami znaleźli się w mniejszości, stanowiąc jedną piątą badanej populacji.

Źródła informacji na temat CSR PODSTAWA: wszyscy respondenci, n=1056 P11. Skąd czerpie Pan(i) informacje na temat społecznie odpowiedzialnych działań firm? Najczęściej wymienianym źródłem informacji na temat społecznie odpowiedzialnych działań jest strona internetowa firmy. Taką odpowiedź wskazało blisko połowa badanych, wśród nich istotnie częściej osoby z wykształceniem wyższym. 40% ankietowanych pracowników twierdzi, że o społecznie odpowiedzialnych działaniach firmy dowiaduje się z mediów, szczególnie często zdania tego są pracownicy dużych firm. Stosunkowo aktywnym źródłem danych okazały się związki zawodowe, wskazywane przez 29% pracowników, statystycznie częściej przez osoby z wykształceniem średnim, w wieku 50-59 lat oraz mężczyzn. Średnio co czwarty badany wymienia takie źródła informacji jak nagrody i wyróżnienie przyznawane firmom, znaki organizacji i akcji społecznych na produktach firmy, czy informacje zamieszczane przez producenta na opakowaniach produktów.

Profil badanej populacji 4

Profil badanej populacji W każdym z 16 województw przeprowadzono około 66 wywiadów. W województwie dolnośląskim przeprowadzono 64 wywiady, w woj. opolskim i zachodniopomorskim po 67 wywiadów, we wszystkich pozostałych województwach – po 66 wywiadów. Wywiady w każdym województwie realizowano w 6 firmach (po 11 wywiadów w każdej), w tym 4 firmach z branży przemysłowej, 1 firmie zajmującej się usługami, i 1 firmie zaliczanej do sektora publicznego (w tym służby mundurowe). W każdym województwie jedną trzecią wywiadów przeprowadzono z pracownikami firm zatrudniających do 250 pracowników, zaś pozostałe dwie trzecie wywiadów – z pracownikami firm zatrudniających powyżej 250 pracowników.

Profil badanej populacji

Profil badanej populacji