Pamięć o Powstaniu Styczniowym w gminie Michałowo Paulina Ławniczuk Patrycja Ławniczuk

"O Powstaniu co przypomniało Polskę" Czy przekleństwo to, czy straszne położenie, że historia jak bumerang się powtarza i wciąż któreś nas – Polaków pokolenie musi wszystko na ojczystych kłaść ołtarzach?   Zamknij oczy, wspomnij swych pradziadów twarze. Odmrożone, poczerniałe z mrozu ręce. Chociaż Polskę swoją znali tylko z marzeń, to gorące jej ponieśli, wierne serce. Cecylia Pasławska (fragment)

Mieszkam w gminie, w której powstanie w 1863 roku miało nieco większy rozmach niż powstanie listopadowe. W pierwszych tygodniach do powstaniu dołączyło ponad 100 uczestników z takich wsi jak: Jałówka, Juszkowy Gród, Kuchmy i Zaleszany. Po upływie kolejnych dni wzrosła liczba chętnych do pomocy swojej ojczyźnie. Pierwszą bitwę którą odbyli była w dniu 12 września pod Rudnią w Puszczy Białowieskiej. Płk Walery Wróblewski podzielił oddziały na mniejsze grupy, aby ochronić go przed całkowitą likwidacją. Jedna z grup składających się przeważnie z mieszkańców starostwa jałowskiego rozbiła obóz w okolicach Juszkowego Grodu. Dnia 20 września obóz został otoczony przez dwie roty piechoty rosyjskiej. Nielicznym powstańcom udało się przetrwać, lecz większość zginęła. Tych, którym udało się ujść z okrążenia, w 1864 roku schwytano, skazano i zesłano na Syberię. A byli to: Łukasz Wasilczyk, Matwiej Gudel, Józef Burda, Józef Ulepszyn i Benedykt Gorbacz.

Walki powstańców miały charakter wojny partyzanckiej Walki powstańców miały charakter wojny partyzanckiej. Za pomoc powstańcom wielu mieszkańców okolicznych wsi zostało zabitych lub zesłanych na Syberię. Kilka lat po ostatniej walce mieszkańcy Juszkowego Grodu w miejscu obozowania powstańców w lesie postawili trzy dębowe krzyże. Jeden krzyż upamiętniał poległych, drugi wziętych do niewoli, trzeci zesłanych na Syberię. Obecnie w tym miejscu stoi jeden dębowy krzyż. W 1997 roku mieszkańcy i władze gminy upamiętnili to miejsce stawiając dwa duże, metalowe krzyże i tablicę pamiątkową.

Jeden z trzech oryginalnych krzyży.

Krzyże ufundowane przez władze gminy Michałowo.

Tablica pamiątkowa w miejscu walki 20 IX 1863 r.

Z przekazów ustnych w okolicy Zaleszan istniał folwark Rusinowo, który ukazem carskim został zlikwidowany za sprzyjanie powstańcom w 1863 roku. Grunty folwarczne zostały rozparcelowane między chłopów. Dziś jest to niewielki obszar pola o nazwie Dworna.

SYGNAŁ W krwawym polu srebrne ptaszę, Poszły w boje chłopcy nasze. Hu, ha, krew gra, duch gra, hu, ha! Niechaj Polska zna, jakich synów ma! /bis Obok Orła znak Pogoni, Poszli nasi w bój bez broni. Matko-Polsko, żyj! Jezus, Maria! Bij! /bis Naszym braciom dopomagaj, Nieprzyjaciół naszych zmagaj. Hu, ha, Wiatr gra, krew gra, hu, ha! Niechaj Polska zna, jakich synów ma. /bis

„Monografia Gminy Michałowo” Leszek Nos Internet Przekazy ustne