Strona Główna Teatr Elżbietański

Spis Treści Powstanie Teatru Budynek Scena Rodzaje Scen Aktorzy Przedstawienia Publiczność Cechy teatru elżbietańskiego William Szekspir Bibliografia Slajd Końcowy

Powstanie Teatru Renesans w Anglii przypadł na I połowę XVI wieku i początek XVII wieku za panowania królowej Elżbiety I. Rok 1567 przyjmuje się jako datę narodzin teatru elżbietańskiego. To wtedy pewien rzemieślnik James Burbage wybudował w Shoreditch pod Londynem pierwszy obiekt nazwany "The Theatre„. Otwarto go poza murami miasta, aby uniezależnić się od władz, które zakazywały przedstawień.

Powstanie Teatru c.d. Zaraz po spłaceniu pożyczek Burbage wyciągnął niezły zysk zmuszając konkurencję do ogromnego wysiłku finansowego, czyli do budowy nowych gmachów teatralnych. I tak też po kilkudziesięciu latach Londyn zapełnił się teatrami. Do najsławniejszych zaliczmy "Łabędź", "Kurtyna", "Róża" czy "The Globe". W roku 1613 „The Theatre” został odbudowany po pożarze i służył publiczności do 1644 roku.

Budynek Był to budynek drewniany, wybudowany na planie wielokąta, nie posiadający stropu i mający scenę w formie platformy wystającej na środek widowni, zaprojektowaną tak, aby widzowie mogli z 3 stron otaczać grających aktorów. Czwarty bok sceny zamykały drzwi do garderoby, przez które wchodzili na scenę aktorzy. Cały dziedziniec okalała, na poziomie pierwszego piętra, drewniana galeryjka. Teatr elżbietański był najdoskonalszym przykładem przestrzeni teatralnej.

Budynek c.d. Po środku znajdował się nie zadaszony dziedziniec. Budynek posiadał tylko jedną bramę wjazdową umiejscowiona na przeciwko sceny. Cały budynek zwieńczony był rodzajem wieży, na której szczycie widniało godło teatru oraz flaga z napisem: "Totus mundur agit histrionem" (Cały świat uprawia aktorstwo). Inne elementy budynku teatru: Wejście prowadzące do schodów i wyższych galerii Garderoby "Loża dżentelmenów" "Piekło" pod sceną Zapadnia sceniczna Mechanizmy do opuszczania "bogów"

Scena Sceną było podwyższenie, platforma wychodzącą na przód pomiędzy widzów, którzy otaczali ją z trzech stron i nie byli odgrodzeni od aktorów żadną barierą. Teatr elżbietański nie posiadał dekoracji scenicznych, gustowano w kosztownych strojach aktorów. Jedynie tylko ściana była zdobiona gobelinami (ozdobne płótna służące do dekoracji ścian). Informacje na temat miejsca akcji podawano na tablicach.

Scena Sceną było podwyższenie, platforma wychodzącą na przód pomiędzy widzów, którzy otaczali ją z trzech stron i nie byli odgrodzeni od aktorów żadną barierą. Teatr elżbietański nie posiadał dekoracji scenicznych, gustowano w kosztownych strojach aktorów. Jedynie tylko ściana była zdobiona gobelinami (ozdobne płótna służące do dekoracji ścian). Informacje na temat miejsca akcji podawano na tablicach.

Rodzaje Scen Scena tylna: przestrzeń umieszczona w głębi platformy, pod dachem podtrzymywanym przez kolumny, a także zasłonięte małą kurtyną pomieszczenie (przybudówka) zamykające platformę. Akcja, którą w niej rozgrywali, działa się w pomieszczeniu lub miejscu o ograniczonej przestrzeni. Scena przednia: miejsce z przodu platformy. Rozgrywana akcja ma miejsce w plenerze, na jakimś rozległym terenie. Scena górna: to przedłużenie pierwszego piętra galerii, biegnące pod osłaniającym scenę tylną dachem i tworząca rodzaj balkonu.

Aktorzy Aktorzy cieszyli się powszechnym szacunkiem. Tworzyli samowystarczalne zespoły, mając w swoim gronie też dramaturgów (grupy tzw. umysłów uniwersyteckich). Mieli wyszukane, bogate stroje. Nie występowały kobiety, ich role grali chłopcy przed mutacją głosu. Urozmaicenie postaci pod względem języka, charakteru ożywiało przedstawienia, które miały bawić, wzruszać, budzić grozę i strach. Postacie miały być tajemnicze, miały służyć przykładem, ostrzegać. Aktorzy byli zawodowcami, dbali o wymowę, każdym gestem i ruchem starali się uzyskać wrażenie prawdopodobieństwa.

Aktorzy c.d. Postacie odstępowały od zasad poetyki klasycznej. Popadały w skrajne emocje, zmieniały stosunek i zdanie do innych osób dramatu, podlegały nastrojowej huśtawce. Obok bohaterów dostojnych, umieszczano postacie "niskie". Aktorzy często zwracali się do publiczności bezpośrednio, nawiązywali z nią bliski kontakt. Odważne wystąpienia grup teatralnych doprowadziły do pojawienia się cenzury, która w dużym stopniu utrudniła pracę aktorów. Atakowano autorów za lekceważenie zasad powszechnie obowiązujących, ale ten styl zyskał także grono zwolenników, którzy doceniali jego nowatorstwo.

Przedstawienia Widowiska w teatrze elżbietańskim musiały wzruszać, bawić, budzić grozę, obfitować w niezwykłe, sensacyjne wydarzenia. Najchętniej oglądano spektakle opowiadające historie tajemnicze, zawikłane, krwawe. Bohaterów cechowała zmienność, łatwość popadania w skrajne emocjonalne stany. Ponadto pojawiają się istoty fantastyczne, zwiększa się ilość osób na scenie, pojawiają się sceny batalistyczne. Przedstawienia odbywały się przeważnie między godziną 15 a 18, na których początek ogłaszał trębacz z wieży. W "The Theatre" wystawiały swoje sztuki dwie rywalizujące ze sobą trupy teatralne : "Słudzy Lorda Admirała" i "Słudzy Lorda Szambelana" z Williamem Szekspirem na czele.

Publiczność Widzami w teatrze elżbietańskim mogą być wszyscy, których stać na zakupienie biletu lub wynajęcie aktorskiej trupy. Publiczność, a zwłaszcza przedstawiciele niższych klas społecznych, bywała hałaśliwa i żywo reagowała na akcję przedstawienia. W zwyczaju było wiwatowanie, klaskanie, tupanie, a nawet - w przypadku skrajnego znudzenia spektaklem - rzucanie w grających drobnymi kamieniami. Na parterze były miejsca stojące, za które trzeba było zapłacić jednego pensa. Widzów którzy się tam gromadzili nazywano "kiełbiami". Miejsca w galerii były siedzące za dodatkowa opłatą.

Cechy teatru elżbietańskiego Zerwanie z zasadą trzech jedności (czasu, miejsca, akcji) Wrażliwość i wyobraźnia teatralna twórcy oraz widza Ukazanie wiecznych dylematów człowieka Tragizm i komizm życia na różnych szczeblach społecznych Tajemniczość Pojawienie się świata irracjonalnego Rola fatum, losu w kreowaniu dziejów bohaterów Psychologizm postaci Zmienność charakteru postaci Bogactwo formy artystycznej Rezygnacja z tzw. „decorum” (wprowadzenie humoru) Pomieszanie kategorii estetycznych (np. tragizmu z liryzmem)

William Szkspir Jednym z najbardziej znanych osób tamtego okresu jest angielski poeta i dramaturg William Szekspir ur. 23 kwietnia 1564r w miasteczku Stratford-upon-Avon. Przez pierwsze 20 lat życia tworzył obraz spokojnego Anglika tamtych czasów. Pracował w kilku magnackich rezydencjach jako guwerner, sekretarz, a także aktor w dworskich przedstawieniach. Wraz z Anne Hathaway mieli trójkę dzieci: Susannę i bliźnięta o imionach Hamnet i Judith. Jego największe dzieła to : „Romeo i Julia”, „Hamlet”, „Otello”, „Król Lear” oraz „Makbet”. Zmarł 23 kwietnia 1616 w miasteczku, gdzie się urodził.

Bibliografia Brown R.: Historia teatru. Warszawa. Świat książki, 1999. ISBN 83-7227-169-0 Polańczyk D.: Romeo i Julia Williama Szekspira. Lublin. Biblioteka Wysyłkowa, 2000. ISBN 83-86581-80-8 Teatr elżbietański: Świat to teatr. [dokument elektroniczny] www.google.pl 