Anna Mazurek Oddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Wojewódzka Stacja Sanitarno – Epidemiologiczna Warszawa, 2010 r.

Definicja dopalaczy Ogólna charakterystyka produktów Składniki psychoaktywne wchodzące w skład dopalaczy Działania niepożądane po zażyciu produktów Prezentacja i reklama internetowa Przykłady oznakowania opakowań przez producentów Dopalacze a polskie i unijne prawo Ograniczenia możliwości organów PIS w podejmowaniu działań represyjnych dotyczących dopalaczy Kampania społeczna przeciw dopalaczom Podsumowanie

potoczne określenie grupy różnych substancji lub ich mieszanek o rzekomym lub faktycznym działaniu psychoaktywnym, nieznajdujących się na liście substancji kontrolowanych przepisami ustawy o przeciwdziałaniu narkomanii; sprzedaż w/w produktów odbywa się za pośrednictwem internetu oraz wyspecjalizowanych sklepów tzw. smart shops lub fun shops;

specyfiki o działaniu stymulującym, halucynogennym, relaksującym oraz psychodelicznym; są legalne (nie są zabronione przez prawo), a handel nimi nie powoduje znamion przestępstwa i nie podlega karze; substytuty narkotyków, które działają na człowieka w bardzo podobny sposób jak prawdziwe narkotyki; dopalacze dzielimy na syntetyczne (tzw. party pills) i pochodzenia naturalnego (zioła i ich mieszanki); najczęściej występują w formie tabletek, kapsułek lub suszu;

przykładowe składniki: witamina C, mieszanka aminokwasów, witamina B (complex), wapń, magnez, pieprz Cayenne, imbir, zielona herbata, ginkgo biloba, ekstrakty ziołowe, mieszanka piperazyny; część produktów nie zawiera BZP i innych pochodnych piperazyn; wprowadzane do obrotu w oryginalnych opakowaniach lub konfekcjonowane przez poszczególnych dystrybutorów; opakowania oryginalne oznakowane przez producenta częściowo zaklejone naklejkami samoprzylepnymi z informacjami w języku polskim.

DOPALACZE SYNTETYCZNE: o BZP (N-benzylopiperazyna): stymulant OUN, działanie podobne do amfetaminy; o TFMPP (3-trifluorometylofenylopiperazyna): wykazuje działanie stymulujące; o JWH-018 (naftalen-1-yl metanon): syntetyczny agonista receptorów kanabinoidowych; o mefedron (4-metylometkatynon): syntetyczna substancja, mieszane działanie stymulujące i entaktogenne (wyzwala empatię).

DOPALACZE NATURALNE: o mieszanki ziołowe: działanie lekko psychodeliczne, podobnie jak w przypadku konopi; o szałwia wieszcza (Salvia divinorum): działanie bardzo silnie halucynogenne (zamiennik LSD i psylocybiny); o fly agaric: susz kapelusza muchomora czerwonego lub plamistego, działanie silnie halucynogenne, składniki aktywne: muskaryna, muskardyna, bufotenina, kwas ibotenowy, muscymol ; o kratom: liście z drzewa Mytragyna speciosa, stymuluje i działa depresyjnie, składniki aktywne: mitragyna i jej hydroksylowa pochodna ;

DOPALACZE NATURALNE: o powój hawajski (Argyreia nervosa): spektrum doznań szerokie, uwarunkowane indywidualnie, substancja czynna: amid kwasu D-lizergowego (LSA) ; o Calea Zacatechichi (roślina z rodziny astrowatych, ang. Dream Herb) : nasilenie aktywności mózgu podczas snu, działanie podobne do marihuany i lekko euforyzujące; brak badań jednoznacznie wskazujących substancję czynną ; o Lions tail, Lions ear lub Wild Dagga (dagga=marihuana) : działanie stymulujące, euforyczne i empatogenne; substancja czynna: leonuryna.

nudności, bóle głowy, stany lękowe, bezsenność, drgawki (BZP, TFMPP), problemy z oddychaniem, znużenie (mieszanki ziołowe), silny ból głowy, ataki szału, urojenia (szałwia wieszcza), znaczne podwyższenie temperatury ciała, biegunka, zawroty głowy, obfite pocenie się ciała, śpiączka (fly agaric), wymioty i brązowienie skóry (kratom).

Życie jest za krótkie aby jeść niezdrowe tabletki Legalna alternatywa dla substancji narkotycznych takich jak LSD i psylocybina Moc zabawy w jednym miejscu Posmakuj tego co legalne

UWAGA, pigułki o maksymalnej sile energetyzującej, legalna alternatywa dla narkotyków takich jak LSD lub psylocybina; weź jedną kapsułkę, poczekaj dwie godziny przed następną dawką, pij duże ilości wody lub ulubionych soków; jedna tabletka dla osoby ważącej poniżej 75 kilogramów oraz dwie tabletki dla osoby powyżej 75 kilogramów wagi;

może powodować wzrost akcji serca, obniżenie temperatury ciała, bezsenność, napięcie szczęk; produkt nieodpowiedni dla kobiet w ciąży i matek karmiących, osób z zaburzeniami pracy serca, chorobami umysłowymi, nadciśnieniem tętniczym, a także osób przyjmujących jakiekolwiek leki; stymuluje Ośrodkowy Układ Nerwowy; nie zawiera substancji o charakterze narkotycznym lub medycznym; unikać nadmiaru alkoholu;

produkt nie nadaje się do spożycia przez ludzi – przeznaczony jest dla osób pełnoletnich, wyłącznie dla celów kolekcjonerskich; chronić przed dziećmi; w razie spożycia pilnie skontaktuj się z lekarzem; produkt zawiera: mieszanka benzylopiperazyn, wapń, magnez, witamina B kompleks, pieprz kajeński.

Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii z 29 lipca 2005 r., z późn. zm. (Załącznik 1: Wykaz środków odurzających; Załącznik 2: Wykaz środków psychotropowych) Ustawa o Państwowej Inspekcji Sanitarnej z dnia 14 czerwca 1985 r., z późn. zm. Ustawa o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 r., z późn. zm. Rozporządzenie (WE) Nr 882/2004 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r., z późn. zm. Rozporządzenie (WE) Nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r., z późn. zm.

Art. 1. Państwowa Inspekcja Sanitarna jest powołana do realizacji zadań z zakresu zdrowia publicznego, w szczególności poprzez sprawowanie nadzoru nad warunkami: 6) zdrowotnymi żywności, żywienia i przedmiotów użytku, Art. 4. ust. 1. Do zakresu działania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w dziedzinie bieżącego nadzoru sanitarnego należy kontrola przestrzegania przepisów określających wymagania higieniczne i zdrowotne, w szczególności dotyczących: 3) warunków produkcji, transportu, przechowywania i sprzedaży żywności oraz warunków żywienia zbiorowego;

Art. 27. ust. 1. W razie stwierdzenia naruszenia wymagań higienicznych i zdrowotnych, państwowy inspektor sanitarny nakazuje, w drodze decyzji, usunięcie w ustalonym terminie stwierdzonych uchybień. ust. 2. Jeżeli naruszenie wymagań, o których mowa w ust. 1, spowodowało bezpośrednie zagrożenie życia lub zdrowia ludzi, państwowy inspektor sanitarny nakazuje unieruchomienie zakładu pracy lub jego części (stanowiska pracy, maszyny lub innego urządzenia), zamknięcie obiektu użyteczności publicznej, wyłączenie z eksploatacji środka transportu, wycofanie z obrotu środka spożywczego, przedmiotu użytku, materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością, kosmetyku lub innego wyrobu mogącego mieć wpływ na zdrowie ludzi albo podjęcie lub zaprzestanie innych działań; decyzje w tych sprawach podlegają natychmiastowemu wykonaniu.

Art. 8. Właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny, w drodze decyzji, zakazuje wprowadzania do obrotu lub nakazuje wycofanie z obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jako środka spożywczego specjalnego przeznaczenia żywieniowego albo suplementu diety, produktu, który nie spełnia wymagań określonych dla tych środków spożywczych w niniejszym dziale. Art. 29. ust. 1. W celu monitorowania produktów wprowadzanych do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej podmiot działający na rynku spożywczym wprowadzający po raz pierwszy do obrotu: - jest obowiązany powiadomić Głównego Inspektora Sanitarnego o wprowadzaniu do obrotu określonych środków spożywczych, wskazując równocześnie nazwę środka spożywczego i jego producenta oraz przedkładając wzór ich oznakowania w języku polskim.

Art. 32. ust. 1. W przypadku podejrzenia, że środek spożywczy, o którym mowa w art. 29 ust. 1, niespełniający wymagań określonych dla tego środka, znajduje się w obrocie, właściwy państwowy powiatowy inspektor sanitarny podejmuje decyzję o czasowym wstrzymaniu wprowadzania tego środka spożywczego do obrotu lub wycofaniu z obrotu do czasu zakończenia postępowania, o którym mowa w art. 30 ust. 1. Art. 45. ust. 1. Środki spożywcze wprowadzane do obrotu są oznakowane. ust. 2. Oznakowanie środka spożywczego obejmuje wszelkie informacje w postaci napisów i innych oznaczeń, w tym znaki towarowe, nazwy handlowe, elementy graficzne i symbole, dotyczące środka spożywczego i umieszczone na opakowaniu, etykiecie, obwolucie, ulotce, zawieszce oraz w dokumentach, które są dołączone do tego środka spożywczego lub odnoszą się do niego.

Art. 46. ust.1. Oznakowanie środka spożywczego nie może: 1)wprowadzać konsumenta w błąd, w szczególności: a)co do charakterystyki środka spożywczego, w tym jego nazwy, rodzaju, właściwości, składu, ilości, trwałości, źródła lub miejsca pochodzenia, metod wytwarzania lub produkcji, Art. 48. ust. 1. Środki spożywcze muszą być oznakowane w sposób zrozumiały dla konsumenta, napisy muszą być wyraźne, czytelne i nieusuwalne, umieszczone w widocznym miejscu, a także nie mogą być w żaden sposób ukryte, zasłonięte lub przesłonięte innymi nadrukami lub obrazkami. ust. 2. Środki spożywcze wprowadzane do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej muszą być oznakowane w języku polskim. Środki spożywcze mogą być ponadto oznakowane w innych językach.

Art. 63. ust.1. Zakłady, o których mowa w art. 61, mogą rozpocząć działalność po zatwierdzeniu lub warunkowym zatwierdzeniu, a w przypadkach określonych w ust. 2., po uzyskaniu wpisu do rejestru zakładów. Art. 64. ust. 1. Podmioty działające na rynku spożywczym lub na rynku materiałów i wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością składają wniosek o wpis do rejestru zakładów albo o zatwierdzenie zakładu i o wpis do rejestru zakładów w terminie co najmniej 14 dni przed dniem rozpoczęcia planowanej działalności, w formie pisemnej, według wzorów określonych odpowiednio na podstawie art. 67 ust. 3 pkt 2 i 3.

Art. 73. ust. 1. Organami urzędowej kontroli żywności, o których mowa w art. 4 rozporządzenia nr 882/2004 w zakresie bezpieczeństwa żywności, są: 1) organy Państwowej Inspekcji Sanitarnej, zgodnie z właściwością określoną przepisami ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (…) Art. 77. Decyzjom organów urzędowej kontroli żywności, o których mowa w art. 54 rozporządzenia nr 882/2004, w przypadku stwierdzenia uchybień zagrażających zdrowiu lub życiu człowieka, jest nadawany rygor natychmiastowej wykonalności.

Art. 54 ust. 1. W sytuacji, gdy właściwy organ wykryje niezgodności, podejmuje on działanie zapewniające, że podmiot gospodarczy zastosuje środki zaradcze. Podczas decydowania, jakie podjąć działanie, właściwy organ uwzględnia rodzaj niezgodności oraz poprzednie dane podmiotu gospodarczego w zakresie niezgodności. ust. 2. Działanie takie zawiera, gdzie jest to stosowne, następujące środki: b)ograniczenie lub zakaz wprowadzania do obrotu, przywozu lub wywozu paszy, żywności lub zwierząt; h)wszelkie inne środki jakie właściwy organ uznaje za właściwe.

Art. 2 Do celów niniejszego rozporządzenia żywność (lub środek spożywczy) oznacza jakiekolwiek substancje lub produkty, przetworzone, częściowo przetworzone lub nieprzetworzone, przeznaczone do spożycia przez ludzi lub, których spożycia przez ludzi można się spodziewać. ALE (!): Środek spożywczy nie obejmuje: g) narkotyków lub substancji psychotropowych w rozumieniu jednolitej Konwencji o środkach odurzających z 1961 r. oraz Konwencji o substancjach psychotropowych z 1971 r.

Art. 7 ust. 1. W szczególnych okolicznościach, gdy po dokonaniu oceny dostępnych informacji stwierdzono niebezpieczeństwo zaistnienia skutków szkodliwych dla zdrowia, ale nadal brak jest pewności naukowej, w oczekiwaniu na dalsze informacje naukowe umożliwiające bardziej wszechstronną ocenę ryzyka mogą zostać przyjęte tymczasowe środki zarządzania ryzykiem konieczne do zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia określonego we Wspólnocie. ust. 2. Środki przyjęte w oparciu o przepisy ust. 1 powinny być proporcjonalne i nie bardziej restrykcyjne dla handlu niż jest to wymagane w celu zapewnienia wysokiego poziomu ochrony zdrowia określonego we Wspólnocie, z uwzględnieniem wykonalności technicznej i ekonomicznej oraz innych czynników uznawanych za stosowne w rozważanej sprawie. W odpowiednim czasie, w zależności od rodzaju stwierdzonego ryzyka dla życia lub zdrowia oraz rodzaju informacji naukowej potrzebnej do wyjaśnienia niepewności naukowej oraz przeprowadzenia bardziej wszechstronnej oceny ryzyka, środki te zostaną poddane przeglądowi.

sprzedaż dopalaczy wymykająca się wszelkim regulacjom prawnym naszego kraju i prowadzona z wykorzystaniem istniejących w prawie luk – wprowadzone do obrotu jako wyroby kolekcjonerskie lub nawozy; możliwość powstania sporu z Sądem Administracyjnym z powodu przyjęcia przez organy PIS zaproponowanej interpretacji prawa; problem z produktami, które nie zawierają środków wskazanych w jednolitej Konwencji o substancjach psychotropowych z 1971 r.;

ciągłe pojawianie się nowych substancji, wykorzystywanych do produkcji dopalaczy, niepoznanych do tej pory, które nie są uwzględnione przez ustawodawstwo jako środki odurzające i psychotropowe; oznakowanie dopalaczy sprzeczne z informacjami umieszczonymi na stronach internetowych dystrybutorów tych produktów; naklejki samoprzylepne z informacjami w języku polskim umieszczone w sposób maskujący oryginalne oznakowanie produktu zamieszczone przez producenta opakowania.

Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii prowadzi akcję edukacyjną Dopalacze mogą cię wypalić; w ramach akcji została uruchomiona strona internetowa informująca o skutkach zażywania środków psychoaktywnych oraz obalająca mity, krążące na temat dopalaczy; dodatkowo w szkołach, pubach, klubach i dyskotekach rozpowszechnia się plakaty informacyjne.

z powodu zaostrzenia prawa bezkarność właścicieli smartshopów powoli kończy się; zakazy i delegalizacja części środków nie rozwiążą problemu, na ich miejsce mogą pojawić się nowe substancje; nawet jeśli wszystkie sklepy zostaną zamknięte pozostanie internet; najważniejsze jest uświadamianie potencjalnych użytkowników dopalaczy o ich szkodliwości;

lista działań niepożądanych jest długa; następstwa wieloletniego przyjmowania dopalaczy nie są do końca zbadane, ale już dziś wiadomo, że mogą powodować nieodwracalne zaburzenia psychiczne; informacje na etykiecie wprowadzające w błąd – z jednej strony umieszczone w składzie witaminy i zioła, zmniejszające w świadomości nabywcy strach przed niekorzystnym wpływem dopalaczy na zdrowie, z drugiej strony – informacja o konieczności kontaktu z lekarzem w przypadku niekontrolowanego spożycia;

dystrybutorzy znakują produkty jako nieprzeznaczone do spożycia przez ludzi, ale nie stanowi to dostatecznej gwarancji spełnienia ich wskazówek dotyczących przeznaczenia produktu wprowadzanego do obrotu; prawo żywnościowe ma na celu m.in. ochronę interesów konsumentów i powinno stanowić podstawę dokonywania przez nich świadomego wyboru związanego ze spożywanymi przez nich produktami.