Wyniki drugiego cyklu badań (edycja 2012) Pomorski barometr zawodowy – diagnozowanie zapotrzebowania na kwalifikacje i umiejętności na rynku pracy województwa pomorskiego Wyniki drugiego cyklu badań (edycja 2012) Branża BPO Gabriela Grotkowska Tomasz Gajderowicz

Struktura prezentacji Czym jest branża BPO/SSC? Branża BPO/SSC na Pomorzu Charakterystyka branży Zatrudnienie w BPO/SSC na Pomorzu Profil kompetencyjny pracownika BPO/SSC Przyszłość branży BPO na Pomorzu

Branże strategiczne Analiza średnio- i długookresowych ilościowych i jakościowych prognoz zmian sytuacji gospodarczej województwa pozwoliła wskazać następujące branże strategiczne dla pomorskiego rynku pracy w dłuższej perspektywie: branżę logistyczno-transportową, branżę energetyczną, branżę technologii informatycznych i komunikacyjnych (ICT), branżę BPO/SSC, branżę usług opiekuńczych, branże przemysłu przetwórczego, przede wszystkim z obszaru przemysłu stoczniowego i chemicznego, branżę turystyczną. Że J i K

Podstawowe definicje BPO (Business Process Outsourcing) polega na zlecaniu zewnętrznemu dostawcy obsługi wybranych procesów biznesowych, tradycyjnie realizowanych za pomocą wewnętrznych zasobów. Rodzaje outsourcingu: ITO, SSC, KPO Z usług outsourcingowych korzystają przede wszystkim takie branże gospodarki jak finanse, bankowość, telekomunikacja, IT, FMCG, farmacja. Dużą część realizowanych w Polsce usług sektora BPO ma w istocie charakter tzw. offshore outsourcingu (przeniesienie wybranych procesów biznesowych poza granice kraju). Polska (a w szczególności województwo pomorskie), wydaje się być atrakcyjnym obszarem lokalizacji działalności związanej z usługami biznesowymi.

Ogólna charakterystyka branży BPO Według różnych danych, w Polsce w sektorze BPO zatrudnionych jest obecnie 85-110 tysięcy osób, a wielkość rynku tylko w zakresie BPO/SSC szacowana jest na ponad 4 mld złotych Liczba centrów outsourcingu usług biznesowych w Polsce według typu i lokalizacji, 2012

Co determinuje lokalizację centrów BPO? Dostępność i jakość wykwalifikowanych pracowników znających języki obce oraz posiadających umiejętności komunikacji, Dostępność komunikacyjna (położenie przy ważnych szlakach komunikacyjnych, funkcjonowanie w mieście portu lotniczego z szeroką siatką połączeń), Odpowiednia infrastruktura (np. dostępność powierzchni biurowej i ich cena), Koszty prowadzenia działalności w danym miejscu, Jakość obsługi inwestora w danym mieście, Wizerunek miasta (historie sukcesów firm z sektora w danym miejscu), Możliwość skorzystania z dostępnych zachęt inwestycyjnych, Jakość życia w poszczególnych miastach.

Branża BPO na Pomorzu Według Invest in Pomerania obecnie na Pomorzu działa 57 firm z obszaru outsourcingu usług biznesowych. Główne obszary działalności: działalność z zakresu technologii informacyjno-komunikacyjnych (18 firm) działalność z zakresu outsourcingu procesów wiedzy (13 firm) działalność z zakresu finansów i księgowości (12 firm) Przeważająca większość podmiotów to firmy zagraniczne. Działalność sektora outsourcingu usług biznesowych wyraźnie skupiona jest w Gdańsku: tu zlokalizowanych jest aż 36 centrów. Drugim lokalnym centrum dla branży jest Gdynia (17 centrów). Przeciętnie firma z branży BPO działa na rynku od prawie 7 lat.

Liczba podmiotów prowadzących outsourcing usług biznesowych w województwie pomorskim według typu działalności i lokalizacji

Przeciętny wiek (w latach) przedsiębiorstw działających w sektorze outsourcingu usług biznesowych według typu działalności i własności Typ działalności Własność Ogółem Krajowa Zagraniczna Nieustalona Zarządzanie flotą pojazdów 11,0 - Centrum rozwojowe Obsługa klienta 4,3 Usługi windykacyjne 18,0 Finanse i księgowość 1,0 2,0 0,0 1,3 Finanse i księgowość, IT ICT 11,4 4,0 7,1 ICT, Administracja Logistyka Centrum operacyjne 3,0 Badania i wdrożenia 21,3 8,0 12,4 Nieustalony profil działalności 12,7 4,6 0,3 6,8

Zatrudnienie w branży BPO na Pomorzu

Wielkość zatrudnienie w przedsiębiorstwach działających w sektorze outsourcingu usług biznesowych według typu działalności i własności Typ działalności Własność Ogółem Krajowa Zagraniczna Nieustalona Zarządzanie flotą pojazdów 180 - Centrum rozwojowe 1000 Obsługa klienta 1800 Usługi windykacyjne 450 Finanse i księgowość 210 1080 220 1510 Finanse i księgowość, IT 30 ICT 1244 1312 2556 ICT, Administracja 60 Logistyka Centrum operacyjne 500 3600 4100 Badania i wdrożenia 120 1557 1677 2764 10409 13393

Najczęściej oferowane stawki wynagrodzenia na stanowiskach typowych dla BPO/ITO/SSC/KPO Język obcy Stanowisko Województwo Mazowieckie Dolnośląskie Śląskie Małopolskie Pomorskie Wielkopolskie Brak wymagań Call centre agent 2500 2000 Call centre agent (z jęz. obcym) 4000 3000 Call centre representative 4300 3500 Call centre manager 7500 6500 8000 9000 6000 7000 Księgowy 5500 4500 Programista Java 10000 Programista C++ Analityk systemowy 5000 Architekt/projektant aplikacji 18000 13000 14000 11000 Angielski General Ledger Accountant, Junior General Ledger Accountant, Senior General Ledger Accountant, Team Leader Accounts Payable/ Accounts Receivable/ Call centre, Associate 2800 Accounts Payable/ Accounts Receivable/ Call centre, Senior associate 3800 Accounts Payable/ Accounts Receivable/ Call centre, Team Leader Transaction manager Reporting analyst Business analyst Angielski i inny język popularny Angielski i inny język rzadki

Zawody charakterystyczne dla branży J i K w rankingach zawodów deficytowych i o największym zapotrzebowaniu

Sekcja K - Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja J - Informacja i komunikacja Kod grupy zawodów wg KZiS 2010 Nazwa grupy zawodów Miejsca w rankingu zapotrzebowania (Z) i deficytowości (D) Kod grupy zawodów wg KZiS 2010 Miejsca w rankingu zapotrzebowa nia (Z) i deficytowości (D) Z D 2514 Programiści aplikacji 2 3 2412 Doradcy finansowi i inwestycyjni 10 39 7214 Robotnicy przygotowujący i wznoszący konstrukcje metalowe 14 34 4110 Pracownicy obsługi biurowej 16 2519 Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju aplikacji komputerowych gdzie indziej niesklasyfikowani 26 92 Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju aplikacji komputerowych gdzie indziej niesklasyfikowani 7411 Elektrycy budowlani i pokrewni 18 103 3312 Pracownicy do spraw kredytów, pożyczek i pokrewni 32 151 2431 Specjaliści do spraw reklamy i marketingu 41 19 2619 Specjaliści z dziedziny prawa gdzie indziej niesklasyfikowani 59 73 2512 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych 53 280 2523 Specjaliści do spraw sieci komputerowych 65 50 2511 Analitycy systemowi 66 427 1211 Kierownicy do spraw finansowych 141 60 7412 Elektromechanicy i elektromonterzy 422 21 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych 170 126 3512 Technicy wsparcia informatycznego i technicznego 75 4222 Pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) 112 133 2166 Projektanci grafiki i multimediów 111 113 2422 Specjaliści do spraw administracji i rozwoju 436 2522 Administratorzy systemów komputerowych 148 264 3313 Księgowi 419 31 4227 Ankieterzy 200 437 4214 Windykatorzy i pokrewni 137 97 7413 Monterzy linii elektrycznych 187 213 4120 Sekretarki (ogólne) 48 20 2642 Dziennikarze 361 254 2413 Analitycy finansowi 117 297 2641 Literaci i inni autorzy tekstów 383 283 4211 Kasjerzy bankowi i pokrewni 146 132 7421 Monterzy i serwisanci urządzeń elektronicznych 440 72 4312 Pracownicy do spraw statystyki, finansów i ubezpieczeń 360 426  

Zawody charakterystyczne dla branży BPO/ssc w języku ofert internetowych

Kod grupy zawodów wg KZiS 2010 Nazwa zawodu/ stanowiska pracy zgłaszana przez pracodawcę Kod grupy zawodów wg KZiS 2010 Nazwa grupy zawodów wg KZIS 2010 Operations Manager 1346 Kierownicy w instytucjach finansowych i ubezpieczeniowych Client Delivery Specialist 2421 Specjaliści do spraw zarządzania i organizacji HR Customer Care Representative 2423 Specjaliści do spraw zarządzania zasobami ludzkimi Client Sales Representative (Finance Accounts) 2433 Specjaliści do spraw sprzedaży (z wyłączeniem technologii informacyjno-komunikacyjnych) Client Sales Representative PUBLIC ACCOUNTS Online sales account manager Engineering Manager 2512 Specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych R&D Processes Engineer SCM Engineer Software Engineer - IRC Economics Content Development IAG B&P analyst 2519 Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju aplikacji komputerowych gdzie indziej niesklasyfikowani Oracle Database Administrator 2521 Projektanci i administratorzy baz danych Network Management Specialist Księgowy 3313 Księgowi Księgowy z językiem fińskim MTS Sales Representative 3322 Przedstawiciele handlowi Przedstawiciel handlowy Asystent Recepcji 4226 Recepcjoniści (z wyłączeniem hotelowych)

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO Grupy zawodów kluczowe dla branży BPO/SSC to: programiści aplikacji analitycy systemowi specjaliści do spraw rozwoju systemów informatycznych projektanci aplikacji sieciowych i multimediów księgowi pracownicy do spraw rachunkowości i księgowości doradcy finansowi i inwestycyjni pracownicy obsługi biurowej pracownicy centrów obsługi telefonicznej (pracownicy call center) Według danych ABSL średni wiek pracowników w branży BPO/SSC to około 30 lat. Płeć nie jest czynnikiem decydującym o zatrudnieniu w sektorze.

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO (Wykształcenie) 90% pracowników firm sektora nowoczesnych usług biznesowych to osoby legitymujące się wyższym wykształceniem lub aktualnie studiujące. Wielu pracodawców nie precyzuje kierunku kształcenia. Jeśli jednak kierunek jest podawany, najbardziej pożądane są: informatyka, finanse, bankowość, księgowość. Pracodawcy niejednokrotnie świadomie zatrudniają studentów w wieku do 26 lat ze względu na możliwość obniżenia kosztów pracy (składek na ubezpieczenia społeczne). Zjawisko „przekwalifikowania” branży?

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO (Języki obce) Podstawowym wymaganiem stawianym pracownikom jest biegła znajomość języka angielskiego, przy czym pożądana jest także znajomość innego języka obcego. Szczególnie pożądana wydaje się znajomość języków skandynawskich. Pożądani są szczególnie kandydaci do pracy jednocześnie ze znajomością mniej popularnego języka i kwalifikacjami w zakresie księgowości czy finansów.

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO (Kwalifikacje zawodowe) Zawody związane z informatyką: wymagane wykształcenie informatyczne, a także znajomość poszczególnych języków programowania (najczęściej podawano: C++ oraz Java); znajomość programów SAP, AX. Pracodawcy w wywiadach wskazywali także na problem podstawowej znajomości pojęć ekonomiczno-finansowych. Zawody związane z księgowością: wymagane wykształcenie i doświadczenie, ukończenie kursu księgowości i biegłego posługiwania się programami służącymi do wykonywania zawodu (np. program Symfonia czy SAP); pożądane certyfikaty Międzynarodowych Standardów Rachunkowości (MSR) oraz Międzynarodowych Standardów Sprawozdawczości Finansowej (MSSF) lub certyfikatu ACCA (Association of Chartered Certified Accountants) oraz CIMA (Chartered Institute of Management Accountants); znajomość prawa podatkowego. Zawody związane z finansami: wymagane są umiejętności z pogranicza różnych obszarów (np. rachunkowości i analizy finansowej).

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO (Kompetencje kluczowe) Wśród kompetencji kluczowych najczęściej wymieniane są umiejętności komunikacji, pracy w grupie oraz umiejętności interpersonalne. Pracodawcy często zwracają uwagę na umiejętność funkcjonowania w środowisku międzynarodowym. Wielu pracodawców zaznacza, że najważniejsza jest umiejętność szybkiej nauki. System szkolenia nowych pracowników opiera się o wyuczenie określonych procedur.

Profil kompetencyjny pracownika z branży BPO (Cechy osobowe) Najczęściej wskazywaną cechą osobową była pracowitość oraz zaangażowanie i chęć wkładu w usprawnianie działalności firmy. Najczęściej wymieniane pożądane cechy osobowe to: samodzielność, odpowiedzialność i otwartość na nowe doświadczenia. W dalszej kolejności: konieczność zaangażowania i umiejętność pracy w zespole (zawody informatyczne), samodzielność, wytrwałość i konsekwencja ( zawody związane z księgowością i finansami). Najmniej rozbudowane są wymagania dotyczące cech osobowych w elementarnej grupie zawodów Analitycy systemowi i specjaliści do spraw rozwoju aplikacji komputerowych gdzie indziej niesklasyfikowani.

Przyszłość branży BPO na Pomorzu Cechy województwa pomorskiego sprzyjające rozwojowi BPO na Pomorzu: relatywnie duża dostępność kadr (Trójmiasto jest znaczącym ośrodkiem akademickim), relatywnie niska rotacja pracowników, dobra znajomość języków obcych, zwłaszcza mniej popularnych względnie niskie koszty działalności (w tym cena powierzchni biurowych), jakość połączeń komunikacyjnych, wysoka jakość życia, bogata oferta turystyczno-rekreacyjna, zachęcająca inwestorów do odwiedzania Pomorza.