B H P

Mikroklimat pomieszczenia. Temperatura - wywiera bezpośredni wpływ na samopoczucie oraz wydajność pracowników. Powinna wynosić w okresie zimowym 20-24 stopnie C a latem 23-26 stopni C. Jest wskazanym aby pomieszczenia posiadały klimatyzację. Przy jej braku pomieszczenia powinny być często, co 3-4 godziny wietrzone, zwłaszcza w okresie grzewczym. W czasie wietrzenia ruch powietrza nie powinien jednak przekraczać 0,1–0,15 m/sek, ponieważ byłby odczuwany jak przeciąg.

Wilgotność powietrza - w pomieszczeniu wynosząca powyżej 50% zapobiega wytwarzaniu się nadmiernego natężenia pola elektrostatycznego w pobliżu komputera. W okresie zimowym w pomieszczeniach z centralnym ogrzewaniem wilgotność spada do 30% i potencjał elektrostatyczny ekranu może być szczególnie wysoki. Najbardziej przydatne pomieszczenia na stanowiska komputerowe powinny mieć okna skierowane w stronę północną. W pomieszczeniach których okna skierowane są w innych kierunkach należy zainstalować żaluzje. Za pomocą żaluzji lub pionowych zasłon należy zapobiegać nadmiernemu nagrzewaniu się urządzeń pod wpływem światła słonecznego, a jednocześnie eliminujemy olśnienia i odbicia pochodzące od jaskrawych płaszczyzn okien.

Właściwe biurko Przy żadnym urządzeniu wspomagającym pracę umysłową nie spędzamy tyle czasu co przy komputerze. Dlaczego tak ważne jest, aby miejsce pracy było wygodne, bezpieczne, dobrze oświetlone- jednym słowem, żeby spełniało wymogi ergonomii.

Biurko, powinno mieć szerokość minimum 80 – 90 cm, długość minimum 120 - 160 cm. Szerokość blatu powinna być na tyle duża, by zmieściły się na nim klawiatura, myszka, podstawka na dokumenty i monitor. Pomiędzy przednią krawędzią blatu biurka a klawiaturą musi pozostać 5 -10 cm wolnej przestrzeni na swobodne oparcie dłoni. Wysokość biurka powinna być dopasowana do naszego wzrostu i powinna posiadać możliwość regulacji wysokości biurka w zakresie od 65 -75 cm. Faktura blatu, matowa lub półmatowa. Im więcej wolnej powierzchni pozostaje po ułożeniu wszystkich niezbędnych elementów na biurku, tym jest ono lepszym.

Biurko powinno zapewniać wolną przestrzeń dla nóg pod powierzchnią blatu Pod biurkiem, w miejscu przeznaczonym na nogi, nie powinny być ustawiane pojemniki na papier, jednostki centralne komputerów ani żaden sprzęt ograniczający nogi. Podnóżek. Nie należy do obowiązkowego wyposażenia stanowiska pracy. Jest stosowanym w momencie wyposażenia stanowisk pracy w nie posiadające regulacji wysokości biurka, na których są ustawione monitory. Podnóżek ma regulowaną wysokość która zapewnia wygodną pozycję nóg podczas pracy. Minimalne wymiary podnóżka wynoszą 30 x 40 cm a jego kąt pochylenia jest regulowanym w zakresie 0-25 stopni (z możliwością jego regulacji przez pracownika w pozycji siedzącej). Powinien być pokryty tworzywem nie powodującym ślizgania się oraz posiadającym mała przewodność cieplną. Podnóżek jest rozwiązaniem doraźnym ale koniecznym do stosowania.

Pole optymalnego widzenia – jest to obszar przestrzeni w której umieszczamy elementy najczęściej w czasie pracy obserwowane jak dokumenty czy ekran monitora. Pole tworzy stożek o kącie wierzchołkowym około 30 stopni – którego osią jest symetryczna, centralna linia pola widzenia na wprost oczu, pod kątem 15 stopni w dół od poziomej linii oczu pracownika. Pomiary wykonujemy przy wyprostowanej pozycji głowy i tułowia. W tym polu powinien być umieszczonym ekran monitora.

Krzesło Praca z komputerem jest pracą siedzącą, wymagającą wysiłku statycznego, powoduje ona znaczne obciążenie naszych mięśni. Najbardziej obciążone są te, które utrzymują ciało w pozycji siedzącej- mięśnie stabilizujące kręgosłup. Obciążone są także mięśnie ramion i rąk, mięśnie karku utrzymujące głowę w pozycji umożliwiającej obserwacje klawiatury lub ekranu. Przy wysiłku statycznym występuje przedłużony nacisk mięśni na naczynia krwionośne, który w różnym stopniu upośledza przepływ krwi przez mięśnie. Proces ten przyspiesza zmęczenie mięśniowe. Długo utrzymywana pozycja siedząca może doprowadzić do zapalenia stawów, zapalenia pochewek ścięgnistych, bólu mięśni i zwyrodnienia stawów kręgosłupa. Właśnie krzesło w największym stopniu zapewnia prawidłową postawę przy pracy komputerem. Najbardziej godne polecenia są krzesła z oparciem dla części lędźwiowej kręgosłupa. Plecy powinny swobodnie opierać się o oparcie, powinni być też lekko odchylone do tyłu. Taka postawa odciąża dyski międzykręgowe, zapobiega sztywnieniu karku, a w rezultacie uciążliwym bólom kręgosłupa. Krzesła powinny mieć też oparcia na łokcie, regulowaną wysokość i kółka. Regulacja wysokości pozwoli na dostosowanie go do naszego wzrostu. Powinniśmy siedzieć z nogami opartymi o podłogę lub podstawkę, tak by uda spoczywały równolegle w stosunku do podłogi.

Dobry monitor Zła jakość monitora, różnice iluminacji i odległości między powierzchniami pracy tj. ekranem, klawiaturą i dokumentem prowadzą do osłabienia ostrości wzroku. Obraz staje się w tedy zamazany, oczy pieką i łzawią, mogą wystąpić bóle i zawroty głowy, światłowstręt, niemożliwość długiego czytania. Z badań wynika, że na pogorszenie wzroku przy pracy z komputerem częściej skarżą się kobiety niż mężczyźni. Zwiększenie liczby godzin przy komputerze z 3,5 do 6 powoduje wzrost liczby osób ze skargami na zmęczenie wzroku z 9 do 45 procent ogólnej liczby zatrudnionych na skomputeryzowanych stanowiskach. Monitor razem z biurkiem powinien być ustawiony tak, by na ekran nie padało żadne ostre światło. W przeciwnym razie pozostałe w ten sposób na ekranie refleksy będą zniekształcały obraz komputerowy i męczyły nam wzrok.

Przestrzegając przepisów BHP, można uniknąć takich problemów Przestrzegając przepisów BHP, można uniknąć takich problemów. Wystarczy w czasie pracy co godzinę zrobić 10 minut przerwy lub co 2 godziny - 20 minut. Praca przy klawiaturze nie musi być jednak bezpośrednią przyczyną kłopotów z kręgosłupem. Mogą one mieć podłoże genetyczne lub zostać zapoczątkowane na wiele lat przed tym, nim człowiek pierwszy raz siądzie przed monitorem. Czynników wywołujących chorobę może być wiele - a komputer jedynie pogarsza stan zdrowia.   Prawidłowa postawa podczas korzystania z komputera: zwróć uwagę na odpowiednie ustawienie monitora i luźne ułożenie rąk. Regulowany fotel, podpórka pod stopy i dużo wolnego miejsca na nogi mają niebagatelne znaczenie dla dobrego samopoczucia podczas wielogodzinnej pracy. Poza tym nie należy zapominać o krótkich (3 min) przerwach co godzinę oraz o wzmacniających ćwiczeniach gimnastycznych

Monitor świeci własnym światłem Monitor świeci własnym światłem. Natomiast w celu oświetlenia klawiatury i ewentualnych materiałów najlepiej postarać się o lampkę z regulowanym ramieniem. Kiedy usiądziemy przy biurku, odległość między monitorem a naszymi oczami powinna zawierać się w przedziale 45- 70 centymetrów. Górna krawędź powinna znajdować się na poziomie oczu użytkownika. Optymalne ustawienie monitora powinniśmy osiągnąć wspomagając się regulacją krzesła i biurka. Zbyt wysokie ustawienie monitora w stosunku do siedzącego powoduje sztywnienie w okolicy karku i szyi. Kupując monitor warto dowiedzieć się czy spełnia normy MPR-II i TCO '92 definiujące ograniczenia emisji szkodliwego promieniowania do bezpiecznego poziomu. Drugi warunek to rozmiar plamki, który powinien wynosić najwyżej 0,28 mm, a lepiej by był mniejszy, np. 0,26 mm. Przy większej plamce obraz może być rozmyty, co powoduje zmęczenie oczu.

Obok klawiatury i myszy, monitor najbardziej wpływa na wygodę i wydajność pracy.

Górny brzeg ekranu monitora, powinien być nieco niżej od poziomu oczu – a nigdy, powyżej tego poziomu. Odległość między sąsiednimi monitorami powinna wynosić minimum 60 cm. Osoba pracująca z tyłu monitora powinna znajdować się w odległości co najmniej 80 cm. Zalecana odległość wynosi 130 cm. Najlepiej jest gdy monitory są ustawione tyłem jeden względem drugiego. Sam monitor musi mieć możliwość jego łatwego obracania, przekręcania i przechylania – w celu osiągnięcia odpowiedniego, najlepszego dla danego operatora kąta widzenia.

Krzesło Musi być stabilne, obrotowe, powinno posiadać podstawę pięcioramienną wyposażoną w kółka, posiadać możliwość regulacji wysokości siedziska i ustawienia oparcia. Wymiary płyty siedzeniowej powinny wynosić 42 x 42 cm, pokryte grubą warstwą miękkiego, sprężystego, najlepiej naturalnego materiału. Musi zapewniać maksymalną swobodę ruchów. Powinno posiadać poręcze - podpórki aby można było opierać wygodnie łokcie odciążając kręgosłup i mięśnie ramion oraz karku. Powinno mieć regulowane oparcie i podpierać kręgosłup w odcinku lędźwiowym.

Oparcie winno mieć 850mm wysokości i 300mm szerokości, Kąt oparcia krzesła nie może ulegać zmianie pod wpływem ciężaru ciała, a zakres ruchomości wynosić 50 –do przodu i do 300 do tyłu. Zalecana głębokość siedziska 380-400mm. Za płytkie krzesło stwarza dyskomfort ludziom wysokim natomiast za głębokie stwarza problemy ze wstawaniem i siadaniem. Uwaga - pamiętać że ważnym i istotnym elementem wpływającym na właściwą postawę w czasie pracy jest zapewnienie nieograniczonego szafkami czy szufladami miejsca dla nóg o szerokości min. 70cm oraz głębokości min. 60cm.

Zagospodarowanie i umeblowanie pomieszczeń. Monitory, ustawienie - tak by nie odbijało się w nich światło naturalne ani sztuczne. Nie ustawiamy na tle okna, naprzeciw okna ani na tle innych jaskrawych obiektów. Najlepiej jeśli są ustawione bokiem do okna w odległości co najmniej 1m od okna. Jeżeli nie występuje inna możliwość organizacyjna, można między nimi ustawiać niewysokie przegrody które zasłaniają dostęp bezpośredniego światła z okna. Refleksy świetlne, duże różnice pomiędzy jasnością pomieszczenia a jasnością obrazu powodują szybkie zmęczenie wzroku, wyczerpanie się zdolności adaptacyjnych oczu, a w następstwie pogorszenie sprawności funkcjonowania narządu wzroku. Pochylanie się na boki i do przodu (w celu uniknięcia refleksu i polepszenia widzenia) doprowadza do bólów kręgosłupa. Tło na którym widzimy monitor, nie powinno być zbyt jasne ani za ciemne. Odchylenia w tym zakresie dosyć łatwo dają się usunąć przez podświetlenie ściany lub powieszenie na niej obrazu. Aby uniknąć ciągłej akomodacji oka, należy postarać się aby wszelkie przedmioty na które często spoglądamy miały zbliżoną lub podobną luminacje.

Ustawodawstwo polskie zalicza prace przy monitorach do prac uciążliwych. Dlatego na 1 stanowisko pracy przy monitorze ekranowym powinno przypadać 6m2 powierzchni pokoju o wysokości najmniej 3,3m. Jeśli w pomieszczeniu znajduje się więcej jak jeden komputer, poszczególne stanowiska należy rozmieścić tak aby minimalna odległość pomiędzy sąsiednimi, równoległymi monitorami wynosiła 60cm a odległość pomiędzy tyłem monitora a głową sąsiedniego operatora wynosiła co najmniej 80cm. Podłoga powinna być pokryta wykładziną antyelektrostatyczną. Stanowiska muszą być tak usytuowane aby zapewnić pracownikowi swobodny dostęp do stanowiska.

Oświetlenie. W Polsce normy oświetlenia reguluje PN-84/E-02033 „Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym” a zalecenia międzynarodowe oświetlenia stanowisk komputerowych regulują normy ISO 924 i ISO 8995. Najkorzystniejszym jest oświetlenie w przedziale 300 – 700 lx, o równomierności oświetlenia > 0,65. Ważnym jest aby na klawiaturze średnie natężenie oświetlenie wynosiło 500lx. Z pola widzenia pracującego powinny być usunięte światła silniejsze od monitora. Zalecane jest stosowanie oświetlenia ogólnego, bez doświetlania oświetleniem miejscowym z powodu powstawania zjawiska olśnienia. Stosowanie specjalnych opraw posiadających odpowiednio ukształtowany odbłyśnik i raster w celu ograniczenia olśnienia daje dobre rezultaty i jest dobrze oceniane przez użytkowników. Znaczenie ma dostosowanie właściwości komputera, zwłaszcza odpowiedniego nasycenia barwy i kontrast. Czarne pismo na jasnym tle działa na oczy najłagodniej. Z uwagi na różną długość fal świetlnych kolorowe barwy niejednakowo załamują się na soczewce oka oko musi się dostosowywać. Zalecane jest pisanie ciemnych liter na jasnym tle. Zmiany kontrastu powodują szybkie zmęczenie oczu. Obowiązuje zasada, że przy 60 cm odległości oczu od monitora wysokość wielkich liter i wersalików powinna wynosić, co najmniej 5,5 mm. Zaleca się pracę na minimum 12 punktów i wystrzeganie się pracy na 7 punktach.

"Dobór systemu oświetlenia dla stanowisk pracy z monitorami ciekłokrystalicznymi LCD TFT" Przeprowadzono badania, których celem było opracowanie wytycznych doboru otoczenia świetlnego (kreowanego przez różne systemy oświetleniowe) dla stanowisk pracy z monitorami ciekłokrystalicznymi LCD TFT w celu ograniczenia uciążliwości pracy wzrokowej. Otoczenie świetlne (tj. oświetlenie rozważane w aspekcie fizjologicznych i psychologicznych skutków), dla modelowanych systemów oświetleniowych określane było zarówno poprzez parametry oświetleniowe jak i ocenę subiektywną tych systemów oświetleniowych oraz badanie zmęczenia wzroku i wydajności pracy.

Dla wszystkich badanych systemów oświetleniowych przyjęto, jako parametr odniesieniowy średnie natężenie oświetlenia na blacie stołu pod komputer, które zgodnie z PN 84/E 02033 "Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym", wynosiło co najmniej 500 lx. Zapewnienie przez każdy z badanych systemów oświetleniowych ww. poziomu natężenia oświetlenia decydowało o wartościach pozostałych mierzonych parametrów oświetlenia wpływających na otoczenie świetlne w badanym pomieszczeniu. Na podstawie przeprowadzonej analizy statystycznej wyników badań sformułowano następujące zalecenia dotyczące doboru systemu oświetleniowego dla stanowisk z monitorami ciekłokrystalicznymi przedstawiono poniżej.

-  Przy pracach wykonywanych na komputerze wymagających dużego skupienia uwagi na informacjach wyświetlanych na ekranie przez dłuższy czas (czytanie tekstu na ekranie, edycja tekstu, odszukiwanie danych itp.) zaleca się stosowanie systemu oświetlenia bezpośredniego z oprawami typu dark-light. -  Przy pracach wykonywanych na komputerze wymagających częstego korzystania z różnej jakości dokumentów preferuje się stosowanie oświetlenia złożonego. Jednak warunkiem stosowania tego rodzaju oświetlenia jest wyposażenie stanowiska w odpowiednią, niskoluminancyjną oprawę oświetlenia miejscowego. -  W dużych pomieszczeniach biurowych z wieloma stanowiskami pracy zaleca się stosowanie systemu oświetlenia złożonego realizowanego przez oprawy oświetlenia pośredniego i odpowiednią oprawę oświetlenia miejscowego.

 W dużych pomieszczeniach biurowych z wieloma stanowiskami pracy nie zaleca się stosowania systemu oświetlenia bezpośredniego z uwagi na duże prawdopodobieństwo nieodpowiedniego ustawienia stanowisk pracy względem opraw oświetleniowych lub baraku możliwości ustawienia wszystkich stanowisk tak, aby  występowanie olśnienia odbiciowego było wyeliminowane. -  Przy pracach wykonywanych przy komputerze sporadycznie, każdy z przedstawionych w pracy systemów oświetleniowych może być zastosowany. -  Stosowanie systemu pośredniego lub bezpośrednio-pośredniego powinno równocześnie zapewniać ograniczenie luminancji ścian oraz innych dużych powierzchni w polu pracy wzrokowej do wartości mniejszych od 100 cd/m2. -  Przy doborze systemu oświetlenia zawsze pożądane jest uwzględnienie rodzaju wykonywanej pracy przy komputerze oraz preferencji użytkowników, co do sposobu oświetlenia, zwłaszcza jeśli są to kobiety lub osoby starsze.

-  Jeśli nie można uzyskać danych o preferencjach oświetleniowych użytkowników, dla których projektuje się nowe oświetlenie, to można kierować się następującymi przesłankami: _ jeśli w danym pomieszczeniu pracują w większości mężczyźni, to wskazane jest stosowanie systemu pośredniego lub bezpośredniego (z oprawami typu dark-light), _ jeśli w danym pomieszczeniu pracują w większości osoby o dużym doświadczeniu przy pracy z komputerem wówczas wskazane jest stosowanie systemu pośredniego, _ jeśli w danym pomieszczeniu pracują w większości osoby o małym doświadczeniu przy pracy z komputerem wówczas nie zaleca się stosowania systemu pośredniego, _ jeśli w danym pomieszczeniu pracują w większości osoby starsze wówczas wskazane jest stosowanie systemu złożonego, _ jeśli w danym pomieszczeniu pracują w większości kobiety lub osoby o małym doświadczeniu przy pracy z komputerem, wówczas powinno ograniczać się, w szczególności, wartości średnich luminancji ścian i powierzchni stanowiska pracy (najlepiej poniżej 60 cd/m2).

Filtry niezbyt potrzebne Filtr zakładamy, by wyeliminować odblaski na monitorze, szkodliwe promieniowanie i pole elektrostatyczne. Jednakże od momentu wprowadzenia do sprzedaży monitorów LR (Low Radiation ) o obniżonym stopniu promieniowania, których ekrany zawierają warstwę przewodzącą, będącą skuteczną zaporą dla pola elektrostatycznego, znaczenie filtrów zmalało. Nowe monitory zostały wyposażone w warstwy odblaskowe i dodatkowo jeszcze funkcje rozmagnesowania kineskopu (degauss ), dzięki czemu poprawia się jakość wyświetlanego obrazu i zmniejsza się pole  elektrostatyczne. Dlatego też do obecnie stosowanych monitorów powinniśmy raczej używać filtrów poprawiających wyrazistość obrazu na ekranie, niż tłumiących pole elektrostatycznych.

Mysz czy trackball? Wybór właściwej myszki lub innego urządzenia sterującego jest tylko pozornie błahą rzeczą. Z badań wynika, że 2/3 wszystkich czynności podczas pracy na komputerze wykonujemy za pomocą myszy. Dla tego powinniśmy kupić myszkę kształtem jak najbardziej zbliżoną do wnętrza naszej dłoni. Nie dajmy się skusić producentom oferującym myszy w kształcie samochodów czy owoców. Nie kupujmy pierwszej lepszej myszy. Pobawmy się nią chwilę w sklepie, zobaczmy jak leży w naszej dłoni. Dla osób pracujących często z edytorami testów (lub stronami WWW ) dużym ułatwieniem może się okazać mysz z funkcją przewijania tekstu i powiększania / zmniejszania wielkości czcionki. Nie mniej ważna jest podkładka pod mysz. Tylko z pozoru okładki oferowane na naszym rynku niczym nie różnią się od siebie. Po jednych mysz chodzi z oporem, po innych ślizga się. Niektórym z nas bardziej niż mysz będzie odpowiadał trackball. Popróbujmy. Nie jest to duży wydatek

Klawiatura Klawiatura ma bezpośredni wpływ na wydajność pracy oraz na jej komfort. Wpływa także na zapobieganie dolegliwościom układu mięśniowo-szkieletowego. Powinna być usytuowaną w linii środkowej ciała operatora. Poprawne ustawienie dłoni i przedramion podczas pracy przy komputerze może uchronić przed przewlekłymi schorzeniami. W zachowaniu właściwej pozycji mogą pomagać wyprofilowane tak aby dłonie leżały na klawiaturze w sposób naturalny klawiatury ergonomiczne. Posługiwanie się tymi klawiaturami jest zalecane dla osób które opanowały pisanie 10 palcami.

Prawidłowe ułożenie kończyn górnych podczas obsługi typowej klawiatury winno być takie aby kąt między ramieniem a opartym na podłokietniku przedramieniem wynosił 90 stopni. Ułożenie klawiatury powyżej łokcia będzie powodowało bóle w obrębie ramion. Ręce podczas pisania na klawiaturze powinny być swobodne i mieć możliwość oparcia nadgarstków o podkładkę. WAŻNYM jest aby ręka nie opierała się o kant stołu na wysokości nadgarstka – występuje wówczas możliwość pogarbienia nerwu przebiegającego przez nadgarstek. Aby zadbać o nadgarstki możemy do klawiatury standardowej dokupić podstawkę dostosowana do wysokości klawiatury. W tym przypadku godnymi uwagi są podkładki żelowe. Prawidłowa podkładka powinna być szeroką na 5 - 10 cm na oparcie nadgarstków.

Dobra klawiatura nie powinna być ani za „twarda” ani za „miękka”.

POSTAWA PRZY PRACY Zachowanie prawidłowego ustawienia ciała jest kluczowym elementem wpływającym na zdrowie. Pomagają w tym dobrze zaprojektowane meble, ale wiele zależy od samych użytkowników. Prawidłowa technika pisania, pozycja przy pracy, prawidłowe ustawienie meble, poprawne przyzwyczajenia, są najważniejsze. Podstawowe zasady: Trzymaj głowę prosto, by szyja nie była wygięta i nie powodowało to zniekształceń odcinaka szyjnego kręgosłupa. Opieraj się plecami o oparcie fotela, nie powoduje zmęczenia kręgosłupa w odcinku szyjnym. Łokcie trzymaj przy sobie lub oprzyj na poręczach fotela – nie obciąża to dodatkowo pleców. Siedź ergonomicznie – reguluj oparcie i wysokość fotela. Klawiaturę ustaw nisko, tak by nie powodować zgięcia rąk w nadgarstkach. Można podnieść poziom fotela – pamiętać aby stopy swobodnie opierały się o podłogę. Nogi zgięte w kolanach pod kątem prostym. Stopy trzymaj ustawione swobodnie i płasko na podłodze lub odpowiedniej podstawce.

NEGATYWNE SKUTKI NIEPRZESTRZEGANIA ZASAD BHP W TRAKCIE PRACY PRZY KOMPUTERZE Choroby zawodowe Naukowcy opublikowali w medycznym czasopiśmie "European Respiratory Journal" raport, z którego wynika m.in., że 6-godzinna sesja przed komputerem powoduje ogromne obciążenie lewego palca wskazującego i związanych z nim mięśni. Można je porównać z obciążeniem nóg podczas 40-kilometrowego marszu! Zawodową dolegliwością stał się VS, czyli computer vision syndrome - zespół problemów z oczami i wzrokiem związanych z pracą przy komputerze. Gałki oczne stają się suche i podrażnione. Widzimy wyraźnie gorzej. Dolegliwości są rezultatem zbyt rzadkiego mrugania i szerokiego otwarcia oczu. Gdy narząd wzroku jest już bardzo nadwerężony, nie pomaga częste mruganie, obniżenie środka monitora o 10-20 cm poniżej poziomu oczu.

Czynniki szkodliwe Czynniki szkodliwe podczas pracy z komputerem Dłuższa praca przy komputerze niesie ze sobą duże zagrożenie dla naszego zdrowia. Wiele osób zatrudnionych przy komputerach skarży się na bóle głowy, kręgosłupa, łzawienie oczu, napięcie mięsni, ogólne rozdrażnienie. Należy zdawać sobie sprawę, że pracujący monitor komputerowy emituje: pole elektrostatyczne; pole elektromagnetyczne; promieniowanie nadfioletowe powodujące zapalenie spojówek i zarumienia skóry; śladowe promieniowanie rentgenowskie. Oprócz promieniowania, negatywne skutki może wywołać: odbicie oświetlenia zewnętrznego od ekranu monitora, które zmusza do nadmiernego wytężania wzroku, migotanie obrazu, rozmycie kolorów i brak ostrości, co powoduje szybkie zmęczenie wzroku.

Nieprzestrzeganie zasad bezpiecznej i higienicznej pracy przy komputerze może być powodem powstawania wielu niekorzystnych objawów, i tak: RSI (Repetitive Strain Injury) – Zespół Cieśni Nadgarstka. Jest to zespół urazów wynikających z przeciążenia – jego objawy to przewlekły ból ramion, przedramion, przegubów dłoni. Przyczyny kumulują się przez wiele lat. Ich powodem jest długotrwała praca w siedzącej pozycji (która powoduje statyczne obciążenie mięśni i nacisk na dyski międzykręgowe) oraz praca na nie ergonomicznej klawiaturze bez podkładki pod nadgarstki. Dochodzi do usztywnienia mięśni pleców, karku i rąk. Jednym z objawów jest występowanie drętwienia palców wskazujących które narastająco obejmuje barki. Pogarsza się sprawność kończyn górnych, zakres ruchów i słabnąca siła chwytu palców. Prowadzenie samochodu staje się niemożliwe a problemem jest podniesienie słuchawki telefonu czy też zjedzenie posiłku. Efektem schorzenia jest długotrwale i nieprzyjemne leczenie lub interwencja chirurgiczna oraz długotrwała rehabilitacja. Choroby z tego zespołu są często mylnie diagnozowane, wielu lekarzy nie słyszało o RSI. Schorzenia nie są uznane za chorobę zawodową. Zapobieganie schorzeniu to przerwy w pracy oraz wykorzystanie ich na gimnastykę.

Dolegliwości kręgosłupa i pleców Spowodowane są niewłaściwym urządzeniem i wyposażeniem stanowiska pracy ale także samoczynnym przyjmowaniem przez pracowników niewłaściwej postawy w czasie pracy. Objawy to ból kręgosłupa, pleców, dyskopatia, skurcze mięśni nóg oraz skrzywienie kręgosłupa. Impotencja, dolegliwości menstruacyjne i poronienia. Są skutkiem długotrwałej, pracy przy komputerze, dodatkowo potęgowanej siedzącym trybem życia w domu. Może to predysponować niektóre z kobiet w ciąży do samoistnego poronienia, ale także do zahamowania wewnątrzmacicznego rozwoju płodu. Jako jedną z przyczyn podaje się elektro stres. Jak podkreśla literatura zdarza się to wyjątkowo rzadko, ale pominięcie promieniowania monitora pośród czynników szkodliwych dla kobiet w ciąży było by błędem. Zapobieganie: przestrzeganie zakazu wykonywania pracy przy monitorze powyżej 4 godzin/dziennie przez kobiety.

Podrażnienia skóry i alergie Wywoływane są przez kontakt skóry z dodatnio naładowanymi cząstkami kurzu odpychanymi przez monitory, wypychane z ich jednostek centralnych przez urządzenia chłodzące w kierunku operatora. Objawami to podrażnienia skóry i alergie. Podrażnienia błony śluzowej Podrażnienia śluzówek oczu, nosa, krtani wywoływane przez reakcję organizmu na zbyt duże stężenie ozonu w powietrzu. Występowanie u osób zatrudnionych w dużych halach biurowych wyposażonych w drukarki i kopiarki laserowe.

Elektro smog i działanie ozonu. Poza wymienionymi alergiami i podrażnieniami dokładnie nie poznano pełnego zakres negatywnego oddziaływania. W starszych typach monitorów nie istnieje żadna skuteczna możliwość ograniczenia szkodliwego oddziaływania monitorów. Szerokie gremium naukowców przypuszcza że rozdrażnienie, utrata sił i energii życiowej (wypalenie się), zaburzenia przewodu pokarmowego, czy nawet dolegliwości menstruacyjne i impotencja są wywołane przez promieniowanie elektromagnetyczne monitora, komputera, oddziaływaniem różnego rodzaju gazów, bezwonnych tlenków i furanów, zaliczanych do rakotwórczych trucizn. Określane jest szeroko określonym mianem VDOS (Visual display operator syndrom). Ważnym problemem jest szkodliwe działanie ozonu. Brakuje go w warstwie ochronnej atmosfery ziemskiej ale na ziemi mamy go za dużo. Jest to agresywny, nietrwały gaz (O3) który drażni błony śluzowe nosa, oczu i krtani. Emitują go wszystkie urządzenia, a szczególnie kserokopiarki podczas nadawania potencjału elektrycznego drobinom tonera.

NARAŻENIE NARZĄDU WZROKU Po długotrwałej pracy, większość operatorów skarży się na łzawiące i przekrwione oczy, zaczerwienione spojówki, uczucie pieczenia i szczypania, bóle głowy senność, apatię. Większość też podaje objawy zaburzenia widzenia oraz wrażenie suchych oczu. Od 05 - 09.1999r. Klinika Okulistyki AM we Wrocławie przeprowadziła badania wpływu pracy na wzrok i samopoczucie. Badano 5000 osób. Z tych badań wynika że 96 na 100 osób pracujących przy komputerach ma dolegliwości narządu wzroku. Podczas 8 godzin wpatrywania się w monitor oczy operatora wykonują około 30 000 ruchów. Oczy są suche, piekące i przekrwione. Przy dodatkowym skumulowaniu braku ostrości, nadmiernej jaskrawości i migotania obrazu monitora - spada częstotliwość mrugania powiekami i zwilżania oczu. Jest to pierwszy objaw Syndromu Sicca - którego objawy to wysychanie i zmętnienie rogówki oraz stopniowa utrata wzroku. Powodem jest niewłaściwy monitor, jego niewłaściwie ustawione parametry, nie wykorzystane w pełni możliwości ekranu ale także długa praca z małymi czcionkami.

Zapobieganie to: częste mruganie powiekami, przerwy w pracy, właściwy monitor o odświeżaniu minimum 85Hz oraz właściwe jego wykorzystanie, nie wykorzystywać w trakcie pisania pisma mniejszego niż 8 punktów (zalecane 11-12 punktów oraz stosowanie czcionki Arial, Times New Roman). Przeciwdziałanie praktyczne przez: W czasie odchodzenia od monitora mocno zacisnąć powieki, następnie mocno otworzyć oczy – czynność powtórzyć kilka razy. Oraz zamknąć oczy i szczelnie zasłonić ich dłońmi jednocześnie naciskając nadgarstkami na gałki oczu – skupić się i zaczekać aż znikną wszystkie występujące kolorowe plamy. Ćwiczenia należy wielokrotnie powtarzać. Zawroty głowy Jest to jeden z najczęściej spotykanych objawów. Są spowodowane złym stanowiskiem pracy i przeciążeniem oczu, stresem oraz długim korzystaniem z okularów VR – zwłaszcza ogniskujących promieniowanie okularów w metalowych oprawach.

Inne zjawiska i czynniki Promieniowanie ekranu jest powodem zachwiania równowagi między jonami dodatnimi a ujemnymi w powietrzu, przez zwiększenie się ilości jonów ujemnych. Reakcją człowieka jest depresja, obniżenie ciśnienia krwi, obniżenie sprawności organizmu i ból głowy. Przeciwdziałanie: przez stosowanie drewnianych podłóg, boazerii, oraz przez umieszczanie w pomieszczeniu roślin (najlepiej - paproć, geranium, tuja pokojowa, jałowiec karłowaty, aloes, trzykrotka). Zalecanym i efektywnym sposobem tworzenia mikroklimatu jest sztuczna jonizacja powietrza. Jonizatory umieszczamy w odległości 1-2 m od stanowiska pracy i uruchamiane są na krótkie 60-110 minutowe okresy z 2 godzinnymi przerwami w pracy jonizatora.

Pole elektromagnetyczne. Wytwarzane jest przez płynący prąd. W nowoczesnym sprzęcie nie ma ono takiego znaczenia ze względu na zmniejszoną ilość transformatorów, cewek elektromagnetycznych. Nadal jest ważnym czynnikiem wiążącym się z pracą monitora, zwłaszcza kineskopowego. Powoduje polaryzację napięcia elektrostatycznego pomiędzy człowiekiem a ekranem. W jej rezultacie twarz operatora przyciąga naładowane cząsteczki kurzu w takim samym stopniu co naładowany elektrycznie ekran. Pogarsza się proces oddychania oraz wyrazistość odczytywania informacji z ekranu. Kurz i jonizacja powietrza może wywoływać podrażnienia skóry i alergie. Silne pole może być powodem zaburzenia procesów bioelektrycznych - większość urządzeń komputerowych powoduje zakłócenia programów radiowych. Nie stwierdzono, mimo wielokrotnych badań, szkodliwego wpływu na przebieg ciąży u kobiet. Wpływ na organizm człowieka ciągle jest przedmiotem sporów. Wszystkie aktualnie sprzedawane obecnie monitory spełniają bardzo rygorystyczne w tym zakresie normy TCO.

Promieniowanie rentgenowskie - emisja promieniowania rentgenowskiego przez nowoczesne monitory została w ostatnich latach obniżoną i obecnie jest niższą od tła, co oznacza że jest ono niższe od naturalnego promieniowania przyrodniczego. Na ile jego małe dawki przy długotrwałym oddziaływaniu na organizm wpływają na człowieka nie zostało jeszcze naukowo wyjaśnione. Pole elektrostatyczne - powstaje w wyniku wtórnej emisji elektronów wybijanych przez wiązkę elektronów o wysokiej częstotliwości bombardującą wewnętrzną powierzchnię ekranu oraz towarzyszące mu promieniowanie jonizujące. Powoduje zbieranie się na powierzchni ekranu kurzu. Przesuwając ręką po ekranie, słyszymy ciche trzaski – co oznacza to że zebrał się ładunek elektrostatyczny. Jest ono neutralizowane przez działanie wody zawartej w powietrzu. Przy wilgotności powietrza 50-60% potencjał elektrostatyczny jest znacznie ograniczonym. Stąd bardzo ważnym jest wietrzenie pomieszczeń, zwłaszcza w okresie zimowym kiedy wilgotność może długookresowo spadać do 30%. Najbardziej intensywne pole elektrostatyczne występuje przez pierwszy kwadrans od włączenia monitora. Dlatego zalecanym jest włączanie komputera kilkanaście minut przed rozpoczęciem pracy.

Promieniowanie jonizujące w nowych monitorach jest filtrowane przez szkło ołowiowe ekranu kineskopu. Samo szkło oraz warstwa antystatyczna redukuje niemal całkowicie pole elektryczne i ładunki statyczne ekranu. Konstrukcja odchylania i ekranowanie zamyka pole magnetyczne wewnątrz obudowy. Dzięki temu możemy śmiało spędzać znacznie więcej czasu przed ekranami monitorów, bez obawy o nasze zdrowie. Produkowane obecnie monitory posiadają oznakowanie potwierdzające spełnianie bardzo surowych wymagań bezpieczeństwa pracy z monitorami. Powyższe oznaczenia na monitorze świadczą że monitor jest bezpiecznym dla użytkownika.

Ruch powietrza Zainstalowane wewnątrz komputera urządzenia wirujące (wentylator) wymusza ruch powietrza przenosząc pyłki, alergeny oraz zjonizowane powietrze wytworzone przez monitor. Zapobieganie przez wietrzenie pomieszczeń. Szkodliwe gazy Z nagrzanym powietrzem z wnętrza komputera i monitora wydzielają się związki chemiczne. Są to gazy bezwonne – tlenki i furany. Są one zaliczane do najgroźniejszych trucizn środowiska naturalnego, mają działanie rakotwórcze. Wydostają się z emulsji ognioodpornej, którą pokryte są obudowy nowych monitorów i jednostek centralnych. Przeciwdziałanie: Nowy sprzęt przed przydzieleniem na konkretne stanowisko pracy należy dobrze wygrzewać przez kilka dni w często wietrzonym pomieszczeniu aby szkodliwe substancje ulotniły się.

Zabójcza praca Chorobą przyszłości nazywają niektórzy lekarze medycyny pracy zespół dolegliwości związanych z długotrwałą pracą przy komputerze. Cierpi na nie ok. 75 proc. wszystkich użytkowników komputerów. Zgłaszają się do lekarzy z bólem mięśni i kości rąk, ramion, nadgarstków, palców u rąk oraz oczu. Często dochodzi do tego zapalenie nerwu barkowego. Powodem jest zawsze długie siedzenie w bezruchu i źle ustawione stanowisko komputerowe. Warto jednak dodać, że ministerialny wykaz chorób zawodowych stanowi zamkniętą listę i nie można do niego nic dodać. W myśl prawa np. nadwerężenie wzroku czy mięśni spowodowane pracą przy komputerze nie jest chorobą zawodową.

Z przymrużeniem oka Okazuje się, że choroby zawodowe mogą być wdzięcznym tematem żartów. Przykłady wymyślone przez użytkowników Internetu: choroba listonosza - torbiel choroba górnika - zawał choroba myśliwego - zastrzał choroba astronoma - zaćma choroba polarnika - biegunka choroba leśniczego - próchnica choroba projektanta mody - trąd choroba rybaka - zapalenie stawów choroba lenia - nudności

Choroby zawodowe Choroby zawodowe są na ogół wynikiem zaniedbań ze strony pracodawcy, który źle przygotował stanowisko pracy. Czasem jednak spowodowane są nieumiejętnym czy nieostrożnym wykonywaniem obowiązków służbowych przez samego pracownika.

Coraz mniej Z raportów instytutów medycyny pracy wynika, że od kilku lat spada w Polsce liczba osób, u których stwierdza się chorobę zawodową. Tak dzieje się we wszystkich grupach zawodowych. W 2000 r. odnotowano 7339 przypadków zachorowań, o jedną czwartą mniej niż w 1999. Niepokój budzi fakt, że najbardziej zagrożoną i najliczniejszą grupą są nauczyciele. Zapadają oni na przewlekłe schorzenia narządu głosu. Szacuje się, że problem ten dotyka ok. 40 proc. pedagogów i jest to dwa razy więcej niż w krajach Europy Zachodniej. Czynnikiem negatywnym jest nieprawidłowa emisja głosu, a w Polsce dodatkowo dochodzi do tego palenie papierosów. Niemal każda grupa pracowników ma swoje choroby, które można uznać za zawodowe. Ponad 100 z nich ujęto w ostatnim ministerialnym wykazie.

Czynniki wpływające na bezpieczną pracę z komputerem odpowiednie meble z krzesłem o regulowanej wysokości oraz kącie nachylenia oparcia, duży blat pozwalający zachować właściwą odległość monitora od oczu, odpowiednie oświetlenie, odpowiedni mikroklimat: temperatura 21-22 stopni C, wilgotność powietrza 50-65%, lekki ruch powietrza, używanie bezpiecznych monitorów, stosowanie filtrów ochronnych, zachowanie maksymalnej odległości monitora od oczu, wykonywanie ćwiczeń relaksujących wzrok, stosowanie częstych przerw w pracy z komputerem.

Komputery zasilane energią elektryczną wytwarzają pewne ilości ciepła Komputery zasilane energią elektryczną wytwarzają pewne ilości ciepła. Jest ono wydzielane na zewnątrz głównie z gorącym powietrzem wywiewanym przez wentylatory komputera. Jeśli w pomieszczeniu znajdują się pojedyncze komputery klasy PC, pobierające do 200 W mocy, ilość wydzielanego przez nie ciepła nie wpływa istotnie na mikroklimat pomieszczenia. Jednak przy większej liczbie komputerów (np. serwerów sieciowych) może dojść do znacznego wzrostu temperatury w pomieszczeniu oraz wysuszeniu powietrza, a w konsekwencji do nadmiernego wysuszania błony śluzowej oczu i skóry u pracowników.

Emisja czynników elektromagnetycznych jest bardzo mała i ich natężenia w otoczeniu monitorów są znacznie mniejsze od maksymalnych poziomów uznawanych za bezpieczne. Ponadto czynniki te nie stanowią zagrożenia dla życia ani zdrowia pracowników. Szczególnie promieniowania X, ultrafioletowe i podczerwone są tak słabe, że zazwyczaj nie można ich zmierzyć aparaturą stosowaną na potrzeby bezpieczeństwa i higieny pracy. Jedynym problemem mogą być pola elektrostatyczne wytwarzane przez monitory starszej produkcji, które nie były wyposażone w antyelektrostatyczne powłoki ekranu. Mogą one wytwarzać nadmierne pole elektrostatyczne zwiększające osadzanie się zanieczyszczeń aerozolowych z powietrza na twarzy operatora.

Podstawowym problemem, z jakim spotykają się tu pracodawcy, jest niewiedza pracowników o nieistotnej dla zdrowia emisji elektromagnetycznej monitorów komputerowych. Pracownicy domagają się wykonywania pomiarów kontrolnych, jednak pomiary takie wykazują brak zagrożenia, a ze względu na brak wpływu warunków eksploatacji komputerów na natężenie ww. czynników, są w zasadzie zbędne i narażają pracodawcę na niepotrzebne koszty. Problem ten jest trudny do rozwiązania gdyż tzw. "histeria elektromagnetyczna" jest ogólnoświatowym zjawiskiem psychologicznym, nie poddającym się racjonalnej argumentacji. Dla rozwiania obaw, wskazane jest stosowanie komputerów możliwie najmniej ingerujących w środowisko pomieszczeń. Potwierdzeniem takiej cechy monitora jest certyfikat TCO'99 [19,20], gwarantujący bardzo mała emisję elektromagnetyczną i hałasu, energooszczędność w wyniku zmniejszenia ilości wydzielanego ciepła, a także zabezpieczenia antyelektrostatyczne.

Stres psychospołeczny Wiele badań wykazuje obciążenie psychiczne, które nawet w przypadku spełnienia wymagań przez stanowisko pracy z komputerem, u wielu pracowników powoduje różnego rodzaju dolegliwości. Obserwuje się zaburzenia psychiczne objawiające się zaburzeniami emocjonalnymi (skłonności do złości, frustracji, depresji, niepokoju, trudności z koncentracją) i zaburzenia psychosomatyczne (zaburzenia żołądkowo-jelitowe, zaburzenia rytmu serca), a także ogólne niezadowolenie z pracy. Przyczyny wymienionych zaburzeń są związane z właściwościami zadań roboczych (intensywność pracy, abstrakcyjność pracy, monotonia i cząstkowość zadań), jak również z organizacją warunków pracy (nadmierna liczba godzin, ograniczenie kontaktów społecznych, niedostateczny wpływ na proces i warunki pracy). Przeciwdziałanie nadmiernej intensywności pracy może polegać na, regulowanym przez rozporządzenie [8], wprowadzaniu przerw w pracy (5 minut po każdej godzinie pracy) lub łączeniu pracy przy komputerze z pracami innego typu.

Komputerowe BHP04 grudnia 2000 Bezpieczeństwo i higiena pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. W dniu 1 marca 1999 r. weszło w życie rozporządzenie ministra pracy i polityki socjalnej w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Szczególne znaczenie ma ono dla pracowników branży IT, gdyż nakłada na pracodawców nowe obowiązki dotyczące m.in. ergonomii i organizacji pracy przy stanowiskach komputerowych. Celem rozporządzenia jest przede wszystkim zminimalizowanie długotrwałego wpływu pracy przy komputerze na zdrowie pracowników.

Nowe uregulowania dotyczą osób, które użytkują w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez połowę dobowego wymiaru czasu pracy. Należy sądzić, że w myśl rozporządzenia "połowa dobowego wymiaru czasu pracy" to połowa czasu pracy konkretnego pracownika. Tak więc przepis obejmie pracownika zatrudnionego na 3 etatu wtedy, gdy użytkuje on w czasie pracy monitor ekranowy co najmniej przez 3 godziny (przy założeniu, że cały etat to 8 godzin pracy). Przepisy nie mają zatem zastosowania do użytkujących komputery sporadycznie lub w wymiarze mniejszym niż połowa dobowego wymiaru czasu pracy. Zgodnie z treścią § 8 pkt. 2 rozporządzenia "Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom okulary korygujące wzrok, zgodne z zaleceniem lekarza, jeżeli wyniki badań okulistycznych przeprowadzonych w ramach profilaktycznej opieki zdrowotnej (...) wykażą potrzebę ich stosowania podczas pracy przy obsłudze monitora ekranowego".

W praktyce będzie to wyglądało następująco: Lekarz opiekujący się pracownikami wyda skierowanie na badania okulistyczne. Badania okulistyczne wykażą potrzebę stosowania okularów korygujących wzrok przy obsłudze monitora ekranowego. Koszty związane z zakupem odpowiednich okularów pokryje pracodawca. Bardzo duży wpływ na stosowanie przepisu będą mieli lekarze zajmujący się profilaktyczną opieką zdrowotną, i to ich orzeczenia będą decydujące przy określaniu zakresu zobowiązań pracodawcy.

Wymaga sprecyzowania określenie "okulary korygujące wzrok" Wymaga sprecyzowania określenie "okulary korygujące wzrok". U podstaw nałożonego na pracodawcę obowiązku leży ochrona przed szkodliwym oddziaływaniem ekranu komputera na wzrok (np. poprzez promieniowanie, pole elektrostatyczne). W związku z tym okulary korygujące muszą przede wszystkim zmniejszyć ryzyko osłabienia wzroku. Wydaje się, że chodzi o okulary przeznaczone do pracy przy komputerze, ze szkłami o specjalnych powłokach. W zależności od stanu wzroku pracownika będą to szkła dla osób z wadami wzroku lub ze wzrokiem prawidłowym. Koszt okularów pokrywa pracodawca, nie są to bowiem świadczenia przysługujące ubezpieczonemu z kasy chorych.

W związku z tym, że szkła i oprawki dostępne na rynku różnią się znacznie zarówno jakością, jak i ceną, powstaje pytanie, jakie okulary pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikowi. Przede wszystkim soczewki muszą spełniać wymogi wskazane w orzeczeniu okulistycznym i mieć odpowiednie zabezpieczenia powłokami i filtrami. Jeżeli natomiast chodzi o rodzaj oprawek, wystarczy zapewnić pracownikom standard użytkowy. Nie ma jednak przeszkód, by pracodawca zapewnił pracownikom zwrot kosztów zakupu modnych oprawek dobrej marki. Trzeba pamiętać, że takie okulary pozostają własnością pracodawcy jako jeden ze środków ochrony indywidualnej, zabezpieczającej przed działaniem niebezpiecznych i szkodliwych dla zdrowia czynników występujących w środowisku pracy.

Czy urzędnikowi pracującemu przy monitorze ekranowym należą się okulary na koszt pracodawcy? Owszem, ale nie wszystkim. Sprawę okularów reguluje Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Warto również wiedzieć, że zgodnie z zaleceniem lekarza okulisty chodzi tylko o okulary korekcyjne do pracy przy monitorze

[Dz.U.98.21.94] Obwieszczenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 23 grudnia 1997 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy - Kodeks Pracy - Dział Dziesiąty - bezpieczeństwo i higiena pracy *** Nowelizacja Ustawa z dnia 14 listopada 2003 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy oraz o zmianie niektórych innych ustaw [Dz.U. 2003.213.2081] [Dz.U.98.148.973] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w komputery

Dyrektywy Unijne DYREKTYWA RAMOWA Dyrektywa 89/391/EWG w sprawie wprowadzenia środków w celu zwiększania bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy. DYREKTYWY SZCZEGÓŁOWE Dyrektywy mające powszechne zastosowanie w zakładach pracy Dyrektywa 89/654/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia w miejscu pracy, Dyrektywa 89/655/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy sprzętu przez pracowników (zmieniona Dyrektywą 95/63/WE i Dyrektywą 2001/45/WE), Dyrektywa 89/656/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny użytkowania w pracy przez pracowników środków ochrony indywidualnej, Dyrektywa 90/269/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy ręcznej obsługi ładunków, zagrożonej szczególnie urazem kręgosłupa, Dyrektywa 90/270/EWG w sprawie minimalnych wymagań bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe, Dyrektywa 92/58/EWG w sprawie minimalnych wymagań dla zapewnienia znaków bezpieczeństwa i/lub higieny pracy.

Oświetlenie-badania Zbiór użytecznych informacji o podstawowych zasadach pracy przy monitorach ekranowych. Podsumowanie

Łatwo mówić o zasadach BHP przy komputerze, ale znacznie trudniej o nich pamiętać i choćby oderwać oczy od monitora. Dlatego w roli bezwzględnego elektronicznego pastucha najlepiej wykorzystać sam komputer. Prostą aplikacją wymuszającą przerwę w pracy jest DrWright. W nowej wersji nie nastąpiły rewolucyjne zmiany, został jedynie poprawiony wygląd ekranu ,,wygaszacza'' i współpraca z APM, pojawiły się też nowe tłumaczenia. Jest też inne, znacznie bardziej rozbudowane i konfigurowalne narzędzie dbające o nasze zdrowie -- Workrave. Niedawno na jego stronach umieszczono elegancką ulotkę w celu rozpowszechnienia wśród cierpiących z powodu przedawkowania czasu przy komputerze. Obydwa programy czekają jeszcze na swoje polskie tłumaczenia.

INSTRUKCJA BHP PRZY OBSŁUDZE KOMPUTERA W PRACOWNI KOMPUTEROWEJ bhp przy obsłudze komputera INSTRUKCJA BHP PRZY OBSŁUDZE KOMPUTERA I DRUKARKI rozporządzenia

PROFILAKTYKA – ĆWICZENIA WZMACNIAJĄCE I RELAKSACYJNE. Komputer, uciążliwy czy szkodliwy? Zgodnie z prof. Konarską – Zakład Ergonomii CIOP, „ Komputery są uciążliwe, ale nie są szkodliwe”. Przy zachowaniu odpowiednich środków ostrożności, zdrowie użytkownika komputera nie jest narażone na szwank. „ Nie ma schorzeń rozpoznanych jako choroby zawodowe wynikające z pracy na komputerze, choć są choroby wywołane pracą na klawiaturze”. Choroby nadgarstka (zespół cieśni nadgarstka) dotychczas były chorobą zawodową malarzy, pianistów i maszynistek. Choroby te ujawniają się po 10 – 12 latach pracy przy komputerze. Biorąc pod uwagę że komputery na szerszą skalę są w Polsce od 1989 roku to najbliższe lata pokażą jak rzeczywiście w Polsce wygląda rozwój sytuacji w tym zakresie.

Tymczasem w literaturze zgodnie podkreśla się że praca przy komputerze jest bardzo wyczerpującym i wymagającym wytrzymałości zajęciem. Przykładowo: Podaje się że, po sześciu godzinach aktywności lewego palca wskazującego i związanych z tym obciążeń - jest porównywalnym do obciążenia nóg podczas 40 kilometrowego marszu. Podczas 8 godzin pracy nasze oczy wykonują około 30 000 ruchów i są tak przeciążone że nie potrafią przystosować się do kolejnych wymagań. Jeżeli siedzimy przez długi czas, elementy kręgosłupa ulegają ściśnieniu. W niewłaściwej pozycji przyciąganie ziemskie dodatkowo obciąża kręgosłup tak że po czasie odczuwamy ból pleców. 4) Uszkodzenia dysku nie tylko są skutkiem wypadku. Najczęstsze przyczyny to niedostatek ruchu lub długie unieruchomienie ciała. Najwięcej przypadków wysunięcia dysków (95%) przytrafia się pomiędzy najniższym kręgiem lędźwiowym a kością krzyżową a dotyka to najczęściej ludzi w wieku 30 – 40 lat.

Schorzenia kręgosłupa, zwyrodnienia stawów głównie dłoni i nadgarstków, zaburzenia błędnika, bóle głowy i utrata wzroku i słuchu – to tylko część spraw nieprzyjemnych które spotkać mogą nieomal każdego. Na podstawie przeprowadzonych badań stwierdza się że 1 - 4% wszystkich użytkowników Internetu to ludzie w większym lub mniejszym stopniu uzależnieni. Badania przeprowadzone w USA, na grupie osób korzystających z komputera powyżej trzech godzin dziennie wykazały, że blisko 80% z nich ma nabyte wady wzroku, a praktycznie 100% cierpi na inne dolegliwości wynikające bezpośrednio z faktu użytkowania komputera.

Tak więc, jeśli chcemy aby eksploatowane mięśnie, stawy służyły nam dobrze i jeśli chcemy maksymalnie ograniczyć negatywne skutki, to poza przyjmowaniem w pracy właściwej pozycji ciała, powinniśmy co godzinę wychodzić na świeże powietrze lub na przerwę z dala od stanowiska pracy i komputera. Jeżeli któreś z wymienionych wcześniej objawów ujawnią się, będzie już za późno – „Lepiej zapobiegać niż leczyć!”. Tym bardziej że z leczeniem także mogą być problemy... ponieważ, wielu, zbyt wielu lekarzy nie kojarzy rozpoznawanych chorób z naszym komputerem !!!!!.

propozycje ćwiczeń PROFILAKTYKA CWICZENIA PRZY KOMPUTERZE Warto uprawiać regularnie i z umiarem jakiś ogólnorozwojowy sport. Może to być angażujące wszystkie mięśnie pływanie lub rekreacyjne ćwiczenia na siłowni. Warto wykorzystać krótkie chwile przerw w pracy na wykonanie prostych relaksujących i rozluźniających ćwiczeń gimnastycznych. propozycje ćwiczeń

Literatura Gedliczka A., Leidler K.: Wytyczne projektowania przestrzeni stanowisk obróbki mechanicznej. Materiały instruktażowe. Prace IOS nr 20. cz. 1 IOS. Kraków 1976 Grabosz J., Sikorski M.: Jak ocenić ryzyko pracy przy komputerze. Wyd. ODDK. Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Kadr, Sp. z o.o. Gdańsk 1999 Hałas - Dopuszczalne wartości hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonywania pomiarów, norma PN-N-01307: grudzień 1994 ISO/DIS 9241- Ergonomic requirements for office work with visual display terminals, 1996 Komputerowe stanowisko pracy - Aspekty zdrowotne i ergonomiczne - pod red. dr med. J. Bugajskiej. Wyd. CIOP, 1997 Konarska M., „BEZPIECZEŃSTWO PRACY nauka i praktyka” 7-8/2001, str. 10-13 Liedke P.: The future of work and the new service economy in: The Changing world of work. Conference procedings, Bilbao 19-21.X.1998 pp.38-41.1998 Lisowski B., Złowodzki M.: O technologii pracy biurowej dla projektowania architektonicznego budynków biurowych. Wyd. Politechnika Krakowska, Kraków 1985

Meble biurowe. Wymagania i badania, PN-88, F-06000 Oświetlenie wnętrz światłem elektrycznym, PN-84/E-02033 Rączkowski B.: BHP w praktyce. Wyd. ODDK. Gdańsk 1996 Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 roku w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 1997 r., nr 129 poz. 844, str. 3970) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia l grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz.U. z 1989 r. nr 148, poz. 973) Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie szczegółowych zasad szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. z 1996 r. nr 62) Wdowiak W.: Zasady organizacji stanowiska pracy biurowej. Wyd. TNOIK, Kraków 1980

Literatura dot. pracy przy monitorach BADANIA wpływu natężenia oświetlenia stanowisk komputerowych na sprawność pracy wzrokowej operatorów / Elżbieta Janosik, Jan Grzesik // Medycyna Pracy. - 2003, Vol. 54, nr 2, s. 123-132, rys. tab. bibliogr. 18 poz. summ. BEZPIECZNE biuro - pytania i odpowiedzi / Krystyna Zakrzewska-Szczepańska // Serwis Prawno-Pracowniczy. - 2003, R. 8, nr 36, dod. Serwis bhp, nr 16, 16 s. Pomieszczenia pracy, badania lekarskie, praca przy komputerze. CZY stanowisko komputerowe odpowiada podstawowym warunkom ergonomii i bhp? / Włodzimierz Rossiewicz // Wychowanie Techniczne w Szkole. - 2003, nr 1, s. 56-58. Praca przy monitorze / Marek Rotkiewicz // Nowe Ubezpieczenia. - 2003, nr 13/14, s. 89-93.

Strony internetowe Państwowa Inspekcja Pracy: http://www.pip.gov.pl/ Główny Inspektorat Sanitarny: http://www.gis.mz.gov.pl/ Państwowa Straż Pożarna: http://www.kgpsp.gov.pl/ Urząd Dozoru Technicznego: http://www.udt.gov.pl/ Centralny Instytut Ochrony Pracy: http://www.ciop.pl/ Polski Komitet Normalizacyjny: http://www.pkn.pl/ Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości: http://www.parp.pl/ Główny Inspektorat Ochrony Środowiska:

http://www.gios.gov.pl/ Wyższy Urząd Górniczy: http://www.wug.gov.pl/ Bezpieczny zakład: http://www.bezpiecznyzaklad.pl/ Państwowe Gospodarstwo Środowiska Lasy Państwowe: http://www.lasypanstwowe.gov.pl/ Ministerstwo Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej: http://www.mpips.gov.pl/ Ministerstwo Zdrowia: http://www.mz.gov.pl/ Ministerstwo Środowiska: http://www.mos.gov.pl/

Najpoważniejsza szkoda, jaką możemy wyrządzić podczas nauki obsługi komputera, to wymazanie ważnych danych. Na komputerze, którego używamy do nauki, ktoś mógł pisać pracę magisterską czy roczny raport. Jeśli nie miał zapasowej kopii, np. na dyskietce, to pewnie nie ucieszy go informacja, że ,,wczoraj wszystko pomieszaliśmy, ale system jest już zainstalowany od nowa i komputer jest jak nowy''. No tak, ale kiedy był nowy, to nie było w nim zapisanych ostatnio danych, czyli wyników czyjejś pracy! Jeśli pracujemy na własnym koncie w systemie wielodostępnym, jak np. GNU/Linux czy Windows NT1.14, nie mamy zwykle w ogóle dostępu do plików systemowych ani plików innych użytkowników, i prawdopodobieństwo nieumyślnego ,,narobienia kłopotów'' jest małe lub prawie zerowe (zależy od jakości zabezpieczeń danego systemu; systemy Unixowe uznawane są za najbezpieczniejsze). Ale utrata danych nie musi być wcale wynikiem niefrasobliwego obchodzenia się z komputerem. Równie prawdopodobne są awarie dysków lub oprogramowania albo wyniki działalności wirusów (choć te ostatnie można częściowo zaliczyć do konsekwencji niefrasobliwości -- patrz rozdział 4.4).

Dlatego też absolutną podstawą ,,komputerowego BHP'' jest regularne tworzenie kopii zapasowych (backup) ważnych dla nas plików -- z wyjątkiem programów, które w razie awarii można ponownie zainstalować (z CD, taśm czy dyskietek). W firmach i instytucjach należy to do obowiązków administratora, czyli osoby odpowiedzialnej za lokalną sieć i tworzące ją komputery. Jeśli dane użytkowników znajdują się na ,,centralnym'' dysku sieciowym, to w regularnych odstępach czasu tworzy się ich kopie -- na taśmie, płytach CD-ROM czy na innym dysku. W przypadku awarii pozwala to, w najgorszym razie, na odtworzenie plików użytkowników z czasu ostatniego backupu. Prawdopodobieństwo tego, że uszkodzeniu ulegnie jednocześnie również kopia zapasowa, jest minimalne (choć nie do pominięcia w przypadku pożaru). W przypadku gdy sami musimy dbać o swoje dane, pozostaje kierować się zasadą tworzenia jak największej liczby kopii aktualnych wersji ważnych dla nas plików. Najczęstszym sposobem jest codzienne 1.15 przegrywanie na dyskietki -- tu należy jednak pamiętać, że dyskietki są znacznie bardziej zawodne od twardych dysków. Można również kopiować (nie przenosić) ważne pliki do wybranych katalogów dysku tego samego komputera -- uratuje to nas w razie ich przypadkowego skasowania.

Dziękuję za uwagę