Gospodarka $wiatowa Patryk Jańczak, 3H

Czym jest gospodarka? Jest to całokształt zjawisk jakie zachodzą na rynku każdego kraju i świata. Jest to całokształt wszystkich rodzajów działalności gospodarczej, która prowadzona jest na danym regionie, czy też w danym kraju. Działalność gospodarcza polega na wytwarzaniu wszelkiego rodzaju dóbr i świadczeniu usług. Najbardziej dochodowe działalności gospodarcze to takie działalności, które znalazły swoich klientów w niszach rynkowych.

Gospodarka to zbiór różnych podmiotów prowadzących swoją działalność na wielu różnych rynkach. Można ja podzielić ze względu na zasięg terytorialny, geograficzny, czasowy, ekonomiczny, a także systemowy. Czasami podział jest tylko podziałem umownym, dokonywanym zgodnie z potrzeba chwili.

Gospodarka może być światowa, krajowa lub regionalna Gospodarka może być światowa, krajowa lub regionalna. Podziału tego dokonuje się ze względu na obecność odpowiednich przedsiębiorstw. Na gospodarkę światową składają się gospodarki poszczególnych krajów, międzynarodowe podmioty gospodarcze oraz międzynarodowy kapitał ludzki, siła robocza i nabywcy.

Funkcje państwa w gospodarce Funkcje interwencyjne państwa w zakresie polityki gospodarczej możemy podzielić na: - Funkcję ochronną - Funkcję stabilizacyjną - Funkcję ekonomiczno-rozwojową - Funkcję społeczną

Gospodarka światowa

Gospodarka światowa to zbiór różnych podmiotów (w tym gospodarek narodowych) prowadzących działalnością gospodarczą na różnych poziomach - regionalnym, ponadregionalnym, międzynarodowym i globalnym, oraz sieć powiązań i współzależności między nimi.

Gospodarkę światową można rozpatrywać w różnych ujęciach: Aspekt geograficzny - gospodarka obejmuje całe regiony świata, zajmuje się wymianą handlową i przepływem czynników wytwórczych z uwzględnieniem różnych barier i granic; Aspekt ekonomiczny - dotyczy zależności między różnymi podmiotami, związanych z procesami produkcji, transportu, sprzedaży; uwzględnia kategorie popytu globalnego oraz rynków zbytu; Aspekt czasowy - polega na uwzględnieniu w analizach zmienności w czasie składowych gospodarki światowej; Aspekt systemowy - polega na rozpatrywaniu zagadnienia gospodarki światowej jako zbioru niezależnych kultur i systemów politycznych, uczestniczących jednak w tym samym Międzynarodowym Podziale Pracy (MPP).

Podmioty gospodarki światowej 1. krajowe przedsiębiorstwa- zyskują status podmiotów gospodarki światowej ze względu na nawiązywanie i rozwijanie współpracy z podmiotami zagranicznymi; oczywiście kontakty te przybierają różną formę i mają zróżnicowana istotność dla całego systemu; 2. przedsiębiorstwa międzynarodowe - tworzenie korporacji transnarodowych, zakładanie oddziałów i przenoszenie zakładów produkcyjnych do innych państw; w gospodarce światowej właśnie korporacje międzynarodowe wysuwają się na pierwszy plan, od nich w dużej mierze zależy kształtowanie systemu gospodarki światowej; 3. gospodarki narodowe poszczególnych państw wraz z ich rządami - podmiot ten odgrywa niebagatelną rolę w tworzeniu systemu; wynika to z prowadzenia przez państwo polityki gospodarczej (w tym zagranicznej), przez co kształtuje ramy działania innych podmiotów; z drugiej strony państwo jest również samodzielnym podmiotem na rynku światowym;

4. międzynarodowe organizacje gospodarcze - wyznaczają pewne zasady w kontaktach międzynarodowych, przez co regulują stosunki ekonomiczne pomiędzy pozostałymi podmiotami systemu (ich postanowienia wchodzą w skład krajowych porządków prawnych); najczęściej podejmują także działania kontrolne, inspekcyjne i audytorskie; 5. ugrupowania integracyjne - stanowią stosunkowo nowy element gospodarki światowej, od ponad trzech dekad pełnią coraz ważniejszą rolę; skupiają po kilka krajów i oddziałują na kształt polityki ekonomicznej swoich członków.

Prawidłowości/kierunki rozwoju W kształtowaniu się gospodarki światowej ogromną rolę odgrywają prawidłowości, wyznaczające kierunek rozwoju systemu. Do najistotniejszych należą: tendencja do otwierania się systemów gospodarczych poszczególnych państw i ich grup; jedną z przyczyn tego procesu jest szukanie coraz to nowych substytutów dla produkowanych wyrobów; ułatwiony przepływ wiedzy i transfer technologii dzięki, czemu możliwe jest szybsze "przenoszenie" się postępu technicznego i - co za tym idzie - szybsze zmiany w produkcji i całej gospodarce; skłonność do naśladowania obcych wzorców, co prowadzi do unifikacji oczekiwań klientów (popytu) oraz struktury oferowanych dóbr i usług (podaży), dotyczy to w równej mierze sfery konsumpcyjnej i inwestycyjnej (produkcyjnej).

Międzynarodowe instytucje finansowe

Międzynarodowy Bank Odbudowy i Rozwoju(IBRD) – zwany również Bankiem Światowym, jest organizacją wyspecjalizowaną ONZ, powstał w 1945 roku na mocy umów z Bretton Woods(1944). Siedzibą banku jest Waszyngton, a celem działalności udzielanie długookresowych pożyczek państwom członkowskim na ich przebudowę i rozwój. Liczba głosów, którą rozporządzają poszczególne kraje zależy od wielkości ich wpłat do kapitału IBRD, dlatego też o kierunkach i zakresie jego działalności siłą rzeczy decydują największe i najbogatsze państwa.

Międzynarodowy Fundusz Walutowy(MFW) – powstał w 1947 roku, także na mocy umów z Bretton Woods, z inicjatywy USA. Celem działalności jest udzielanie pomocy krajom członkowskim na stabilizację walut, ułatwianie międzynarodowej współpracy walutowej, przywrócenie w świecie wymiany wielostronnej. MFW udziela także pożyczek rządom państw, prowadząc ścisłą kontrolę nad gospodarką pożyczkobiorcy, która obejmuje ograniczenie wydatków rządowych i wzrostu płac.

Inne organizacje wyspecjalizowane ONZ

UNCTAD (Konferencja Narodów Zjednoczonych do Spraw Handlu i Rozwoju) – organizacja powstała w 1964 roku. W jej ramach następuje promocja handlu międzynarodowego ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb rozwojowych państw słabo rozwiniętych. UNCTAD przygotował też program surowcowy, składający się ze wspólnego funduszu na cele finansowania międzynarodowych zapasów, wzajemnego powiązania wzrostu cen surowców i wyrobów przemysłowych oraz systemu międzynarodowych umów towarowych.

WTO (Światowa Organizacja Handlu) – powstała w 1995 roku na skutek przekształcenia instniejącego od 1948 GATT(Układu Ogólnego w Sprawie Taryf Celnych i Handlu). Celem organizacji jest liberalizacja handlu międzynarodowego w drodze negocjowanych redukcji ceł

Klauzule stosowane przez członków WTO: - klauzula wzajemności - państwo zobowiązuje się traktować towary, usługi itp. drugiego państwa w ten sam sposób, w jaki to drugie państwo traktuje jego towary, usługi, itp. - klauzula narodowa - każde państwo zobowiązuje się traktować towary, usługi, itp. Innego państwa tak jak swoje własne. - klauzula najwyższego uprzywilejowania – przyznanie drugiej stronie praw i przywilejów, które zostały, bądź zostaną przyznane państwu trzeciemu

Wybrane organizacje gospodarcze skupiające grupy państw

Etapy regionalnej integracji gospodarczej Obszar preferencyjnego handlu – obniżenie taryf celnych Strefa wolnego handlu – likwidacja ceł wewnątrz ugrupowania( kraje podpisujące umowę o stowarzyszeniu znoszą cła i ograniczenia ilościowe w handlu między sobą, pozostawiając równocześnie narodowe taryfy celne i politykę handlową wobec krajów trzecich) Unia celna – brak ceł i innych ograniczeń wewnątrz i wspólna taryfa celna(państwa tworzą wspólną taryfę celną oraz ujednolicają politykę handlową wobec krajów trzecich) Unia gospodarcza – wspólny rynek połączony z harmonizacją polityki gospodarczej(pojawiają się możliwości koordynowania polityki monetarnej) Pełna integracja gospodarcza – unia gospodarcza wzmocniona wspólną walutą i jednolitą polityką kursową i pieniężną

Cele – osiągnięte, zamierzone * Nazwa- data Państwa członkowskie Cele – osiągnięte, zamierzone * Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) – 1960 Norwegia, Szwajcaria, Islandia, Liechtenstein Strefa wolnego handlu Środkowoeuropejska Strefa Wolnego Handlu (CEFTA) -1992 Państwa Europy Środkowej, w tym Polska Zahamowanie spadku wzajemnych obrotów handlowych Północnoamerykańska Strefa Wolnego Handlu USA, Meksyk, Kanada Strefa Wolnego Handlu Organizacja Współpracy Gospodarczej i rozwoju (OECD) -1960 Ok. 30 najbardziej rozwiniętych krajów świata(w tym Polska od 1996 roku) Stymulacja rozwoju państw członkowskich Organizacja Państw Eksporterów Ropy Naftowej(OPEC) – 1960 Arabia Saudyjska, Iran, Irak, Wenezuela, ZEA, Kuwejt, Nigeria, Libia, Indonezja, Algieria, Katar Koordynacja polityki krajów związanej z wydobyciem i eksportem ropy naftowej

Globalizacja

Czym jest globalizacja? Globalizacja to zespół procesów, które prowadzą do ujednolicenia społeczno-gospodarczego i politycznego na świecie. Największa skala tego zjawiska widoczna jest na przełomie XX i XXI wieku, głównie za sprawą rozwoju technologii, łączności oraz ogólnodostępnych mediów.

Przejawy globalizmu - Błyskawiczne przekazywanie informacji(dzięki sieci internetowej, telefonii, telewizji satelitarnej) - Szybki wzrost wymiany handlowej - Swobodny przepływ kapitałów i inwestycji - Liberalizacja przepisów i znoszenie ograniczeń w przekraczaniu granic między państwami - Rozwój środków transportu