UCZEŃ DYSLEKTYCZNY NA LEKCJACH JĘZYKA ANGIELSKIEGO

METODY NAUCZANIA JĘZYKÓW OBCYCH UCZNIA DYSLEKTYCZNEGO Metody kompensujące Metody relaksacyjne i motywujące (aktywizujące) Metoda multisensoryczna (wielozmysłowego, polisensorycznego uczenia się) Metody wizualizacyjne (zmysł wzroku, zmysł słuchu, zmysł ruchu, zmysły powonienia/smaku) Powtórka Mnemotechniki Mapy myśli (Mind Mapping) Strategie metakognitywne, strategie odkrywania gramatyki Technika wspólnego czytania

METODY KOMPENSUJĄCE Korygujące lub usprawniające posiadane deficyty, umożliwiające przyswajanie języka obcego poprzez zaangażowanie tych kanałów przepływu informacji, jakie są najbardziej efektywne a więc:

metody kompensujące trudności w dekodowaniu pojedynczych słów (operacje na wyrazach, analiza zdań, podział zdań na jednostki leksykalne, ćwiczenie zdolności analizy i syntezy); metody kompensujące zaburzenia w transferze informacji z pamięci krótkoterminowej do pamięci długoterminowej (trudności w zapamiętywaniu); metody kompensujące zaburzenia przetwarzania fonologicznego (operacje na głoskach, sylabach, literach); metody kompensujące trudności w czytaniu i pisaniu (techniki usprawniające proces czytania i pisania, rozumienia treści czytanego tekstu, korzystania z tekstu, robienia notatek); metody kompensujące zaburzenia motoryki (metody stymulujące rozwojem motorycznym, techniki wykorzystujące ruch).

METODY RELAKSACYJNE I MOTYWUJĄCE Tego rodzaju metody mają na celu ułatwienie przyswajania języka obcego poprzez stworzenie na lekcji atmosfery przyjaznej każdemu uczniowi, przede wszystkim dyslektykom. Będą to zatem ćwiczenia wyciszające, relaksujące, pobudzające wyobraźnie a także motywujące do dalszej nauki

Naczelną zasadą tego rodzaju metod jest pozbycie się napięć oraz negatywnych emocji jakie często odczuwa uczeń z dysleksją. Co więcej, aktywności tego typu urozmaicają lekcję, wprowadzają przerwę niezbędną we właściwej akwizycji języka obcego. Nauczyciel może wykorzystać na lekcji elementy muzykoterapii czy sztuki, a więc metody arts and crafts in teaching. Warto tu też wymienić gry i zabawy językowe, bajki, opowiadania, role-plays, dialogi czy dramę. Olbrzymi wpływ w budzeniu motywacji ma rozpoznanie przez nauczyciela a następnie wykorzystanie w procesie przyswajania języka obcego indywidualnych zdolności i zainteresowań ucznia.

METODA MULTISENSORYCZNA Jest to jedna z najstarszych i uznanych przez wielu metodyków technika nauczania uczniów posiadających wielorakie deficyty i niepełnosprawności, między innymi uczniów niewidomych czy uczniów z dysleksją. Badania wskazują, że uczeń z dysleksją powinien być poddany wielozmysłowej eksploracji zarówno zasad gramatycznych jak i relacji głoska-litera.

Nauczyciel podczas lekcji języka obcego powinien stosować ćwiczenia oparte na stymulacji jak największej ilości zmysłów ucznia. Podejście multisensoryczne jest bardzo istotne zwłaszcza w początkowym okresie nauki czytania w języku ojczystym i obcym i może być z powodzeniem stosowane jako metoda poznawania liter. W tym celu można przygotować szablony liter i przeprowadzić następującą procedurę: Uczeń poznaje kształt literki eksplorując rękoma szablony, Następnie odrysowuje kształt na czystym kartonie, Powtarza wielokrotnie na głos dźwięk literki patrząc na jej kształt (można odrysowywać kształt literki w mące, lepić z plasteliny, układać z patyczków, sznurka, wodzić palcem w powietrzu itp.) Uczeń dopasowuje karteczki z obrazkami do liter i powtarza wyrazy (można użyć prawdziwe przedmioty lub zabawki dziecka).

METODY WIZUALIZACYJNE Zmysł wzroku; Stosowanie ćwiczeń wykorzystujących obrazki, pokazywanie sekwencji obrazków, szeregowanie obrazków, układanie w kolejności, wskazywanie różnic/podobieństw między obrazkami, podpisywanie obrazków, opisywanie obrazków, dobieranie par obrazków, uzupełnianie obrazka, wyszukiwanie obrazków według podanych opisów, opowiadanie historyjki przedstawionej na obrazku, dyskusja w parach nad treścią obrazka, układanie pociętych obrazków w całość;

wprowadzanie nowego słownictwa w postaci graficznej, w postaci ilustracji, rysowanie graficznej reprezentacji nowo poznanych wyrazów (uczeń sam rysuje swój obrazek danego słowa); wprowadzanie reguł językowych, zwłaszcza gramatycznych w postaci graficznej, wykresów tabelek, diagramów, słupków, linii czasu itd.; używanie słowników obrazkowych (tzw. picture dictionary powinien być elementarzem ucznia z dysleksją), zachęcanie uczniów do tworzenia własnych słowników obrazkowych (pobudza motywacje do nauki, dodatkowa ocena za wykonanie);

wprowadzanie transkrypcji fonetycznej w postaci graficznej; stosowanie kolorów podczas lekcji, na tablicy, w zeszytach ucznia, podkreślanie, zakreślanie części zdania, wyrazów itp.; pokazywanie na rekwizytach, widokówkach, ilustracjach z gazet.

Zmysł słuchu: jak najwięcej aktywności z kręgu listening activities, słuchanie powinno być nieodłącznym elementem każdej lekcji; ćwiczenia na dźwiękach, literkach, sylabach, różnicowanie i rozpoznawanie dźwięków; przekazywanie poleceń, prac domowych jasno i prosto, odczytywanie na głos poleceń, ćwiczeń, tekstów, zapisków na tablicy; nagrywanie słownictwa (jest to doskonała alternatywa dla uczniów z dysleksją, nauczyciel może nagrać uczniowi słówka poznane na lekcji co usprawnia przyswajanie słownictwa; uczeń ma możliwość wielokrotnego odtworzenia materiału w domu inicjując w ten sposób powtórkę).

Zmysł ruchu ćwiczenia angażujące ruch, techniki Total Physical Response (Reagowanie Całym Ciałem) ; ćwiczenia usprawniające koordynację, lateralizację, sprawność rąk dziecka np. rysowanie, kolorowanie, wycinanie, odwzorowywanie, pisanie literek w powietrzu, na dłoni, na plecach, z zamkniętymi oczami, lepienie z plasteliny; ćwiczenia relaksujące; wycinanie szablonów, kartoników przedstawiających struktury gramatyczne, zamiana miejsc kartoników.

Zmysły powonienia/smaku żywa eksploracja języka obcego, próbowanie smaków i nazywanie ich w języku obcym; pobudzanie wyobraźni, tworzenie skojarzeń.

POWTÓRKA Uczniowie dyslektyczni wymagają jak najwięcej powtórzeń. Podkreślić jednak należy, że nie chodzi tu o monotonne dryle, dialogi czy powtarzanie za nauczycielem, lecz o różnicowanie materiału. Służyć temu mogą po pierwsze rozgrzewka językowa (warm up) rozpoczynająca każdą lekcję, podczas której nauczyciel w formie luźnej, krótkie pogawędki nawiązuje do poprzedniej lekcji, po drugie jak najwięcej różnorodnych ćwiczeń angażujących zmysły.

MNEMOTECHNIKI Strategia ułatwiająca zapamiętywanie słownictwa. Mnemotechniki (skojarzenia słowne) to zabawne, paradoksalne, wpadające w ucho krótkie historyjki, zdania, skróty istotne w przypadku trudnych do przyswojenia słówek oraz ich pisowni. Nauczyciel może sam tworzyć mnemotechniki lub zachęcać swoich uczniów do formułowania własnych skojarzeń. Przykłady: Solace – spokój rymuje się z peace (pokój); Warder – strażnik kojarzy się z order (porządek, ład) ; Oppressive – zły, okrutny Kojarzy się z presją, opresją…..

MAPY MYŚLI (MIND MAPPING) Mapy myśli pomagają zmienić żmudny proces przelewania treści na papier poprzez rysowania haseł. Główne zagadnienia wybiegają w formie promieni z rysunku centralnego co tworzy sieć wzajemnych powiązań. Wskazane jest użycie kolorów, rysunków, symboli, znaków czy kodów. Prekursorem map myśli jest Tony Buzan. Jego zdaniem takie metody pracy w sposób efektywny pobudzają mózg do twórczej pracy. RAINY SUNNY ? WEATHER

STRATEGIE METAKOGNITYWNE, STRATEGIE ODKRYWANIA GRAMATYKI Strategie metakognitywne dotyczą „myślenia o języku”, świadomej kontroli własnego procesu uczenia się. Strategie składają się z trzech głównych etapów: Planowanie Monitorowanie Ewaluacja. Podczas planowania uczeń wyznacza sobie cele jakie chce osiągnąć oraz metody jakie wykorzysta. W procesie monitoringu uczeń odkrywa, rozwiązuje postawiony problem kontrolując poczynione postępy. Cały tok myślowy kończy się oceną własnych dokonań a także korektą błędów.

TECHNIKA WSPÓLNEGO CZYTANIA Technika ta znajduje zastosowanie w uczeniu czytania jak również rozumienia tekstu. Jest to efektywna forma stymulacji językowej, może być z powodzeniem stosowana w domu przez rodziców. Technika powyższa postulowana przez wielu specjalistów z zakresu trudności w czytaniu i pisaniu spełnia wiele korzyści, nie tylko edukacyjnych ale również jest godna uwagi z psychologicznego punktu widzenia. Wspólne czytanie pogłębia więź między rodzicem a dzieckiem, jest formą spędzenia razem czasu, zwiększa motywację dziecka i zachęca do czytania.

Polega ona na: Wspólnym czytaniu na głos - dwie osoby czytają na głos dany tekst; gdy uczeń radzi sobie dobrze z tekstem, głos osoby pomocniczej ulega zawieszeniu, gdy uczeń napotyka na trudności, osoba pomocnicza podnosi ton głosu. Czytaniu na przemian – najpierw jedna osoba czyta tekst, potem druga powtarza. Czytaniu ze zrozumieniem – uczeń czyta cały tekst po cichu a następnie odpowiada na pytania do tekstu, można omawiać poszczególne słowa, zdania, części tekstu (po zakończeniu czytania można dyskutować nad tekstem). Czytanie dla konkretnego słowa - czytamy szybko dany tekst a następnie wyławiamy słowo do obróbki, analizy.