PLAN MODERNIZACJI STACJONARNYCH ŚWIADCZEŃ PSYCHIATRYCZNYCH NA DOLNYM ŚLĄSKU Autor: Jacek Kacalak

Opracowanie wykonano w oparciu o następujące akty prawne i materiały: Opracowanie „Stacjonarna opieka psychiatryczna w projekcie ustawy o sieci szpitali. Wanda Langiewicz, Monika Pasiorowska z Zakładu Organizacji Ochrony Zdrowia Instytutu Psychiatrii i Neurologii, Gniezno 2006. Projekt Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego opracowany przez Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, 10.10.2006 przez Zespół pod kierunkiem Jacka Wciórki, Marka Jaremy. Dane z wizji szpitali psychiatrycznych na terenie Dolnego Śląska. Projekt Ustawy o sieci szpitali – wersja zmieniona z maja 2007. Dane uzyskane z UMWD dotyczące oddziałów psychiatrycznych podległych Urzędowi Marszałkowskiemu. Projekt Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie docelowej sieci zakładów psychiatrycznej opieki – 2006. Rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004 r. /Dz.U.04.179.1854/. Dane uzyskane od Kierownika Wojewódzkiego Ośrodka Terapii Uzależnień i Współuzależnienia na temat lecznictwa odwykowego w województwie Dolnośląskim. Dane uzyskane od Konsultanta Wojewódzkiego w dziedzinie psychiatrii dzieci i młodzieży na temat leczenia psychiatrycznego dzieci i młodzieży w województwie Dolnośląskim. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej /Dz.U 05.79.692/. Rocznik statystyczny 2005 „Zakłady psychiatrycznej oraz neurologicznej opieki zdrowotnej, wydany przez Zakład Organizacji Ochrony Zdrowia Instytutu Psychiatrii i Neurologii pod redakcją L. Boguszewska J. Moskalewicz, Warszawa 2006. Formularz MZ-3O, MZ- 15, dane za rok 2006. Autor: Jacek Kacalak 2

STAN DOCELOWY /OCZEKIWANY/ : W styczniu 2005 r. w Helsinkach przedstawiciele 53 krajów europejskich regionu WHO - w tym Polska, wraz z przedstawicielami Komisji Europejskiej i Rady Europy w Europejskiej Konferencji Ochrony Zdrowia Psychicznego, zwołanej przez Europejskie biuro regionalne WHO, przyjęto deklarację na temat organizacji ochrony zdrowia psychicznego w poszczególnych krajach. Autor: Jacek Kacalak 3

środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, Konsekwencją dalszych działań ze strony Polski – a zwłaszcza Instytutu Psychiatrii i Neurologii w Warszawie, było opracowanie projektu Narodowego Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego /NPOZP/, przez zespół pod kierunkiem Jacka Wciórki i Marka Jaremy, Warszawa 10.10.2006, zwanym dalej NPOZP. NPOZP określa nowoczesny model psychiatrii na terenie Polski, przedstawia plan działania jak i określa cele Programu. W celu drugim wyszczególnia: zapewnienie osobom z zaburzeniami psychicznymi wielostronną, zintegrowaną opiekę zdrowotną oraz inne formy pomocy niezbędne do życia w środowisku społecznym, w tym rodzinnym i zawodowym poprzez systemowe upowszechnienie: środowiskowego modelu psychiatrycznej opieki zdrowotnej, zróżnicowanych form pomocy i oparcia społecznego, udziału w życiu zawodowym, koordynacji różnych form opieki i pomocy. Autor: Jacek Kacalak 4

Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi: NPOZP proponuje wskaźniki dostępności /minimalne/ w opiece psychiatrycznej na poziomie: Placówki dla dorosłych z zaburzeniami psychicznymi: oddziały psychiatryczne szpitalne – 4 łóżka na 10 tys. mieszkańców, rozmieszczonych możliwie równomiernie, jak najbliżej w miastach /dzielnicach miast/ powyżej 80 tys. mieszkańców, ograniczenie działania dużych szpitali psychiatrycznych do maksymalnie 300 łóżek psychiatrycznych, oddziały dzienne tworzone – 3 miejsca na 10 tys. mieszkańców w ośrodkach, co najmniej 1 w mieście powyżej 70 tys. mieszkańców, zespoły interwencji kryzysowej i pomocy doraźnej – 1 zespół w miastach powyżej 200 tys. mieszkańców, zespoły środowiskowe – 1 zespół na 50 tys. mieszkańców z określeniem od 1 do 3 wizyt w tygodniu, w zakresie lecznictwa ambulatoryjnego – 1 poradnia na 50 tys. mieszkańców, czynna codziennie, w każdym powiecie lub dzielnicy dużego miasta, hostel – 0,2 na 10 tys. mieszkańców, oddziały opiekuńcze, ZLO lub ZOL - od 1 do 2 łóżek na 10 tys. mieszkańców. Autor: Jacek Kacalak 5 5

Docelowo model lecznictwa psychiatrycznego na terenie Polski powinien być oparty na Centrach Zdrowia Psychicznego, które składać się powinny co najmniej z: zespołu ambulatoryjnego, którego zadaniem będą porady lekarskie i psychologiczne, indywidualna i grupowa pomoc psychoterapeutyczna, czynności pielęgniarskie i interwencje socjalne, zespołu środowiskowego, którego zadaniem będą wizyty domowe, terapia indywidualna i grupowa, praca z rodziną, treningi umiejętności, budowanie sieci oparcia społecznego, zajęcia i turnusy rehabilitacyjne, zespołu dziennego, którego zadaniem jest częściowa hospitalizacja, umożliwiająca powrót do życia społecznego pacjenta po leczeniu szpitalnym, zespołu szpitalnego, którego zadaniem jest dostęp do odpowiednio kwalifikowanej psychiatrycznej opieki stacjonarnej. Podstawowym i docelowym rozwiązaniem powinny być oddziały psychiatryczne przy szpitalach ogólnych. Z uwagi na mniejszą stygmatyzację chorych i ich rodzin oraz dostępu do szerokiej diagnostyki i leczenia wielospecjalistycznego /TK, neurochirurgia, neurologia, OIOM/. Tam gdzie to możliwe, oddziały powinny stanowić integralną część centrum. Autor: Jacek Kacalak 6

W projekcie Rozporządzenia Ministra Zdrowia z 4 stycznia 2006 w sprawie docelowej sieci zakładów psychiatrycznej opieki zdrowotnej realizacją i kosztami organizacji usług psychiatrycznych, obarczono samorząd wojewódzki, z terminem wykonania do końca 2008 r., w oparciu o podane już wskaźniki – vide w NPOZP. Szpitale psychiatryczne nie mogą przekraczać 300 łóżek, z wyłączeniem łóżek opiekuńczo leczniczych, pielęgnacyjno opiekuńczych oraz przeznaczonych do wykonywania środka zabezpieczającego i obserwacji sądowo – psychiatrycznych. Należy wykorzystać w sieci obecnie istniejące szpitale psychiatryczne i oddziały przy szpitalach ogólnych, biorąc pod uwagę dostępność do usług zdrowotnych. Autor: Jacek Kacalak 7

w szpitalu psychiatrycznym w Bolesławcu – 42 łóżka, W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2004 w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów lecznictwa odwykowego, przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających. W załączniku nr 1 - w wykazie zakładów psychiatrycznych przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających w warunkach podstawowego zabezpieczenia i ich pojemności: dla województwa Dolnośląskiego określa następującą liczbę łóżek: w szpitalu psychiatrycznym w Bolesławcu – 42 łóżka, w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu – 45 łóżek, w szpitalu psychiatrycznym w Stroniu Śląskim – 40 łóżek, w szpitalu psychiatrycznym w Sieniawce – 5 łóżek. Autor: Jacek Kacalak 8

dla szpitala psychiatrycznego w Bolesławcu określa się 40 łóżek, Załącznik nr 2 tego Rozporządzenia - wykaz zakładów psychiatrycznych przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających w warunkach wzmocnionego zabezpieczenia i ich pojemności – określa liczbę łóżek w następujących szpitalach na terenie Dolnego Śląska: w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu – 60 łóżek, z terminem realizacji do 31 grudnia 2008: dla szpitala psychiatrycznego w Bolesławcu określa się 40 łóżek, w szpitalu psychiatrycznym w Stroniu Śląskim - 25 łóżek, w szpitalu psychiatrycznym w Krośnicach - 25 łóżek. Autor: Jacek Kacalak 9

Załącznik nr 2 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie szczegółowych zasad kierowania, przyjmowania, przenoszenia, zwalniania i pobytu nieletnich w publicznych zakładach opieki zdrowotnej określa liczbę łóżek w województwie Dolnośląskim, dysponujących warunkami wzmocnionego zabezpieczenia w szpitalu w Lubiążu - w ilości 30 łóżek oraz załącznik nr 3 tego Rozporządzenia określa 30 łóżek w szpitalu w Lubiążu -odwykowych o wzmocnionym zabezpieczeniu. Autor: Jacek Kacalak 10

W obecnym stanie wiedzy na temat leczenia chorych psychicznie, wskazany jest model psychiatrii środowiskowej, który jest: bardziej humanitarny, efektywniejszy, tańszy. Autor: Jacek Kacalak 11

Psychiatryczne łóżka dla dorosłych Łóżka opiekuńczo-lecznicze DPS Źródło: „Stacjonarna opieka psychiatryczna w projekcie ustawy o sieci szpitali” Wanda Langiewicz, Monika Pasiorowska, ZOOZ Instytutu Psychiatrii i Neurologii. Z wykorzystaniem danych z NPOZP. Łóżka opiekuńczo-lecznicze oraz wsk. łóżek w DPS Tabela 2 Łóżka opiekuńczo-lecznicze oraz wsk. łóżek w DPS II. STAN OBECNY Tabela 1 Obecna i docelowa liczba łóżek w województwie Dolnośląskim Psychiatryczne łóżka dla dorosłych Województwo Łóżka 2006 Wsk. /10 tys. Wg 4/10 tys. Różnica DOLNOŚLĄSKIE 1039 3,59 1158 -119 Łóżka opiekuńczo-lecznicze DPS Województwo Stan 2005 Wsk. /10 tys. Wsk. 1v2 Różnica DOLNOŚLĄSKIE 930 3,2 579 351 2,3 Autor: Jacek Kacalak 12

Wykaz niedoboru łóżek psychiatrycznych i nadmiaru łóżek opiekuńczo-leczniczych w województwie dolnośląskim Autor: Jacek Kacalak 13

Województwa Dolnośląskiego: Charakterystyka lecznictwa psychiatrycznego – stacjonarnego, Województwa Dolnośląskiego: Charakterystyka lecznictwa psychiatrycznego – stacjonarnego, Województwa Dolnośląskiego: Lecznictwo psychiatryczne stacjonarne z uwzględnieniem łóżek opiekuńczo – leczniczych, leczniczo – opiekuńczych i sądowych: Nierównomierne rozlokowanie łóżek psychiatrycznych ogólnych /przez równomierne rozmieszczenie łóżek bądź usług zdrowotnych rozumie się odległość od miejsca zamieszkania do miejsca realizacji usługi zdrowotnej i określa się w czasie jako 1 h dojazdu, bądź w km – od 60 do 70 km/, które działają w 7 szpitalach psychiatrycznych: w Bolesławcu, Krośnicach, Lubiążu, Sieniawce, Stroniu Śląskim, Wrocławiu i Złotoryi. Dwa szpitale: w Sieniawce i Stroniu Śląskim działają na obrzeżach województwa, co utrudnia do nich dostęp i jest w sprzeczności do założeń NPOZP. Cała opieka psychiatryczna stacjonarna skoncentrowana jest tylko w szpitalach psychiatrycznych, co również jest w sprzeczności do założeń NPOZP. Taka sytuacja zwiększa stygmatyzację chorych, wywołuje zaburzenia hospitalizacyjne i złe nawyki, a w stanach nagłych w psychiatrii jak majaczenia i stany zagrożenia życia przy ograniczonej bazie diagnostycznej i leczniczej szpitali psychiatrycznych, często uniemożliwia ratowanie życia chorych. Wszystkie szpitale psychiatryczne w województwie mają poniżej 300 łóżek i tym samym mieszczą się w zakładanym wskaźniku. Zaniedbana infrastruktura szpitali psychiatrycznych wymaga remontów w różnym zakresie: w Stroniu Śląskim, Sieniawce, Krośnicach, Bolesławcu, Wrocławiu, Lubiążu. Brak łóżek psychiatrycznych ogólnych w ilości 119 wg wskaźników NPOZP. Brak oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy szpitalach wielospecjalistycznych, co stanowi znaczne naruszenie zasad opracowanych w NPOZP. Oddziały psychiatryczne działające w ramach szpitali wielospecjalistycznych korzystają w ramach potrzeby z bazy diagnostycznej i leczniczej , a tym samym z szerokiego spektrum medycznego innych specjalności dostępnych w szpitalu ogólnym: interny, chirurgii, neurologii itd. Braki tych oddziałów odczuwalne są najbardziej w miastach województwa dolnośląskiego powyżej 80 tys. mieszkańców/ co określają wskaźniki NPOZP/: Lubin, Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych i Wrocław. Wyraźny nadmiar łóżek opiekuńczych w liczbie 350 wg zakładanych wskaźników. Brak odpowiednio rozwiniętej psychiatrycznej opieki środowiskowej z uwzględnieniem oddziałów dziennych, zwłaszcza w miastach powyżej 70 tys. mieszkańców: Wałbrzych, Jelenia Góra, Lubin. a Lecznictwo psychiatryczne stacjonarne z uwzględnieniem łóżek opiekuńczo – leczniczych, leczniczo – opiekuńczych i sądowych: Nierównomierne rozlokowanie łóżek psychiatrycznych ogólnych /przez równomierne rozmieszczenie łóżek bądź usług zdrowotnych rozumie się odległość od miejsca zamieszkania do miejsca realizacji usługi zdrowotnej i określa się w czasie jako 1 h dojazdu, bądź w km – od 60 do 70 km/, które działają w 7 szpitalach psychiatrycznych: w Bolesławcu, Krośnicach, Lubiążu, Sieniawce, Stroniu Śląskim, Wrocławiu i Złotoryi. Dwa szpitale: w Sieniawce i Stroniu Śląskim działają na obrzeżach województwa, co utrudnia do nich dostęp i jest w sprzeczności do założeń NPOZP. Cała opieka psychiatryczna stacjonarna skoncentrowana jest tylko w szpitalach psychiatrycznych, co również jest w sprzeczności do założeń NPOZP. Taka sytuacja zwiększa stygmatyzację chorych, wywołuje zaburzenia hospitalizacyjne i złe nawyki, a w stanach nagłych w psychiatrii jak majaczenia i stany zagrożenia życia przy ograniczonej bazie diagnostycznej i leczniczej szpitali psychiatrycznych, często uniemożliwia ratowanie życia chorych. Autor: Jacek Kacalak 14

Brak łóżek psychiatrycznych ogólnych w ilości 119 wg wskaźników NPOZP. Wszystkie szpitale psychiatryczne w województwie mają poniżej 300 łóżek i tym samym mieszczą się w zakładanym wskaźniku. Zaniedbana infrastruktura szpitali psychiatrycznych wymaga remontów w różnym zakresie: w Stroniu Śląskim, Sieniawce, Krośnicach, Bolesławcu, Wrocławiu, Lubiążu i Złotoryi. Brak łóżek psychiatrycznych ogólnych w ilości 119 wg wskaźników NPOZP. Brak oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy szpitalach wielospecjalistycznych, co stanowi znaczne naruszenie zasad opracowanych w NPOZP. Oddziały psychiatryczne działające w ramach szpitali wielospecjalistycznych korzystają w ramach potrzeby z bazy diagnostycznej i leczniczej , a tym samym z szerokiego spektrum medycznego innych specjalności dostępnych w szpitalu ogólnym: interny, chirurgii, neurologii itd. Braki tych oddziałów odczuwalne są najbardziej w miastach województwa dolnośląskiego powyżej 80 tys. mieszkańców/ co określają wskaźniki NPOZP/ Lubin, Legnica, Jelenia Góra, Wałbrzych i Wrocław. Wyraźny nadmiar łóżek opiekuńczych w liczbie 350 wg zakładanych wskaźników. Brak odpowiednio rozwiniętej psychiatrycznej opieki środowiskowej z uwzględnieniem oddziałów dziennych, zwłaszcza w miastach powyżej 70tys. mieszkańców: Wałbrzych, Jelenia Góra, Lubin. Autor: Jacek Kacalak 15

8. W lecznictwie psychiatrycznym sądowym, w wyniku zmian restrukturyzacyjnych istnieje zagrożenie niespełnienia wymogów Rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004r.: Szpital psychiatryczny w Sieniawce został połączony z ZOZ-em w Zgorzelcu. W Szpitalu w Sieniawce wykazano 5 łóżek psychiatrycznych sądowych o podstawowym zabezpieczeniu /w sytuacji przeniesienia usług psychiatrycznych do ZOZ-u w Zgorzelcu istnieje zagrożenie kontynuowania tego zabezpieczenia, głównie z tego powodu, że realizowanie detencji nawet o podstawowym stopniu zabezpieczenia w sytuacji przeniesienia oddziału psychiatrycznego do szpitala ogólnego jest bardzo utrudnione/. Autor: Jacek Kacalak 16 16

W Szpitalu w Krośnicach wykazano 25 łóżek psychiatrycznych ogólnych o wzmocnionym zabezpieczeniu, z terminem realizacji do 31 grudnia 2008 r. /Istnieje zagrożenie realizacji tego zabezpieczenia w wyniku połączenia szpitala psychiatrycznego w Krośnicach ze Szpitalem ogólnym w Miliczu/. Z kolei taka sytuacja uniemożliwia realizację detencji o wzmocnionym zabezpieczeniu w szpitalu ogólnym z uwagi na wymogi infrastruktury zabezpieczeń/ monitoring, okratowania, konieczny spacernik/, które zabezpieczają głównie przed samowolnym oddaleniem i możliwą agresją ze strony pacjentów. W Szpitalu w Stroniu Śląskim wykazano 25 łóżek psychiatrycznych ogólnych o wzmocnionym zabezpieczeniu, z terminem realizacji do 31 grudnia 2008 r. /Istnieje zagrożenie realizacji tego zabezpieczenia w wyniku niedoszacowania kwoty adaptacji budynku w Stroniu Śląskim – kwota 571 500 zł. zagwarantowana w budżecie Ministerstwa Zdrowia na rok 2008/. Wobec tego realizowanie koniecznej adaptacji budynku w szpitalu w Stroniu Śląskim spocznie na budżecie szpitala lub środkach finansowych Urzędu Marszałkowskiego. Autor: Jacek Kacalak 17

9. Brak hosteli w województwie. Ponadto samo usytuowanie pawilonów szpitalnych w znacznym stopniu utrudnia realizację detencji o wzmocnionym zabezpieczeniu /brak ogrodzenia, brak wydzielonych budynków szpitalnych z infrastruktury miejskiej, taka sytuacja utrudnia utworzenie koniecznego spacernika/. 9. Brak hosteli w województwie. 10. W województwie znajdują się obszary o znacznie gorszej dostępności do lecznictwa stacjonarnego – powiaty: kamiennogórski, jeleniogórski, wałbrzyski, świdnicki, dzierżoniowski, strzeliński, głogowski i górowski. Autor: Jacek Kacalak 18

b. Lecznictwo odwykowe Braki wg zakładanych wskaźników NPOZP: 40 łóżek terapeutycznych, 20 łóżek detoksykacyjnych. Brakuje 20 miejsc leczenia dziennego w miastach: Jeleniej Górze i Wałbrzychu. Brakuje też łóżek dla osób zobowiązanych sądownie. Okres oczekiwania na miejsce wynosi od 2 do 3 miesięcy. Autor: Jacek Kacalak 19

C. W psychiatrii dziecięcej i młodzieżowej. Występuje niedoszacowanie ilości usług psychiatrycznych stacjonarnych, w zakresie łóżek psychiatrycznych – ogólnych oraz braki w łóżkach psychiatrycznych dziennych. Podobnie wygląda sprawa z zabezpieczeniem usług psychiatrycznych dla dzieci i młodzieży wg zakładanych wskaźników w dużych miastach jak: Jelenia Góra, Wałbrzych, Legnica czy Lubin. Autor: Jacek Kacalak 20

Wnioski:  Anachroniczny model lecznictwa psychiatrycznego, stacjonarnego na Dolnym Śląsku, wymaga pilnych zmian w kierunku powstania modelu psychiatrii środowiskowej. W konsekwencji nastąpi poprawa jakości, efektywności i unowocześnienia usług psychiatrycznych. Należy zmierzać do powstania oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy szpitalach wielospecjalistycznych zachowując priorytety: miasta powyżej 80 tys. mieszkańców i równomierne rozmieszczenie tych oddziałów w województwie. Należy powstrzymać powstawanie nowych oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy obecnie istniejących szpitalach psychiatrycznych. Należy unormować lecznictwo psychiatryczne sądowe na terenie województwa dolnośląskiego. Konieczne jest utworzenie Centrum Psychiatrii Sądowej województwa Dolnośląskiego w szpitalu w Lubiążu. Zmiany restrukturyzacyjne należy przeprowadzać stopniowo – etapami, aby zapobiec załamaniu prowadzonej obecnie opieki psychiatrycznej. Autor: Jacek Kacalak 21

Plan działania i proponowane rozwiązania.   I. w zakresie szpitali psychiatrycznych: 1. Wygaszenie działalności szpitala psychiatrycznego w Krośnicach: przeniesienie trzech oddziałów psychiatrycznych ogólnych /kod 4700/: A – 40 łóżkowego, B – 38 łóżkowego, C- 43 łóżkowego, oddziału detoksykacyjnego, alkoholowego /kod 4742/ - 10 łóżkowego, oddziału terapii uzależnień od alkoholu /kod 4744/ 20 – łóżkowego oraz oddziału psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży /kod 4705/ - 32 łóżkowego do szpitala wielospecjalistycznego w Miliczu, przeniesienie 25 łóżek psychiatrycznych sądowych o wzmocnionym zabezpieczeniu, wykazanych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004 r., z terminem realizacji do 31.12.2008 r., do budynku nr 15 szpitala psychiatrycznego w Lubiążu. Autor: Jacek Kacalak 22

2. Zmiana organizacyjna i restrukturyzacja szpitala psychiatrycznego w Stroniu Śląskim: wyprowadzenie dwóch oddziałów psychiatrycznych ogólnych /kod 4700/: II i III po 45 łóżek – w sumie 90 łóżek do szpitala wielospecjalistycznego w Wałbrzychu, przeniesienie oddziału sądowego /kod 4700/ w liczbie 40 łóżek do budynku nr 6 w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu i prowadzenie tam tych usług w ramach oddziału sądowego o podstawowym zabezpieczeniu /kod 4730/, przeniesienie 25 łóżek psychiatrycznych sądowych o wzmocnionym zabezpieczeniu, wykazanych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004 r., z terminem realizacji do 31.12.2008 r., do budynku nr 15 szpitala psychiatrycznego w Lubiążu, z uwagi na nadmiar łóżek ZOL-owskich w województwie dolnośląskim należy rozważyć przekształcenie części budynków, w których prowadzone są usługi ZOL w DPS. W pozostałych budynkach ZOL: rozgęścić rozmieszczenie chorych i zmodernizować infrastrukturę. Autor: Jacek Kacalak 23

Zmiana organizacyjna i restrukturyzacja szpitala psychiatrycznego w Bolesławcu: Z uwagi na nadmiar łóżek ZOL-owskich w województwie Dolnośląskim /o 350 - kod 5172/, należy rozważyć przekształcenie części budynków, w których prowadzone są usługi ZOL w DPS. Utworzenie na bazie wolnego budynku 40 łóżkowego oddziału o wzmocnionym zabezpieczeniu z kosztem obecnie trudnym do oceny. /koszty po stronie budżetu Ministerstwa Zdrowia/. Autor: Jacek Kacalak 24

/6 oddziałów psychiatrii sądowej na dwóch poziomach zabezpieczenia/. 4. Zmiana organizacyjna i restrukturyzacja szpitala psychiatrycznego w Lubiążu: Wyremontowanie i adaptacja nieczynnego obecnie budynku nr 6, do prowadzenia oddziału sądowego o podstawowym zabezpieczeniu o profilu oddziału psychiatrycznego, ogólnego dla dorosłych /kod 4730/ - 45 łóżkowego. Przeniesienie tam 5 łóżek sądowych o podstawowym zabezpieczeniu w Sieniawce i 40 łóżek sądowych o podstawowym zabezpieczeniu ze szpitala psychiatrycznego w Stroniu Śląskim, Wyremontowanie i adaptacja nieczynnego obecnie budynku nr 15 do prowadzenia oddziału sądowego o wzmocnionym zabezpieczeniu o profilu psychiatrycznym ogólnym dla dorosłych /o kodzie 4732/ - 50 łóżkowego. Przeniesienie tam po 25 łóżek o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitali w Stroniu Śląskim i Krośnic, wykazanych w Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004 r. Utworzenie tym samym Centrum Psychiatrii Sądowej województwa Dolnośląskiego w szpitalu w Lubiążu. /6 oddziałów psychiatrii sądowej na dwóch poziomach zabezpieczenia/. Z uwagi na nadmiar łóżek ZOL-owskich w województwie Dolnośląskim o 350 – ograniczenie ilości łóżek w oddziałach zakładu opiekuńczo – leczniczego w następujący sposób: - z ZOL C z 76 do 54 łóżek oraz w ZOL E z 75 do 64 łóżek. – w sumie redukcja łóżek zakładu opiekuńczo leczniczego w szpitalu w Lubiążu o 33 łóżka, co spowoduje rozgęszczenie chorych w ZOL, a tym samych poprawi standard ich pobytu. Okres redukcji – 1 rok. Autor: Jacek Kacalak 25

5. Organizacja szpitali we Wrocławiu i Złotoryi na tym etapie pozostaje bez zmian. Autor: Jacek Kacalak 26

6.Postulowana zmiana organizacyjna szpitala psychiatrycznego w Sieniawce: Z uwagi na powstanie jednego podmiotu/połączenie szpitala psychiatrycznego w Sieniawce ze szpitalem ogólnym w Zgorzelcu/ świadczącego usługi medyczne zarówno w zakresie opieki psychiatrycznej jak i lecznictwa podstawowego i specjalistycznego/ konieczne jest utrzymanie w połączonym szpitalu oddziału psychiatrycznego ogólnego i oddziału terapii uzależnień od alkoholu, biorąc pod uwagę argumenty przytoczone wcześniej w NPOZP. przemieszczenie 5 łóżek, które są zarezerwowane obecnie w oddziale psychiatrycznym ogólnym szpitala w Sieniawce do wykonywania internacji sądowej o podstawowym zabezpieczeniu do szpitala psychiatrycznego w Lubiążu, do budynku nr 6 i prowadzenie tam tych usług w ramach oddziału sądowego o podstawowym zabezpieczeniu /kod 4730/, z uwagi na nadmiar łóżek opiekuńczo leczniczych i leczniczo-opiekuńczych należy rozważyć w najbliższej przyszłości przekształcenie ich części w DPS. Autor: Jacek Kacalak 27

Koszty przeniesienia działalności ze szpitala w Krośnicach/ oddziałów psychiatrycznych ogólnych, oddziału detoksykacyjnego alkoholowego, oddziału terapii uzależnień od alkoholu, oddziału psychiatrycznego dla dzieci i młodzieży/, zgodnie z planem przyjętym przez Dyrektora szpitala w Miliczu. Koszty przeniesienia 25 łóżek psychiatrycznych sądowych o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitala w Krośnicach do szpitala w Lubiążu, a tym samym remont i adaptacja budynku nr 15 w szpitalu w Lubiążu – w kosztach restrukturyzacyjnych szpitala w Lubiążu. Autor: Jacek Kacalak 28

koszt adaptacji i remont budynku nr 6 – 2 152 400zł; 3. Koszty organizacyjne – restrukturyzacyjne przeniesienia łóżek psychiatrycznych ogólnych ze szpitala w Stroniu Śląskim w liczbie 90 do szpitala wielospecjalistycznego w Wałbrzychu /koszty adaptacji budynków w szpitalu w Wałbrzychu szacunkowo określa się na 8 000 000 zł/. 4. Zmiana organizacyjna – restrukturyzacyjna szpitala w Bolesławcu, polegająca na przekształcenia części oddziałów ZOL w DPS na obecnym etapie trudna do oszacowania. 5. Koszty zmiany organizacyjnej i restrukturyzacyjnej szpitala psychiatrycznego w Lubiążu: koszt adaptacji i remont budynku nr 6 – 2 152 400zł; koszt modernizacji kotłowni – 1 700 000zł; koszt adaptacji i remont budynku nr 15 – 4 250 600zł. 6. Modernizacja ZOL w Stroniu Śląskim – koszt inwestycyjny ok. 20 000 000 zł. Koszty realizacji tej części planu /adaptacji szpitali w Wałbrzychu, Lubiążu i ZOL w Stroniu Śląskim/ wynoszą ok.36 103 000 zł. Autor: Jacek Kacalak 29

Termin realizacji tej części planu W pierwszym etapie Przeniesienie oddziałów psychiatrycznych ogólnych ze szpitala w Stroniu Śląskim do szpitala wielospecjalistycznego w Wałbrzychu - do połowy 2009r. Remont i adaptacja budynku nr 6 w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu i utworzenie tam 45 łóżkowego oddziału sądowego o podstawowym zabezpieczeniu. Przeniesienie tam 5 łóżek sądowych o podstawowym zabezpieczeniu ze szpitala psychiatrycznego w Sieniawce oraz 40 łóżkowego oddziału sądowego ze szpitala w Stroniu Śląskim - do połowy 2009 roku. Autor: Jacek Kacalak 30

W drugim etapie Remont i adaptacja budynku nr 15 szpitala w Lubiążu i utworzenie tam 50 łóżkowego oddziału o wzmocnionym zabezpieczeniu. Przeniesienie tam 25 łóżek sądowych o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitala w Krośnicach i 25 łóżek o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitala w Stroniu Śląskim. W Rozporządzeniu Ministra Zdrowia w sprawie wykazu zakładów psychiatrycznych i zakładów leczenia odwykowego przeznaczonych do wykonywania środków zabezpieczających oraz składu, trybu powoływania i zadań komisji psychiatrycznej do spraw środków zabezpieczających z dnia 10 sierpnia 2004 r. wykazano - z terminem realizacji do 31 grudnia 2008 roku - stworzenie po 25 łóżek sądowych o wzmocnionym zabezpieczeniu, w szpitalach psychiatrycznych w Krośnicach i Stroniu Śląskim. Nie jest możliwe zrealizowanie w tym terminie tej inwestycji. Należy wystąpić do Ministerstwa Zdrowia o nowelizację w/w Rozporządzenia. Należy zmienić miejsce powstania 25 łóżek o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitala w Krośnicach na szpital w Lubiążu oraz 25 łóżek o wzmocnionym zabezpieczeniu ze szpitala w Stroniu Śl. na szpital w Lubiążu. Należy również zmienić termin realizacji tej inwestycji na połowę 2010 roku. Modernizacja kotłowni wraz z centralnym ogrzewaniem do połowy 2010 roku. Modernizacja ZOL w Stroniu Śląskim do połowy 2011 r. Autor: Jacek Kacalak 31

Z uwagi na niedobory łóżek psychiatrycznych w liczbie 119 na terenie Dolnego Śląska wg wskaźników NPOZP, konieczne wydaje się tworzenie oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy szpitalach wielospecjalistycznych – 30 łóżkowych, w każdym z następujących miejsc: Jeleniej Górze, Legnicy, Kłodzku - w sytuacji wygaszenia działalności szpitala psychiatrycznego w Stroniu Śląskim, w ujęciu oddziałów psychiatrycznych ogólnych, wydaje się celowe powstanie dla obsługi najbliższych powiatów Kotliny Kłodzkiej oddziału psychiatrycznego ogólnego w szpitalu w Kłodzku - w liczbie około 20 łóżek. Wrocławiu / w przyszłości w kolejnych etapach należy rozważyć ulokowanie oddziału 30 łóżkowego w szpitalu ogólnym w południowych dzielnicach Wrocławia dla obsługi mieszkańców powiatów południowo-zachodnich województwa/. Tworzenie oddziałów psychiatrycznych dziennych w szpitalach wielospecjalistycznych w Jeleniej Górze i Wałbrzychu z realizacją w następnym etapie. Autor: Jacek Kacalak 32

W pierwszym etapie: z terminem realizacji – koniec 2009 r. – powstanie oddziału 30 łóżkowego psychiatrycznego ogólnego w szpitalu wielospecjalistycznym w Legnicy. W drugim etapie z terminem realizacji – koniec 2010 r. – powstanie oddziału 30 łóżkowego ogólnego w szpitalu wielospecjalistycznym w Jeleniej Górze. W następnym etapie z terminem realizacji ok. 3 lat, powstanie oddziału psychiatrycznego ogólnego w szpitalu wielospecjalistycznym w Kłodzku. Autor: Jacek Kacalak 33

Konieczność utworzenia oddziału psychiatrycznego ogólnego 30 łóżkowego w szpitalu wielospecjalistycznym w Jeleniej Górze, wiązałaby się z inwestycją ok. 500 000 zł, związanych z adaptacją pomieszczeń. W szpitalu w Legnicy – obecny dyrektor szpitala szacuje koszty powstania 30 – łóżkowego oddziału psychiatrycznego ogólnego na ok. 200 000 zł. W szpitalu w Kłodzku - powstanie 22 łóżkowego oddziału psychiatrycznego ogólnego, wiąże się z inwestycja około 365 000 zł.   Ogółem koszty tej części planu wiążą się z powstaniem oddziałów psychiatrycznych ogólnych – po 30 łóżek, w szpitalach wielospecjalistycznych: Legnicy i Jeleniej Górze oraz 22 łóżka w szpitalu w Kłodzku wynoszą około 1 065 000 zł. Autor: Jacek Kacalak 34 34

Podsumowanie i wnioski :  Anachroniczny model lecznictwa psychiatrycznego, stacjonarnego na Dolnym Śląsku, wymaga pilnych zmian w kierunku powstania modelu psychiatrii środowiskowej. Zmiany należy rozpocząć od restrukturyzacji lecznictwa stacjonarnego Województwa. W pierwszym etapie należy utworzyć oddziały psychiatryczne ogólne przy szpitalach wielospecjalistycznych oraz wyprowadzić oddziały psychiatryczne ogólne ze szpitala psychiatrycznego w Stroniu Śląskim do szpitala wielospecjalistycznego w Wałbrzychu. Należy powstrzymać powstawanie nowych oddziałów psychiatrycznych ogólnych przy obecnie istniejących szpitalach psychiatrycznych. Pilnych zmian wymaga również unormowanie lecznictwa psychiatrycznego sądowego na terenie Województwa i usunięcie nieprawidłowości prawnych w tym zakresie. Utworzenie Centrum Psychiatrii Sądowej w szpitalu w Lubiążu. W najbliższej przyszłości należy przenieść usługi prowadzone obecnie w oddziale psychiatrycznym ogólnym i odwykowym w Sieniawce do szpitala ogólnego w Zgorzelcu. Autor: Jacek Kacalak 35

7. Modernizację należy przeprowadzać stopniowo: w okresie 2009 – 2010 r. powinny powstać oddziały psychiatryczne ogólne przy szpitalach wielospecjalistycznych w Legnicy, Wałbrzychu, Jeleniej Górze oraz oddziały sądowe w szpitalu psychiatrycznym w Lubiążu z kosztem inwestycji ok. 17 103 000 zł. w okresie do 2011 r. powstanie oddział psychiatryczny ogólny w Kłodzku oraz modernizacja ZOL-u w Stroniu Śląskim z kosztem 20 365 000 zł. 8. W sumie koszt restrukturyzacji stacjonarnego lecznictwa psychiatrycznego na terenie Województwa, w okresie najbliższych 3 lat, zamknie się kwotą 37 468 000 zł. 9. Pilnych działań wymaga również modernizacja istniejącej i planowanej w przyszłości infrastruktury szpitali psychiatrycznych we Wrocławiu, Lubiążu, Bolesławcu i Złotoryi, a tym samym poprawy warunków pobytu i leczenia tam chorych. Szacunkowy koszt modernizacji wymienionych obiektów szacuje się na około 30 000 000 zł. 10. W następnych etapach należy przygotować plan dot. opieki środowiskowej, oddziałów dziennych, lecznictwa odwykowego i psychiatrii dziecięcej . Autor: Jacek Kacalak 36

Rysunek 2 Mapa Województwa Dolnośląskiego z naniesionymi propozycjami zmian 37 Autor: Jacek Kacalak