Opr. Agnieszka Czarniecka i Henryka Klimach Jan Kochanowski TRENY Opr. Agnieszka Czarniecka i Henryka Klimach

Odrodzenie pojawiło się we Włoszech w XIV wieku i trwało do początku XVI wieku. W innych krajach Europy, w tym w Polsce, II poł. XV wieku i cały XVI do lat 30-tych XVII wieku.     Ważnym czynnikiem rozwojowym było odkrywanie i popularyzowanie dorobku antyku, w tym filozofii starożytnej, a wśród niej poglądów Epikura, który za najważniejsze dobro uważał brak cierpienia oraz przyjemności intelektualne.     Głównym nurtem Odrodzenia był humanizm, głoszący wszechstronne zainteresowanie człowiekiem w jego życiu doczesnym. Hasłem humanistów tej epoki stały się słowa starożytnego poety rzymskiego, Terencjusza: "Homo sum, humani nihil, a me alienum asse puto."     Drugim obok humanizmu ruchem tej epoki była reformacja - ruch religijno-społeczny, który doprowadził do rozłamu w kościele katolickim i powstania nowych wyznań.     Największy i najwspanialszy rozkwit renesansu polskiego, tzw. "złoty wiek", przypada na wiek XVI.

Z BIOGRAFII… Jan Kochanowski jest najsłynniejszym polskim poetą doby Renesansu, jest także pierwszym polskim poetą wielkiego formatu. Był osobą niezwykle wykształconą, oczytaną, dużo podróżował po Europie. Bez wahania można go nazwać człowiekiem Renesansu. Zaadaptował na polskie warunki większość antycznych gatunków, takich jak pieśń, tren, fraszka. Odwołując się do kultury i literatury antycznej, czerpiąc z nich wzorce stworzył (wraz z Mikołajem Rejem) podwaliny polskiego języka literackiego. Do najsłynniejszych dzieł poety należą cykle utworów: Pieśni, Fraszki, napisane pod koniec życia Treny oraz oparty na historii wojny trojańskiej dramat Odprawa posłów greckich.

Geneza TRENÓW Treny są ostatnim z wielkich dzieł Jana Kochanowskiego. Powstały później niż Fraszki, Pieśni, Odprawa posłów greckich i Psałterz Dawidów. Uważa się je za najwybitniejsze dzieło poety z Czarnolasu, za ukoronowanie jego twórczości. W swoich pieśniach i fraszkach Jan Kochanowski opisywał czarnoleską arkadię, w której przyszło mu żyć po opuszczeniu dworu królewskiego. Natomiast życie na łonie natury okazało się zaprzeczeniem tej swoistej arkadii. W roku 1577 zmarł brat poety, Kasper Kochanowski, potem trzydziestomiesięczna córeczka, Urszula oraz jej siostra Hanna. Arkadia została zburzona, natomiast pozostał smutek, cierpienie i tęsknota za tymi, co odeszli. O tym właśnie mówią Treny, cykl dziewiętnastu utworów, związanych ze śmiercią córki Urszulki, wydanych w 1580 roku.

Treny

TRENY JANA KOCHANOWSKIEGO Tales sunt hominum mentes, quali pater ipse Juppiter auctiferas lustravit lumine terras. ORSZULI KOCHANOWSKIEJ, WDZIĘCZNEJ, UCIESZNEJ, NIEPOSPOLITEJ DZIECINIE, KTÓRA, CNÓT WSZYSTKICH I DZIELNOŚCI PANIEŃSKIEJ POCZĄTKI WIELKIE POKAZAWSZY, NAGLE, NIEODPOWIEDNIE, W NIEDOSZŁYM WIEKU SWOIM, Z WIELKIM A NIEZNOŚNYM RODZICÓW SWYCH ŻALEM ZGASŁA - JAN KOCHANOWSKI, NIEFORTUNNY OCIEC, SWOJEJ NAMILSZEJ DZIEWCE Z ŁZAMI NAPISAŁ. NIE MASZ CIĘ, ORSZULO MOJA

TREN X Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała?   Orszulo moja wdzięczna, gdzieś mi się podziała? W którą stronę, w którąś się krainę udała? Czyś ty nad wszytki nieba wysoko wniesiona I tam w liczbę aniołków małych policzona? Czyliś do raju wzięta? Czyliś na szczęśliwe Wyspy zaprowadzona? Czy cię przez teskliwe Charon jeziora wiezie i napawa zdrojem Niepomnym, że ty nie wiesz nic o płaczu mojem? Czy, człowieka zrzuciwszy i myśli dziewicze, Wzięłaś na się postawę i piórka słowicze? Czyli się w czyścu czyścisz, jesli z strony ciała Jakakolwiek zmazeczka na tobie została? Czyś po śmierci tam poszła, kędyś pierwej była, Niżeś się na mą ciężką żałość urodziła? Gdzieśkolwiek jest, jesliś jest, lituj mej żałości, A nie możesz li w onej dawnej swej całości, Pociesz mię, jako możesz, a staw' się przede mną Lubo snem, lubo cieniem, lub marą nikczemną!

Bibliografia: www.eduseek.interklasa.pl/artykuly/artykul/ www.kochanowski.kulturalna.com www.literatura.zapis.net/okresy/odrodzenie www.chorarchikatedry.waw.pl/nagrania www.univ.gda.pl/~literat/kochan www.muzeum.edu.pl