KSZTAŁCENIE PRAKTYCZNE NAUCZYCIELI SZKÓŁ POWSZECHNYCH W POLSCE DWUDZIESTOLECIA MIĘDZYWOJENNEGO jako źródło refleksji dla współczesności

Zakłady kształcenia nauczycieli szkół powszechnych w Polsce międzywojennej: preparandy nauczycielskie; seminaria nauczycielskie ; państwowe kursy nauczycielskie; WSTĘPNE pedagogia; licea pedagogiczne; wyższe kursy nauczycielskie ; instytuty pedagogiczne ( państwowe lub związkowe); DALSZE kursy doskonalące.

ETAPY 5-letniego kształcenia w SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM Kształcenie ogólne : przedmioty przyrodniczo-matematyczne (25-27 godz. tyg.) i artystyczno-techniczne (10-11 godz. tyg.) Szczególnie ta druga grupa przedmiotów miała służyć formowaniu sprawności i umiejętności koniecznych dla nauczyciela zarówno w pracy szkoły, jak i środowiska. 2. Kształcenie zawodowe : - psychologia i nauka o dziecku (IV r. : I s. – 6 g. tyg., II s. – 3); - historia wychowania (IV i V r. : I s. – 3 g. tyg., II s. – 5); - pedagogika ogólna ( V r. : II s. 5 g. tyg.); - METODYKA NAUCZANIA ELEMENTARNEGO I PRAKTYKA PEDAGOGICZNA ( IV i V r. : 6 godz. tyg.).

CHARAKTER I WYMIAR METODYKI ELEMENTARNEGO NAUCZANIA Z PRAKTYKĄ PEDAGOGICZNĄ W SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM „ Program nie jest ambitny, ale REALNY ” kurs IV – praktyka: 3 godziny tygodniowo, w tym 1 godzina konferencji kurs V – praktyka: 3 godzin tygodniowo, w tym 2 godziny konferencji

„O ile bezpośrednie, właściwe przygotowanie praktyczne obejmuje kursy IV i V, to jednak przygotowanie to pośrednio zaczyna się już od pierwszego roku poprzez obserwację stosowanych w seminariach metod nauczania i wychowania”. Uznano też, że ze względu na szeroki zakres terenu pracy czyli 7–letniej szkoły powszechnej z 11 przedmiotami nauczania, metodyczno – praktyczne przerobienie całego jej programu na IV i V letnie seminarium – JEST NIEMOŻLIWE, A ZRESZTĄ NIECELOWE.

„Gruntowne wyrobienie metodyczno – praktyczne z lepszym skutkiem da się osiągnąć przez skoncentrowanie pracy na jednej grupie przedmiotów w jednym lub dwóch oddziałach niż przez równomierne rozcieńczenie tej pracy na wszystkie przedmioty i wszystkie lata nauczania. O wyborze przedmiotów decyduje dominujące ich stanowisko w szkole powszechnej(…) W pierwszych latach nauczania szczególnie język polski i rachunki w związku z rysunków i robotami ręcznymi”.

„ Metodyka elementarnego nauczania wraz z praktyką pedagogiczną tworzą jedną całość”. „ Należy prowadzić teorię równolegle z praktyką”. „ Trzeba metodykę poszczególnych przedmiotów prowadzić równocześnie, a nie kolejno”.

„ Lekcje próbne i pokazowe oraz odwiedzanie lekcyj ze szczególnym uwzględnieniem języka polskiego i rachunków z geometrią w pierwszych latach nauczania w szkole powszechnej. Opracowywanie na konferencjach zagadnień dydaktycznych w związku z lekcjami próbnymi i pokazowymi”.

REGULAMIN PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ „Zarówno na IV jak i V (seminarzyści) odbywają równolegle z przedmiotami teoretycznymi praktykę pedagogiczną, polegającą na odwiedzaniu lekcyj, odbywaniu lekcyj próbnych, PEŁNIENIU DYŻURÓW W SZKOLE ĆWICZEŃ I BRANIU UDZIAŁU W KONFERENCJACH”.

SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE CELE HOSPITACJI: zapoznanie uczniów z terenem ich przyszłej pracy; wzmożenie zainteresowania zagadnieniami pedagogicznymi przez zetknięcie z praktyką; znalezienie punktu wyjścia dla omawianych zasad pedagogicznych; ilustrowanie zasad znanych z teorii.

SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE PRZECIWDZIAŁANIE BIERNOŚCI UCZNIÓW: przy hospitacjach – wymagane tematy do obserwacji, np.: wymowa dziecka, rodzaje i stopień zainteresowań, koncentracja uwagi, wyobraźnia notowanie pytań i odpowiedzi

dyżury – niezależnie od lekcji próbnych i pokazowych; przy prowadzeniu lekcji – polecenie przygotowania określonego tematu wszystkim uczniom seminarium w danej grupie → przeprowadza jeden, wtedy w dyskusji – większe zaangażowanie wszystkich uczestników; polecenie opracowania „ monografii ucznia” szkoły ćwiczeń.

STOPNIOWANIE TRUDNOŚCI: kolejność odbywania praktyk – od najniższego do najwyższego oddziału; przygotowanie pisemnych projektów zajęć, stopniowo – ustnych; 1/3 godzin praktyk przeznaczona na pracę w oddziałach ŁĄCZONYCH.

W SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIM KONFERENCJE o charakterze: PRZYGOTOWAWCZYM KRYTYCZNYM UOGÓLNIAJĄCYM przebieg protokołowany, pożądana obecność całego grona pedagogicznego seminarium.

PEDAGOGIA 2-letnie zakłady kształcenia nauczycieli, pomaturalne Teoria : 416 godz. Praktyka pedagogiczna: 384 godz. Plan kształcenia 1. Filozofia, etyka, socjologia. 2. Psychologia, pedagogika ogólna, historia wychowania, higiena. 3. Metodyka nauczania początkowego i praktyka pedagogiczna. 4. Przedmioty artystyczno-techniczne z ćwiczeniami gimnastycznymi. 5. Przedmiot do wyboru z 4 grup: polonistycznej, historycznej, matematycznej, przyrodniczej.416 g

Praktyka pedagogiczna w pedagogium: - hospitacje i prowadzenie zajęć w szkołach powszechnych ( także wiejskich), każdy słuchacz miał przeprowadzić po 5-6 lekcji w klasach niższych, jak i wyższych oraz odbyć co najmniej 4 całodzienne praktyki lekcyjne; zwiedzanie przedszkoli, świetlic, szkół specjalnych, ognisk harcerskich; spostrzeżenia z hospitacji i lekcji próbnych oraz referaty na tematy wychowawcze i dydaktyczne – przedstawiane na specjalnych konferencjach; obserwacje dziecka i opracowanie jego monografii; - prowadzenie wycieczek krajoznawczych i przyrodniczych.

PROGRAM LICEUM PEDAGOGICZNEGO I - II rok – rozszerzenie i pogłębienie wiadomości z gimnazjum oraz uzyskanie merytorycznych podstaw do pracy w szkole. I –III rok – kształcenie pedagogiczne.

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE Ośrodkiem pracy – zagadnienia kulturalno-wychowawcze Wielokrotne powiązania przedmiotów zawodowych: psychologii pedagogiki nauczania i wychowania w szkole powszechnej poznawania życia dziecka w środowisku zagadnień współczesnego życia Polski

NAUCZANIE i WYCHOWANIE DZIECKA W SZKOLE Cel przedmiotu - zapoznawanie z działalnością nauczyciela w oparciu o: obserwowanie pracy dziecka i pracy w szkole, opracowanie tematów związanych z działalnością szkoły, praktyczne ćwiczenia w nauczaniu i organizowaniu innych zajęć.

W klasie III – trzy razy do roku ZAWIESZA SIĘ NAUKĘ DLA UMOŻLIWIENIA ODBYCIA UCZNIOM DŁUŻSZEJ PRAKTYKI PEDAGOGICZNEJ . SILNE AKCENTOWANIE DBAŁOŚCI O ZDROWIE DZIECKA W ASPEKCIE ZDROWIA PUBLICZNEGO

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGICZNE Cztery kategorie ćwiczeń praktycznych w ramach NAUCZANIA I WYCHOWANIA współudział w organizacjach wychowawczych na terenie szkoły ćwiczeń i szkół przydzielonych; lekcje indywidualne prowadzone w obecności całej klasy liceum; lekcje indywidualne prowadzone w obecności grupy uczniów liceum; dłuższa praktyka ( ok. 9 dni) odbywana 3 razy w roku.

W CZASIE ĆWICZEŃ PRAKTYCZNYCH - W NALEŻYTEJ MIERZE NALEŻY UWZGLĘDNIĆ ZAGADNIENIA HIGIENY SZKOLNEJ ( udział w badaniach dzieci, dozorowanie wietrzenia, sprawdzanie czystości)

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE CELE NAUCZANIA PRAKTYCZNEGO „Wykształcenie zawodowe nauczyciela nie może więc polegać na wyćwiczeniu określonych sposobów postępowania nauczyciela w życiu szkolnym(…), ale na wydobyciu i rozwinięciu jego inteligencji i intuicji jako wychowawcy – nauczyciela, UZDOLNIENIU GO NIEUSTANNEJ PRACY NAD DOSKONALENIEM SWOJEJ PRACY ZAWODOWEJ”.

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE „Liceum nie może rościć pretensji do wyrobienia od razu z kandydata DOBREGO NAUCZYCIELA”

Część I zetknięcie uczniów liceum z dziećmi w konkretnej rzeczywistości; danie możliwości wniknięcia w atmosferę wychowawczą szkoły ćwiczeń i szkół przydzielonych; nauczenie widzenia problemów wychowawczych i dydaktycznych oraz dostarczenie wzorów rozwiązania tych zagadnień.

Część II wyrobienie twórczego stosunku do pracy nauczycielskiej; gruntowne poznanie zagadnień podstawowych; wskazanie ścisłej łączności między wychowaniem a nauczaniem.

Część III - „ praktyka szkolna ma dać kandydatowi możność wypróbowania własnych sił w samodzielnej pracy szkolnej, jednak pod kierunkiem doświadczonych nauczycieli, którzy dyskretnie wskazywaliby licealistom drogi właściwe”.

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE METODY PRACY Materiał zdobyty w czasie dyżurów i hospitacji, własne doświadczenia szkolne, programy, lektura pomocnicza STANOWIĆ BĘDĄ PODSTAWĘ DLA ROZWIĄZAŃ TEORETYCZNYCH. Ważną rzeczą jest wdrażanie licealistów do „ porządnego zdawania sprawy z poczynionych spostrzeżeń”.

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE MIEJSCA ODBYWANIA PRAKTYK PEDAGOGICZNYCH ( obserwacji i ćwiczeń praktycznych) szkoła ćwiczeń – integralna część liceum pedagogicznego; przydzielona w miarę potrzeby publiczna szkoła powszechna; wybrane klasy w publicznych szkołach powszechnych.

PAŃSTWOWE LICEUM PEDAGOGICZNE Przedmiot: ŻYCIE DZIECKA W ŚRODOWISKU Działy: Poznanie dziecka w środowisku; Poznanie środowiska lokalnego jako wstęp do szerszych rozważań nad polska rzeczywistością Rozpatrzenie najważniejszych zagadnień współczesnego życia Polski.

CEL: obudzenie czynnego zainteresowania kandydatów na nauczycieli sprawami wychowawczymi poprzez dostarczenie im możliwości najobfitszego i najbardziej różnorodnego zasobu PRZEŻYĆ WYCHOWAWCZYCH.

ŻYCIE DZIECKA W ŚRODOWISKU DZIAŁ A: Poznawanie dziecka Formy pracy: indywidualna opieka nad dziećmi ze szkoły ćwiczeń, współuczestnictwo we współpracy szkoły ćwiczeń z domem ustalanie przez ucznia liceum potrzeb 1 - 2 dzieci w zakresie pomocy: materialnej, zdrowotnej, wychowawczej; udział uczniów liceum w zbiorowym życiu dzieci na terenie szkoły ( zabawy, sporty, wycieczki, organizacje uczniowskie)

poznawanie zorganizowanej akcji społeczno – wychowawczej: opieka nad dziećmi w wieku przedszkolnym (zapisy do szkół, badania lekarskie, badania dojrzałości szkolnej), opieka materialna nad dzieckiem szkolnym, klasy i szkoły na wolnym powietrzu, szkoły i zakłady specjalne, poradnie zawodowe.