,,Polska w okresie Rozbiorów i Potopu Szwedzkiego” Michał Lewandowski Klasa II b

Spis Treści 1.Rozbiory Polski 2.Potop Szwedzki

I rozbiór Polski II rozbiór Polski III rozbiór Polski

I rozbiór Polski I rozbiór Polski – pierwszy z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII wieku. Trwająca przez cztery lata konfederacja barska, którą stłumiła interwencja wojsk rosyjskich, powstanie chłopskie na Ukrainie, wydatnie osłabiły pozycję króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego, który w oczach Rosjan przestał być mocnym i wiarygodnym gwarantem rosyjskiego protektoratu nad Rzeczpospolitą. Właśnie to sprawiło, że Katarzyna II odeszła od poprzedniej polityki utrzymania w swych rękach całej Polski i zgodziła się na podział jej ziem przez w wszystkie trzy ościenne mocarstwa – Prusy, Austrię i Rosję. Głównym wnioskodawcą rozbioru był król pruski Fryderyk II Wielki, który dążył do połączenia Księstwa Brandenburskiego z Prusami Książęcymi, rozdzielonymi polskim Pomorzem.. Polska po I rozbiorze.

Przy czym bezpośrednim, wygodnym, uzasadnieniem dokonania rozbioru stał się zamach i porwanie 3 listopada 1771 r. króla Stanisława Augusta Poniatowskiego przez spiskowców, związanych z konfederatami barskimi. Podpisanie traktatów, dotyczących pierwszego rozbioru Rzeczypospolitej nastąpiło w Petersburgu 5 sierpnia 1772 r. Zaś w dniu 30 września 1773 r. zatwierdził je Sejm Rozbiorowy, zwołany w Warszawie przez zaborców (przy proteście trzech posłów, w tym Tadeusza Rejtana). Austria otrzymała całą południową Polskę po Zbrucz ze Lwowem, ale bez Krakowa (83 tys. km2). Przy czym już w 1770 r. Austria samorzutnie przejęła Spisz i powiaty nowotarski, nowosądecki i czorsztyński. Król Stanisław August Poniatowski (1732-!798).Ostatni Władca Rzeczypospolitej Obojga Narodów.

Prusy anektowały Warmię i Prusy Królewskie (Pomorze Gdańskie), lecz bez Gdańska i Torunia (36 tys. km2). W ten sposób król Prus Fryderyk II Wielki zrealizował swe wieloletnie marzenia o państwie na jednolitym obszarze od Niemna do Łaby. Rosja zagarnęła Inflanty Polskie oraz wschodnie, peryferyjne krańce Rzeczypospolitej za Dnieprem i Dźwiną (92 tys. km2), utrzymując poza tym swój protektorat nad resztą okrojonego kraju. Polska z ogólnego obszaru 13300 mil kwadratowych straciła 3360 mil i 4,5 miliona ludności. Inflanty Polskie.

II Rozbiór Polski Drugi z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII w. Wykorzystując kapitulację Stanisława Augusta Poniatowskiego wobec Rosji, i przejęcia rządów w kraju przez targowiczan – 25 października 1792 król Prus Fryderyk Wilhelm II zażądał wcielenia Wielkopolski do Królestwa Prus. Miała być ona ekwiwalentem za niepowodzenia armii pruskich w wojnie przeciwko rewolucyjnej Francji, prowadzonej w koalicji absolutystycznych monarchii europejskich. Żądanie to warunkował groźbą wycofania się Prus z koalicji antyfrancuskiej, ale wnet przekształciło się ono w propozycję II rozbioru części ziem Rzeczypospolitej pomiędzy Rosję i Prusy. 23 stycznia 1793 doszło do podpisania traktatu podziałowego między Katarzyną Wielką a Fryderykiem Wilhelmem II, po podpisaniu którego wojska pruskie weszły do Wielkopolski, a rosyjskie do wschodniej Polski. 17 sierpnia doszło do podpisania traktatu z Rosją, w którym Polska zrzekła się województw: mińskiego, kijowskiego, bracławskiego i podolskiego oraz części wileńskiego, nowogródzkiego, brzesko-litewskie i wołyńskiego (250 tys. km2).

25 września po niemej sesji podpisano traktat z Prusami, w którym otrzymały one Gdańsk i Toruń oraz województwa gnieźnieńskie, poznańskie, sieradzkie (z Wieluniem), kaliskie, płockie, brzesko-kujawskie, inowrocławskie, ziemię dobrzyńską oraz części krakowskiego, rawskiego i mazowieckiego (58 tys. km2). Caryca Rosji Katarzyna II Wielka Caryca Rosji Katarzyna II Wielka mściła się w ten sposób za niewierność wasalnej Rzeczypospolitej, a obie monarchie rozbiorowe oczyszczały sobie przedpole do rozprawy z rewolucyjną Francją. Dodatkowo, w okrojonej już bardzo znacznie Rzeczypospolitej utrzymany został istniejący dotąd, bardzo dogodny dla Rosji i Prus, ustrój demokracji szlacheckiej przy słabej centralnej władzy królewskiej.

Nieprzewidziany przez konfederatów rozbiór Rzeczypospolitej skończył się pełną kompromitacją konfederacji targowickiej, także króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1793 r. odbył się w Grodnie sejm rozbiorowy, który pod presją obu zaborców wyraził milczącą zgodę na kolejny rozbiór kraju, zawarł nierównoprawny traktat pokojowy z Rosją, przywrócił Radę Nieustającą, rozwiązał też konfederację targowicką. Był to ostatni Sejm Polski szlacheckiej. W rozbiorze tym, w odróżnieniu od dwu pozostałych, nie brała udziału Austria, zajęta wojną z rewolucyjną Francją. Józef Poniatowski (1763-1813). Otrzymał stopień generała w okresie Sejmu Czteroletniego. Początkowo dowodził jedna z dywizji armii koronnej.Pod Zieleńcami był wodzem naczelnym.

Jedna z ciekawszych bitw była Bitwa pod Racławicami Jedna z ciekawszych bitw była Bitwa pod Racławicami. Miała miejsce 4 kwietnia 1794 pod Racławicami, w czasie insurekcji kościuszkowskiej, gdzie wojska polskie pod dowództwem naczelnika Tadeusza Kościuszki stoczyły wielką bitwę z wojskami rosyjskimi pod dowództwem generała majora Fiodora Denisowa. Jan Matejko ,,Bitwa pod Racławicami” Tadeusz Kościuszko (1746-1817)

Siły polskie pod Racławicami 4 kwietnia 1794 Wojsko regularne 2 bataliony z regimentu pieszego Czapskiego 400 osób 2 bataliony z regimentu pieszego Wodzickiego 400 osób 2 bataliony z regimentu pieszego Ożarowskiego 400 osób 1 batalion z regimentu pieszego Raczyńskiego 200 osób 10 szwadronów Madalińskiego 400 osób 10 szwadronów Mangeta 400 osób 4 szwadrony Biernackiego 160 osób 2 szwadrony księcia Wirtemberga 80 osób. Razem 2440 ludzi. Strona Główna Rozbiory polski Poprzednia Strona

Bilans Straty wojsk polskich podczas bitwy wyniosły 500 ludzi. Bitwa pod Racławicami miała niewielkie znaczenie militarne, gdyż Kościuszko, mimo odniesionego zwycięstwa nie zdołał rozbić korpusu Denisowa i oczyścić Małopolski z wojska rosyjskiego. Duży rozgłos nadany wiktorii racławickiej miał natomiast poważne następstwa polityczne i moralne, prowadzące do rozszerzenia się powstania na inne regiony kraju, a przede wszystkim do wybuchu 17 kwietnia 1794 insurekcji w Warszawie i nabrania przez Polaków wiary w możliwość pomyślnego rozstrzygnięcia powstania. Wybuch Insurekcji Warszawskiej na Ulicy Miodowej w roku 1794. Strona Główna Rozbiory polski Poprzednia Strona

III Rozbiór Polski Ostatni z trzech rozbiorów Polski, jakie miały miejsce pod koniec XVIII w. Niecały rok po upadku insurekcji kościuszkowskiej, 24 października 1795 monarchowie Rosji, Prus i Austrii uzgodnili wzajemnie traktat, zgodnie z którym przeprowadzili ostatni, pełny, III rozbiór Rzeczypospolitej. Trzeci rozbiór był rezultatem m.in. kryzysu wewnętrznego i ekspansywnych działań mocarstw ościennych, bezpośrednio jednak wynikiem nieudanego powstania kościuszkowskiego i przegranej wojny Polski z Rosją i Prusami. Mapa Polski podczas Powstania Kościuszkowskiego

Straty Terytorialne i następstwa. Rosji przypadły wszystkie ziemie na wschód od Niemna i Bugu (120 tys. km2). Na zabranych terenach utworzono gubernie: wołyńską ze stolicą w Izasławiu, grodzieńską, mińską oraz litewską z siedzibą w Wilnie. Rosjanie mieszkali na obszarze 129 tys. km Mapa Polski podczas jej III Rozbioru Król Stanisław August Poniatowski opuścił Warszawę i w asyście dragonów rosyjskich udał się do Grodna, pod opiekę i nadzór namiestnika rosyjskiego, po czym abdykował 25 listopada na rzecz Rosji. To stało się powodem, iż Rosja de facto stała się depozytariuszką korony polskiej, i bez jej zgody Napoleon nie chciał i nie mógł przywrócić poźniej Królestwa Polskiego. (Uczynił to dopiero powołując w 1812 Konfederację Generalną Królestwa Polskiego i wypowiadając wojnę Rosji). Stanisław August Poniatowski zmarł w Petersburgu 12 lutego 1798.

Mapa Polski podczas jej III Rozbioru

W latach 1807-1815 i w pierwszych latach po kongresie wiedeńskim łudzono się jeszcze nadzieją uzyskania częściowej chociaż autonomii, ale w 1815 r. ostatecznie ustaliły się granice zaborów (z korektą w 1833) – aż do jesieni 1918. Podział Księstwa Warszawskiego dokonany podczas obrad wiedeńskich nazywany bywa błędnie IV rozbiorem Polski (czasem nazwę tę stosuje się jednak również wobec paktu Ribbentrop-Mołotow). Po utracie niepodległości państwowej, znaczna część Polaków, zwłaszcza wojskowych, wyemigrowała z kraju, głównie do Saksonii, Włoch i Francji. Wielu z nich związało swe losy z gen. Napoleonem I Bonaparte. Z jego przyzwolenia utworzone zostały w Lombardii w styczniu 1797 dwa Legiony Polskie pod dowództwem generałów Henryka Dąbrowskiego i Karola Kniaziewicza, przy czym w ich skład weszli głównie polscy jeńcy z armii austriackiej. Już w maju 1797 legiony polskie wzięły udział w walkach przeciwko wojskom austriackim o Rzym. Zaś w lipcu jeden z jej twórców, Józef Wybicki, skomponował pieśń "Mazurek Dąbrowskiego", która stała się później polskim hymnem państwowym.

Potop 1.Potop Szwedzki 2. Wydarzenia militarne w trakcie Potopu szwedzkiego.

Mapa Polski podczas Potopu Szweckiego Potop Szwedzki Mianem potopu szwedzkiego określa się szwedzki najazd na Polskę w 1655 roku w czasie II wojny północnej (1655-1660). Po europejskiej wojnie trzydziestoletniej Szwecja usadowiła się mocno na południowych wybrzeżach Bałtyku, miała wielkie bezczynne armie i puste kasy królewskie. Sprawą zasadniczą dla Szwedów stało się więc uruchomienie tychże armii, celem zdobycia łupów na żołd dla nich. Takim łatwym łupem wydawała się być Rzeczpospolita, wyczerpana po wojnach z Kozakami Chmielnickiego i Rosją. Poza tym Szwedzi kontrolowali handel na prawie całych wybrzeżach Bałtyku, prócz Pomorza, więc jego zdobycie pozwoliłoby Szwedom na rozszerzenie wpływów z handlu. W takich okolicznościach Hieronim Radziejowski, niegdyś potężny magnat w Polsce, później wydziedziczony i skazany na śmierć, udał się do króla szwedzkiego Karola X Gustawa, by namówić go do napaści na Polskę. Mapa Polski podczas Potopu Szweckiego

Faktycznie w 1655 r. wojska szwedzkie wkroczyły do Rzeczypospolitej Faktycznie w 1655 r. wojska szwedzkie wkroczyły do Rzeczypospolitej. Była to jakby kontynuacja wojny, jaką ze Szwedami prowadził na wybrzeżu Rzeczypospolitej, Zygmunt III Waza, a później także Władysław IV, gdyż nie skończyła się ona traktatem pokojowym, a tylko rozejmem (1635 - Sztumska Wieś). Wobec beznadziejnej sytuacji militarnej, poszczególne województwa, miasta i oddziały wojska, niechętne zresztą własnemu królowi, poddawały się Szwedom bez walk. Zaś 20 października 1655 r. w Kiejdanach książę Janusz Radziwiłł zerwał unię Litwy z Koroną i podpisał pakt, wiążący Wielkie Księstwo Litewskie ze Szwecją, za co król szwedzki zobowiązywał się odzyskać dla Litwy ziemie stracone przez nią w wojnie z Rosją. Zygmunt III Waza Janusz Radziwiłł(1579-1620)

Król Polski Jan II Kazimierz opuścił Warszawę w sierpniu 1655 r Król Polski Jan II Kazimierz opuścił Warszawę w sierpniu 1655 r. i udał się do Krakowa, a potem uciekł na Śląsk. Jednak już w grudniu 1655 r. powrócił, by na czele konfederacji tyszowieckiej walczyć ze Szwedami. We Lwowie poczynił symboliczne śluby, obiecując między innymi poprawę losu chłopów. Następnie by uzyskać przychylność Brandenburgii zwolnił Prusy Książęce z zależności lennej (traktaty welawsko-bydgoskie). Armia szwedzka stacjonująca w Polsce nie byla wystarczająco mocno dyscyplinowana przez oficerow a żolnerze za występki przeciw ludnosci nie byli wystarczająco mocno karani. Taki stan wyzwolił wsrod szwedzkich wojaków samowolę i prywatę. W oczach zwykłego oficera lub prostego zolnierza często górnika, drwala, wieśniaka stojacyc z dala od naczelnego dowódctwa, pragnenia osobiste w oczywisty wygrywaly z racja stanu Królestwa Szwecji. Wynikiem takiego postepowania ogółu Szwedów w Polsce w oczach Polaków dalsze przebywane wojska króla Karola w kraju zostalo uznane za uciązliwą trudna do znesienia okupację.

Samowola i grabieże żołdaków ze Szwecji przyczyniło się to do buntów chłopstwa oraz do rozprzestrzenienia się walk partyzanckich, które rozpraszały i osłabiały siły szwedzkie. Wojnę partyzancką prowadziły też regularne chorągwie polsko-litewskie, wspomagane przez sprzymierzonych Tatarów. Głównymi siłami koronnymi dowodził kasztelan kijowski Stefan Czarniecki, wielokrotnie zmuszając wojska Karola Gustawa do odwrotu. Szwedzi nigdy nie zdobyli Podhala, Gdańska, Lwowa, Zamościa, klasztoru na Jasnej Górze w Częstochowie oraz całych połaci kraju na wschodnich rubieżach Korony i Litwy, które wtedy były faktycznie okupowane przez Rosjan Tatarzy

W 1657 r. po stronie Szwecji udział w wojnie wziął książę Siedmiogrodu Jerzy II Rakoczy, którego wojska, wspomagane przez Kozaków, wsławiły się wielkimi okrucieństwami. Osaczony na Podolu przez Czarnieckiego i Tatarów pod Czarnym Ostrowem stracił swą armię, w znacznej części zagarniętej w jasyr tatarski, i wrócił w niesławie do Siedmiogrodu. Gdy do wojny ze Szwecją przystąpiły też Dania i Brandenburgia, Czarniecki przeprawił się przez morze i walczył ze Szwedami na terenie Danii. Pokój ze Szwecją zawarty został 3 maja 1660 r. w Oliwie. Wojna i okupacja prawie całego kraju przez potop wojsk szwedzkich, spowodowały w Rzeczypospolitej ogromne zniszczenia materialne, wielkie straty dóbr kulturalnych, zagrabionych przez okupanta, także znaczne straty ludnościowe na skutek działań wojennych i zarazy, wreszcie utratę Inflant i zwierzchnictwa nad Prusami Książęcymi.

Wydarzenia historyczne potopu szwedzkiego polski powieściopisarz Henryk Sienkiewicz opisał w części Trylogii zatytułowanej Potop. Jednak rzekoma historia o oblężeniu i heroizmie obrońców twierdzy jasnogórskiej, którą przentuje Henryk Sienkiewicz w swoim dziele, została najprawdopodobniej zmyślona, ku przysłowiowemu pokrzepieniu serc. Źródła milczą, ewentualnie tylko wspominają o epizodzie związanym z walkami o klasztor podczas historycznego potopu szwedzkiego. Karol X Gustaw w starciu z Tatarami polskimi pod Warszawą 1656

Podstawowe sprzeczności mitu z faktami historycznymi: 1. Większość historyków uważa, że istnieje duże prawdopodobieństwo tego, że wśród oblegających nie było ani jednego Szweda. Głównie były to zaciężne wojska niemieckie i polskie (te, które stanęły po stronie Szwecji). 2. Przy potencjalnym założeniu obecności Szwedów w Potopie w owym czasie posiadali oni największą i najnowocześniejszą armię w Europie, a w tej sytuacji pokonanie Jasnej Góry nie stanowiłoby dla nich istotniejszego wyzwwania (niejednokrotnie większe twierdze zdobywali nieomal z marszu; patrz: Warszawa). 3. Są dowody, iż w czasie oblężenia przeor Kordecki poważnie rozważał poddanie Jasnej Góry. Stefan Czarniecki na czele wojsk polskich w bitwie pod Warką

Wydarzenia Kampania 1655 Kampania 1656 Bitwa pod Ujściem 24.07.1655 Bitwy pod Sobotą i Piątkiem 02.09.1655 Bitwa pod Żarnowem 16.09.1655 Bitwa pod Nowym Dworem 21.09.1655 Bitwa pod Gródkiem Jagiellońskim 29.09.1655 Bitwa pod Wojniczem 03.10.1655 Oblężenie Jasnej Góry grudzień 1655 Wydarzenia Kampania 1656 Bitwa pod Gołębiem 19.02.1656 Bitwa pod Jarosławiem marzec 1656 Bitwa pod Niskiem 28.03.1656 Bitwa pod Kozienicami 06.04.1656 Bitwa pod Warką 07.04.1656 Bitwa pod Kłeckiem (Gniezno) 07.05.1656 Bitwa pod Warszawą 28-30.07.1656 Bitwa pod Łowiczem 25.08.1656 Bitwa pod Lubrzem 28.08.1656 Bitwa pod Prostkami 08.10.1656 Bitwa pod Filipowem 22.10.1656

Wydarzenia Kampania 1657 Kampania 1658 Kampania 1659 Bitwa pod Chojnicami 02.01.1657 Starcie pod Toruniem 20.03.1657 Bitwa pod Skałatem 23.07.1657 Wydarzenia Kampania 1658 Szturm na Toruń 16-17.11.1658 Kampania 1659 Bitwa pod Szkudami 18.05.1659 Szturm na Grudziądz 29-30.08.1659 Starcie pod Głową 26.10.1659 Bitwa pod Nyborgiem 24.11.1659

Opiekun Marek Osmałek Gimnazjum Nr 1 Polna 36 09-500 Gostynin