Metodyka nauczania języka polskiego Wykład 2 Proces planowania w edukacji polonistycznej Dr Krzysztof Koc

Planowanie = cele + treści + metody Planowanie polega na celowym zorganizowaniu działalności prowadzącej do zamierzonych rezultatów. Planowanie = cele + treści + metody

Planowanie w edukacji polonistycznej Planowanie w pracy polonisty: Plan dydaktyczny. Plan cyklu lekcji i sekwencji cykli. Projektowanie lekcji literackiej. Projektowanie lekcji językowej. Planowanie sposobu sprawdzania osiągnięć uczniów.

Typy planowania w dydaktyce Planowanie liniowe Cele Działania nauczyciela Osiągnięcie celu Strategie nauczania Planowanie nieliniowe Działania nauczyciela Wyniki Cele

Funkcje planowania 1. Cele uczenia się ukierunkowują uczenie się. 2. W procesie realizacji celów lekcji należy uwzględniać pomysły, wypowiedzi, ustalenia uczniów. 3. Planowanie pomaga w strukturyzacji treści nauczania, ich hierarchizacji, skłania do refleksji nad związkiem między celami lekcji, jej przebiegiem i osiągniętym rezultatem. 4. Planowanie obejmuje także działania uczniów i nauczyciela (zadania, pytania, ćwiczenia, polecenia + oczekiwania/wymagania).

Tworzenie planu dydaktycznego Podstawa programowa do języka polskiego I Struktura: Cele kształcenia (wymagania ogólne). Treści nauczania – wymagania szczegółowe. Teksty kultury. II Funkcje Treści nauczania są wspólne i konieczne, muszą być uwzględnione w każdym programie nauczania i planie dydaktycznym. Wymagania szczegółowe powinien opanować każdy uczeń na danym poziomie nauczania. W planie dydaktycznym i w programie nauczania należy uwzględnić również dyrektywy dotyczące zalecanych i obowiązkowych tekstów kultury, z którymi należy zapoznać każdego ucznia na danym etapie kształcenia.

Tworzenie planu dydaktycznego Podstawa programowa do języka polskiego II Funkcje 3. Podstawa programowa ma charakter abstrakcyjny – nie strukturyzuje i nie hierarchizuje procesu nauczania, nie zawiera koncepcji dydaktycznej, wskazuje na to, co powinno znaleźć się w programie i w planie dydaktycznym. 4. Podstawa programowe konkretyzuje elementy stałe – np. pojęcia, problemy literackie i językowe. 5. Wymagania zapisane w podstawie programowej stanowią punkt wyjścia przy opracowywaniu zadań egzaminacyjnych związanych z zakończeniem danego etapu edukacji.

Tworzenie planu dydaktycznego Program nauczania i plan dydaktyczny I Struktura Cel (po co uczyć?). Droga do celu (jak uczyć i jak oceniać?). Środek do osiągnięcia celu (czego uczyć?) PO CO (uczyć) + JAK (uczyć) + CZEGO (uczyć) KONCEPCJA DYDAKTYCZNA + METODYKA + ZAWARTOŚĆ MERYTORYCZNA

Tworzenie planu dydaktycznego Program nauczania i plan dydaktyczny Cele to oczekiwane osiągnięcia uczniów składające się realizowaną koncepcję dydaktyczną (np. podporządkowaną wychowaniu językowemu i kulturowemu). Metodyka to zestaw planowanych czynności dydaktycznych. Treści to zestaw zagadnień, tematów, lektur itp. Mogą one tworzyć układ np. problemowy, aksjologiczny, genologiczny, integralny, chronologiczny.

Tworzenie planu dydaktycznego Cechy dobrego programu i planu Zgodność z podstawą programową. Wyrazistość koncepcji dydaktycznej. Spójność – logiczne (wynikowe) powiązanie treści, czynności i celów. Hierarchiczność składników Materiał nauczania Czynności dydaktyczne Cele szczegółowe 5. Metodyczność programu – cele ogólne powinny być przełożone na cele szczegółowe (cel przekształcony na rezultat).

Tworzenie planu dydaktycznego Struktura nauki a struktura dydaktyczna Struktura nauki tworzy zhierarchizowany porządek przedmiotowy; brak zainteresowania względami pozamerytorycznymi (np. wiekiem potencjalnego odbiorcy, problemem odbioru twierdzeń naukowych, funkcjami społecznymi). Struktura dydaktyczna tworzy zhierarchizowany system różnych powiązań (merytorycznych, dydaktycznych, psychologicznych, aksjologicznych) dokonywanych ze względu na dany podmiot (ucznia). Składają się na nią cele kształcenia i wymagania.

Tworzenie planu dydaktycznego Etapy tworzenia planu dydaktycznego Analiza obligatoryjnych zapisów w podstawie programowej (wymagań i zalecanych tekstów). Analiza koncepcji dydaktycznej wpisanej w dany program nauczania i podręczniki. Rozpoznanie możliwości i potrzeb uczniów. Strukturyzacja treści nauczania: wyodrębnienie zagadnień i sformułowanie celów, powiązanie ich w całości (cykle), nazwanie cykli (refleksja nad zasadą porządkującą), wprowadzenie odpowiednich treści (tekstów, kontekstów, pojęć) niezbędnych dla danego zagadnienia), opracowanie związków logicznych między poszczególnymi cyklami.

Tworzenie planu dydaktycznego Etapy tworzenia planu dydaktycznego - ciąg dalszy podział cyklu na jednostki metodyczne: sformułowanie tematów, celów, opracowanie działań (propozycje ćwiczeń), hierarchizacja i uporządkowanie opracowanie związków logicznych między poszczególnymi cyklami. 5. Wyliczenie godzin lekcyjnych. 6. Pisanie planu.

Tworzenie planu dydaktycznego Kategorie porządkujące (np. pojęcia, problemy) Teksty i konteksty Zadania Wymagania (cele) Świat prasy – prawda czy fikcja?   Informacja prasowa i komentarz prasowy. Świat prasy - wywiad. Świat reklamy. Środki masowego przekazu – zagrożenia i szanse. Informacja prasowa (źródło). Komentarz prasowy (źródło). Gatunki dziennikarskie w edukacji polonistycznej (tu: informacja prasowa, komentarz). Uczeń redaguje informacje i komentarze prasowe. Uczeń redaguje informację prasową na temat ostatnich lekcji języka polskiego. Nadaje jej tytuł, dopisuje zapowiedź i pisze komentarz z osobnym tytułem. 1.Uczeń rozróżnia informację od komentarza. 2 .Uczeń rozpoznaje nakłaniającą funkcję języka i ją stosuje.

Plan dydaktyczny Cechy dobrego planu: Ma indywidualny charakter (dopasowany do klasy, osoby nauczyciela). Zawiera jasno sprecyzowane cele kształcenia. Umiejętnie i funkcjonalnie łączy fakty, pojęcia, zasady, umiejętności, wiedzę, kształtowanie postaw. Zawiera jasno sprecyzowane cele kształcenia, które są celami operacyjnymi (czyli stanowią opis zamierzonych wyników – umiejętności uczniów; zob. uczeń wie, potrafi, rozumie itp..). Zawiera logiczną, zhierarchizowaną i uporządkowaną strukturę treści, celów i wymagań.