Inwestycje na rynku finansowym ok. 12-13 spotkań: Forma i sposób organizacji rynku finansowego Instrumenty na stałą stopę procentową Omówienie metod wyceny i analizy na rynku akcji ćwiczenia (case studies), dyskusje na zadany temat, przygotowanie się do zajęć Prezentacja systemu FTS, zaliczenie – test / udział w zajęciach dr Grzegorz Szafrański email gszafr@uni.lodz.pl

Plan zajęć Wprowadzenie (czyli w co i jak inwestować) Struktura rynku, rynek OTC Efektywność rynku Strategie inwestycyjne Instrumenty o stałym dochodzie Ryzyko stopy procentowej i struktura terminowa Transakcje pochodne (forward, swap) Akcje – instrument ryzykowny Metody wyceny akcji Instrumenty pochodne

Organizacja rynku finansowego Rynek kapitałowy i pieniężny, rynek walutowy, rynek instrumentów pochodnych, rynek tradycyjny (bankowy) Rynek pierwotny i wtórny Rynek giełdowy i pozagiełdowy Rynek lokalny i światowy Instrumenty: papiery wartościowe własnościowe, wierzycielskie, inne terminowe Inwestorzy na rynku finansowym (...) skłonność a awersja do ryzyka, racjonalne i irracjonalne zachowanie horyzont inwestycji (rachunek pieniądza w czasie)

Rynek pieniężny w Polsce Zadłużenie w mld zł z tytułu: 2004 2008 2010 Instrumenty dłużne: bony skarbowe 46,9 50,4 28,0 bony pieniężne 5,7 10,2 74,6 KPDP 6,6 11,6 11,7 KBPD 2,9 2,1 2,6 Lokacyjne: Lokaty międzybankowe 7,4 10,3 7,0 swapy walutowe (fx swap) 12,9 9,9 10,9 transakcje repo, SBB/BSB 4,5 8,9 10,0

Swapy walutowe (fx swap) Swap walutowy (fx swap) umowa wymiany walut w terminie spot i zwrotnej wymiany w przyszłym terminie po ustalonym kursie. Kwotuje się tylko różnicę – tzw. punkty swapowe. Bank zagraniczny inwestuje w polskie obligacje skarbowe, kupuje PLN (jakby pożyczka) za USD. Druga strona transakcji fx swap – bank krajowy posiada zabezpieczenie udzielonej pożyczki w postaci waluty obcej. źródło: NBP, więcej rozwoj2002_2003.pdf, s. 157

Rynek kapitałowy w Polsce Dane w mld zł 2005 2008 2010 Instrumenty dłużne (zadłużenie z tytułu): Obligacje rynkowe SP 278,4 360,8 471,3 DPDP 8,9 16,0 19,9 DBPD 2,7 6,6 5,2 Obligacje komunalne 3,3 4,5 10.9 Listy zastawne 1,8 2,9 2,5 Obligacje NBP 7,8 7,8 0,0 Obligacje BGK na rzecz KFD 0,0 0,0 13,9 Udziałowe (kapitalizacja giełdy): Akcje 424,9 465,1 796,4 (w tym polskie spółki 267,4 542,6

Kasowy rynek walutowy złotego Średnie dzienne obroty netto w IV: 2004 2007 2010 w mln USD Podmioty transakcji złotym: Rezydent-rezydent 571 700 707 Rezydent-nierezydent 481 840 698 Nierezydent-nierezydent 514 3.311 5.787

Rynek instrumentów pochodnych Średnie dzienne obroty netto: w mln zł 2004 2008 2010 Pozagiełdowe: Procentowe 4.178 11.373 5.824 Walutowe 1.312 3.444 1.814 Giełdowe: Walutowe 0,5 14 15 Akcyjne (gł. futures na WIG20) 251 1.227 1.398 Źródło: NBP, Rozwój systemu finansowego w Polsce

Aspekty inwestowania Stopa zwrotu (return) Rt= (Pt-Pt-1)/Pt-1 logarytmiczna stopa zwrotu pt = log(Pt) rt = log (Pt/Pt-1)  (Pt-Pt-1)/Pt-1 rt = log (1+Rt) Uśrednianie do roku (annualizowanie) i składanie stóp zwrotu 1+Rt(k) = (1+Rt) (1+Rt-1) …(1+Rt-k+1) rt(k) = rt + rt-1 + …+ rt-k+1 Rozkład cen jest log-normalny (ceny nie mogą być ujemne)  ln(Pt) ~ N(0, r)

Wycena inwestycji Modele wyceny (pricing models) Wartość wewnętrzna (intrinsic value) Kwota dochodu z inwestycji Oczekiwana stopa zwrotu NPV IRR

Ryzyko Ryzyko decyzji inwestycyjnej: obiektywne (niepewność natury) subiektywne (stosunek inwestora do ryzyka)

Rodzaje ryzyka Zmian cen (tzw. ryzyko rynkowe): cen akcji, pieniądza (stopy procentowej), kursów walutowych, cen towarów (r. inflacji) Płynności (liquidity) Finansowe (związane z poziomem zadłużenia i dźwignią finansową) Reinwestycji Bankructwa (default risk) Zmian dochodu (operacyjne lub biznesu) Wykorzystania opcji klienta (wykup na żądanie, zamiana) Inne: Niedotrzymania warunków (contract risk) Zarządzania Polityczne, geograficzne (rynku), nieoczekiwanych wydarzeń (pogoda)

Miary ryzyka rynkowego Odchylenie standardowe stopy zwrotu S Annualizowane odchylenie A Współczynnik zmienności (volatility) Inne miary: Semiodchylenie standardowe (semiwariancja) Absolutne odchylenie przeciętne (semi odchylenie przeciętne) Poziom bezpieczeństwa Rb, P(R<Rb)=a Poziom aspiracji Pa=P(R<Rb) Duracja

Literatura w jęz. polskim Dębski W., Rynek finansowy i jego mechanizmy. Podstawy teorii i praktyki, PWN, Warszawa 2006. Elton J.E., Gruber M.J., Nowoczesna teoria portfelowa i analiza papierów wartościowych, Wig-Press, Warszawa 1998. Jajuga K., Jajuga T., Inwestycje, ..., PWN, Warszawa 1997. Haugen R.A., Teoria nowoczesnego inwestowania, Wig-Press, Warszawa 1996. Sławiński A., Rynek finansowy, PWE, 2006.