Ochrona własności intelektualnej Wykład 4

Dozwolony użytek publiczny i osobisty

Majątkowe prawa autorskie ulegają ograniczeniu w ramach instytucji dozwolonego użytku prywatnego (osobistego) dozwolonego użytku publicznego licencji ustawowych

Dozwolony użytek osobisty chodzi o wykorzystanie utworu dla własnego użytku osobistego (także w kręgu osób pozostających w związku osobistym – pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego). Użytek taki nie obejmuje w szczególności wykorzystania utworów w celu wykonywania zawodu i innych celach zarobkowych. Zasadniczo każdy utwór może być w ten sposób wykorzystany, PrAut wyłącza jedynie – w tym zakresie – możliwość korzystania z utworów będących programami komputerowymi, realizację budowy według cudzego utworu architektonicznego i architektoniczno-urbanistycznego oraz korzystanie z elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym.

Dozwolony użytek osobisty Przy czym nie wymaga zezwolenia twórcy przejściowe lub incydentalne zwielokrotnianie utworów, niemające samodzielnego znaczenia gospodarczego, a stanowiące integralną i podstawową część procesu technologicznego oraz mające na celu wyłącznie umożliwienie: przekazu utworu w systemie teleinformatycznym pomiędzy osobami trzecimi przez pośrednika lub zgodnego z prawem korzystania z utworu

Korzystanie z już rozpowszechnionego utworu Przesłankami dopuszczalności korzystania z utworu w ramach dozwolonego użytku osobistego są: Korzystanie z już rozpowszechnionego utworu Własny użytek osobisty obejmujący krąg osób pozostających w związku osobistym Nieodpłatność

Cel dozwolonego użytku osobistego Ustawodawca nie sprecyzował celu dozwolonego użytku prywatnego Musi to być jedynie własny użytek osobisty Może to być cel: rozrywkowy, hobbystyczny, naukowy, kolekcjonerski, itp.

Wyłączenia z zakresu dozwolonego użytku osobistego Budowanie według cudzego wzoru architektonicznego Korzystanie z elektronicznych baz danych. Wyjątki: Baza danych nie jest utworem Nie ma formy elektronicznej Dotyczy własnego użytku naukowego Korzystanie z programów komputerowych

Dozwolony użytek publiczny Wiąże się z realizacją ogólnego interesu społecznego w zakresie informacji, oświaty, nauki i kultury i prowadzi do możliwości wykorzystania cudzego utworu bez potrzeby uzyskania zgody uprawnionego oraz nawet w niektórych przypadkach bez obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Polega na ustawowej dopuszczalności swobodnego korzystania z cudzego dzieła bez zezwolenia osoby uprawnionej i bez obowiązku zapłaty wynagrodzenia ze względu na istotne potrzeby kulturalno-oświatowe społeczeństwa.

Dotyczy to niektórych utworów wykorzystywanych np. przez: prasę (art. 25–26 PrAut), instytucje naukowe i oświatowe (art. 27 PrAut), biblioteki, archiwa i szkoły (art. 28 PrAut), ośrodki informacji lub dokumentacji naukowo-technicznej (art. 30 PrAut); w ramach instytucji tzw. cytatu dozwolonego, (art. 29 ust. 1 PrAut); ponadto możliwości zamieszczania w podręcznikach, i wypisach oraz antologiach, w celach dydaktycznych i naukowych, rozpowszechnionych drobnych utworów lub fragmentów większych utworów (art. 29 ust. 2–3 PrAut).

Korzystanie z utworów w ramach dozwolonego użytku publicznego W sferze nadawania utworu W celach: państwowych gospodarczych Oświatowych i naukowych informacyjnych W odniesieniu do utworów plastycznych W zakresie wykonywania utworu

Dozwolony użytek utworu w celach informacyjnych Ratio legis przepisów polega na zapewnieniu jak najszybszego przepływu aktualnych informacji i szerokiego do nich dostępu ze względu na potrzeby informacyjne społeczeństwa. Obejmuje: Prawo przedruku Duży cytat

1) już rozpowszechnione: sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, Prawo przedruku Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji: 1) już rozpowszechnione: sprawozdania o aktualnych wydarzeniach, aktualne artykuły na tematy polityczne, gospodarcze lub religijne, chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone, że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione, aktualne wypowiedzi i fotografie reporterskie;

Prawo przedruku Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji: 2) krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów wymienionych wyżej; 3) przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych; 4) mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby; 5) krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów.

Wcześniejsze rozpowszechnianie Prawo przedruku Rozpowszechnianie wcześniej rozpowszechnianych sprawozdań o aktualnych wydarzeniach, artykułach przesłanki Aktualność artykułu Wcześniejsze rozpowszechnianie

Duży cytat Obejmuje prawo przytaczania w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach utworów udostępnianych podczas tych wydarzeń, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji.

Prawo przedruku nie dla każdego!!! Prawo przedruku przeznaczone jest dla mediów. Przepis wskazuje wprost, że z przedruku korzystać może prasa, radio i telewizja. Definicji prasy szukać należy w ustawie o prawie prasowym. Nie rozstrzygnięto jednoznacznie, czy z wyliczenia tego mogą wprost korzystać podmioty prowadzące serwisy, czy portale internetowe. Art. 25 ust. 4 prawa autorskiego wychodząc naprzeciw dzisiejszym realiom wskazuje, że przepisy o prawie przedruku stosuje się odpowiednio do publicznego udostępniania utworów w taki sposób, aby każdy mógł mieć do nich dostęp w miejscu i czasie przez siebie wybranym. Nawiązuje zatem do Internetu.

Prawo przedruku Za korzystanie z utworów, o których mowa w ust. 1 pkt 1 lit. b i c, twórcy przysługuje prawo do wynagrodzenia. Rozpowszechnianie utworów na podstawie ust. 1 jest dozwolone zarówno w oryginale, jak i w tłumaczeniu.

Dozwolony użytek utworu w celach oświatowych i naukowych Podmioty uprawnione do swobodnego korzystania z utworów w ramach dozwolonego użytku w celach oświatowych Instytucje naukowe i oświatowe Biblioteki, szkoły, archiwa Ośrodki informacji i dokumentacji

Dozwolony użytek utworu w celach oświatowych i naukowych Instytucje naukowe i oświatowe mogą, w celach dydaktycznych lub prowadzenia własnych badań, korzystać z rozpowszechnionych utworów w oryginale i w tłumaczeniu oraz sporządzać w tym celu egzemplarze fragmentów rozpowszechnionego utworu.

Dozwolony użytek utworu w celach oświatowych i naukowych Instytucje naukowe i oświatowe Szkoły prywatne i publiczne, muzea, biblioteki, archiwa Cel Prowadzenie własnych badań dydaktyczny Uprawnienia Sporządzanie kopii fragmentów egzemplarzy utworów Korzystanie z już rozpowszechnionych utworów

Dozwolony użytek utworu w celach oświatowych i naukowych Biblioteki, archiwa i szkoły mogą: 1) udostępniać nieodpłatnie, w zakresie swoich zadań statutowych, egzemplarze utworów rozpowszechnionych; 2) sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia, zachowania lub ochrony własnych zbiorów; 3) udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek.

Dozwolony użytek utworu w celach oświatowych i naukowych Ośrodki informacji lub dokumentacji mogą sporządzać i rozpowszechniać własne opracowania dokumentacyjne oraz pojedyncze egzemplarze, nie większych niż jeden arkusz wydawniczy, fragmentów opublikowanych utworów. Twórca albo właściwa organizacja zbiorowego zarządzania prawami autorskimi lub prawami pokrewnymi jest uprawniona do pobierania od tych ośrodków wynagrodzenia za odpłatne udostępnianie egzemplarzy fragmentów utworów.

Dozwolony użytek w sferze nadawania utworu Organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno przy pomocy własnych środków i dla własnych nadań utrwalać utwory w celu zgodnego z prawem korzystania z nich. Utrwalenia te powinny być zniszczone w terminie miesiąca od dnia wygaśnięcia uprawnienia do nadania utworu. Nie dotyczy to utrwaleń dokonanych przy przygotowywaniu własnych audycji i programów mających wyjątkowy charakter dokumentalny, i które zostaną umieszczone w archiwum.

Dozwolony użytek w sferze nadawania utworu Dopuszczalne utrwalenie nadania Sporządzenie za pomocą własnych środków Dla własnych nadań W celu zgodnego z prawem korzystania

Prawo reemisji kablowej Wolno rozpowszechniać za pomocą anteny zbiorowej oraz sieci kablowej utwory nadawane przez inną organizację radiową lub telewizyjną drogą satelitarną albo naziemną, jeżeli następuje to w ramach równoczesnego, integralnego i nieodpłatnego rozpowszechniania programów radiowych lub telewizyjnych i przeznaczone jest do oznaczonego grona odbiorców znajdujących się w jednym budynku lub w domach jednorodzinnych obejmujących do 50 gospodarstw domowych.

Publiczny odbiór nadawanych utworów Posiadacze urządzeń służących do odbioru programu radiowego lub telewizyjnego mogą za ich pomocą odbierać nadawane utwory, choćby urządzenia te były umieszczone w miejscu ogólnie dostępnym, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych.

Dozwolony użytek w zakresie wykonania utworu Wolno nieodpłatnie wykonywać publicznie rozpowszechnione utwory podczas ceremonii religijnych, imprez szkolnych i akademickich lub oficjalnych uroczystości państwowych, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie pośrednio lub bezpośrednio korzyści majątkowych i artyści wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia, z wyłączeniem imprez reklamowych, promocyjnych lub wyborczych.

Dozwolony użytek w zakresie wykonania utworu Przesłanki nieodpłatnego wykonywania publicznie rozpowszechnionych utworów Zakres przedmiotowy Ceremonie religijne Imprezy szkolne i akademickie Uroczystości państwowe Brak korzyści majątkowych Wykonawcy nie otrzymują wynagrodzenia

Dozwolony użytek utworów plastycznych Uprawnienia ograniczające monopol autorski twórcy dzieła plastycznego W zakresie publicznego wystawiania W zakresie rozpowszechniania

Publiczne wystawienie oryginału utworu plastycznego Właściciel egzemplarza utworu plastycznego może go wystawiać publicznie, jeżeli nie łączy się z tym osiąganie korzyści majątkowych

Rozpowszechnianie utworu plastycznego utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach Nie ma ograniczeń odnośnie celu dozwolonego, może to być nawet cel zarobkowy

Rozpowszechnianie utworu plastycznego utwory wystawione w publicznie dostępnych zbiorach, takich jak muzea, galerie, sale wystawowe, zakres dozwolonego użytku ograniczony jest do katalogów i wydawnictw publikowanych dla promocji tych utworów, a także do sprawozdań o aktualnych wydarzeniach w prasie i telewizji, jednakże w granicach uzasadnionych celem informacji;

Rozpowszechnianie utworu plastycznego Utwory wystawione w encyklopediach i atlasach Wymóg uzyskania zezwolenia twórcy na rozpowszechnianie Jeżeli nawiązanie porozumienia z twórcą celem uzyskania jego zezwolenia napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody dopuszcza się rozpowszechnianie bez zezwolenia. Twórcy przysługuje wówczas prawo do wynagrodzenia.

Dozwolony użytek utworu w celach państwowych Wolno korzystać z utworów dla celów bezpieczeństwa publicznego lub na potrzeby postępowań administracyjnych, sądowych lub prawodawczych oraz sprawozdań z tych postępowań. Chodzi o cytowanie fragmentów pism stron procesowych, ich uzasadnień, treści orzeczeń sądowych bądź organów administracji publicznej.

Dozwolony użytek utworu w celach gospodarczych Obejmuje cztery główne uprawnienia Przejściowe i incydentalne zwielokrotnianie W celu reklamowym Przy prezentacji sprzętu Przy budowie i remoncie obiektu budowlanego

Dozwolony użytek utworu dla dobra osób niepełnosprawnych Wolno korzystać z już rozpowszechnionych utworów dla dobra osób niepełnosprawnych, jeżeli to korzystnie odnosi się bezpośrednio do ich upośledzenia, nie ma zarobkowego charakteru i jest podejmowane w rozmiarze wynikającym z natury upośledzenia.

Prawo cytatu Wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości, w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem lub prawami gatunku twórczości. Umożliwia wykorzystywać cudzą twórczość w działalności naukowej, dydaktycznej, publicystycznej oraz artystycznej. Ustawodawca nie precyzuje rozmiarów dozwolonego cytatu, nie jest możliwe ustalenie ogólnych kryteriów określających dozwoloną proporcję między dziełem a zamieszczonym w nim cytatem.

Cechy charakterystyczne dozwolonego cytatu Powiązanie utworu z własną twórczością osoby cytującej Realizacja ustawowo określonego celu wykorzystania cytatu: wyjaśnianie, analiza krytyczna, nauczanie lub prawa gatunku twórczości Odpowiednia proporcja miedzy rozmiarem cytatu a utworu przejmującego Powołanie twórcy i źródła zapożyczenia

Sposób powoływania literatury w przypisach - przykłady Gdy pozycja cytowana jest po raz pierwszy należy podać pierwszą literę imienia oraz nazwisko, tytuł (kursywa), miejsce i rok wydania, strona J. Barta, R. Markiewicz, Prawo autorskie, Warszawa 2010, s. 13. Jeżeli pozycja jest cytowana kolejny raz, należy podać pierwszą literę imienia oraz nazwiska, kawałek tytułu (kursywa), op. cit., strona. J. Barta, R. Markiewicz, Prawo… , op. cit., s. 28. Jeżeli w książce będzie tylko jedna pozycja danego autora należy podać pierwszą literę imienia oraz nazwisko, op. cit., strona J. Barta, R. Markiewicz, op. cit., s. 33.

Zasady korzystania z dozwolonego użytku Z utworów w granicach dozwolonego użytku można korzystać pod warunkiem wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Twórcy nie przysługuje prawo do wynagrodzenia, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Zasady korzystania z dozwolonego użytku Dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy. Normalne korzystanie z utworu – oznacza taka jego eksploatacje, która w przeciętnych warunkach przynosi autorowi określony dochód. Słuszne interesy twórcy – obejmują jego interesy majątkowe, w tym prawo do wynagrodzenia, jak i niemajątkowe, m.in. Uprawnienia związane z zachowaniem integralności dzieła bądź rzetelnego jego wykorzystania.

W ramach instytucji licencji ustawowej: organizacjom radiowym i telewizyjnym wolno nadawać opublikowane drobne utwory muzyczne, słowne i słowno-muzyczne wyłącznie na podstawie umowy zawartej z organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi, chyba że prawo do nadania utworów zamówionych przez organizację radiową lub telewizyjną przysługuje jej na podstawie odrębnej umowy; przy czym twórca może w umowie z organizacją radiową lub telewizyjną zrzec się pośrednictwa organizacji zbiorowego zarządzania prawami autorskimi – takie zrzeczenie wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności. operatorom sieci kablowych wolno reemitować w sieciach kablowych utwory nadawane w programach organizacji radiowych i telewizyjnych wyłącznie na podstawie umowy zawartej z właściwą organizacją zbiorowego zarządzania prawami autorskimi.