Ciechocinek, dn. 6 grudnia 2011 r. Burak cukrowy -analiza sezonu 2011 Czy zniszczą nas niskie ceny usług i wewnętrzna konkurencja? Ciechocinek, dn. 6 grudnia 2011 r.

OCENA KALKULACYJNA KOSZTÓW ZBORU I PRZEŁADUNKU BURAKÓW CUKROWYCH W 2011 ROKU wykonana na zlecenie Polskiego Związku Pracodawców Usługodawców Rolnych przez:

Dr hab. inż. Edmund Lorencowicz, prof. nadzw Dr hab. inż. Edmund Lorencowicz, prof. nadzw. Katedra Eksploatacji Maszyn i Zarządzania w Inżynierii Rolniczej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie e-mail:edmund.lorencowicz@up.lublin.pl Uprawnienia SITR w zakresie wyceny wartości rynkowej i oceny stanu technicznego sprzętu rolniczego (zaświadczenie nr 104/05 z dnia 15 marca 2005 r.)

1. Metoda kalkulacji Kalkulacja kosztów zbioru buraków kombajnem samojezdnym oraz przeładunku ładowarką doczyszczającą wykonana została w oparciu o powszechnie stosowaną w branży techniki rolniczej metodykę kalkulacji kosztów eksploatacji maszyn rolniczych opracowaną przez Instytut Technologiczno-Przyrodniczy. Dodatkowo wskaźniki niedostępne w polskich publikacjach wzięto za źródłami szwajcarskimi i niemieckim.

Do grupy kosztów stałych (utrzymania) maszyn samojezdnych zaliczono: - koszty amortyzacji; - koszty przechowywania i konserwacji maszyn - koszt ubezpieczenia Koszty amortyzacji określono przyjmując okres użytkowania maszyn 5 lat. Tak krótki okres wynika z faktu, że maszyny eksploatowane są w trudnych warunkach (wilgotność, kontakt z glebą, tarcie) i w systemie trzyzmianowym.

Powoduje to, że proces zużycia maszyn przebiega w przyśpieszonym tempie. Założono, że po piątym roku eksploatacji maszyna zostanie sprzedana i koszty amortyzacji uwzględniają rzeczywistą utratę wartości.

W grupie kosztów zmiennych uwzględnione są: koszty paliw i smarów (olejów), koszt napraw, koszty robocizny.

Koszty paliw i smarów (olejów) określono w oparciu o godzinowe zużycie paliwa, cenę paliwa i przy uwzględnienie narzutu 5% na koszty olejów.

Koszty napraw obliczono w oparciu o wskaźnik kosztów napraw, który określa stosunek łącznych kosztów napraw do ceny maszyny w całym okresie użytkowania przy normatywnym wykorzystaniu.

Koszty robocizny uwzględniają godzinową opłatę operatora brutto (wraz z częścią płaconą przez pracodawcę).

Ponieważ usługowa praca kombajnów buraczanych oraz ładowarek doczyszczających samojezdnych wiąże się z koniecznością przejazdów transportowych do kolejnych miejsc realizacji usług do każdej jednostki wykonywanej pracy doliczono narzut na koszty przejazdów określony na podstawie analizy informacji z pracy w zeszłym sezonie. Wynosi on od ok. 1,5 km na każdy hektar zbioru buraków oraz ok. 2 km na każde 100 ton czyszczonych i przeładowywanych korzeni buraków.

2. Założenia 2.1. Ogólne dane techniczne wyszczególnienie jednostka Wartość dla: ROPA Euro-Tiger ROPA Euro-Maus moc silnika kW 444 240 szerokość robocza rzędy m 6 6 x 0,45 - 10,0 pojemność zbiornika m3 40 wydajność praktyczna ha /godz. t/godz. 1,0 160 godzinowe zużycie paliwa l/godz. 45,0 24,0 zużycie paliwa l/tonę 0,15 zużycie paliwa przy przejazdach transportowych l/km 1,50 1,20 prędkość przejazdów transportowych km/godz. 15,0

2.1. Ceny, wskaźniki, współczynniki wyszczególnienie jednostka Wartość dla: ROPA Euro-Tiger Ropa Euro-Maus cena maszyny € 425 000 395 000 kurs EURO zł/ € 4,00 wartość likwidacyjna w % ceny nowej maszyny % 10,0 koszty ubezpieczenia zł/rok 20 000 koszt godzinowy robocizny brutto zł/godz. 35,00

2.1. Ceny, wskaźniki, współczynniki – cdn... wyszczególnienie jednostka Wartość dla: ROPA Euro-Tiger Ropa Euro-Maus cena paliwa zł/litr 5,10 przewidywane okresy użytkowania lata 5 współczynniki kosztów napraw/przy normatywnym wykorzystaniu w okresie użytkowania -/godz. 0,8/5000 0,7/5000 przewidywane wykorzystanie roczne ha ton 850 - 90 000 przejazdy transportowe w przeliczeniu na jednostkę pracy km/ha km/100 ton 1,5 2,0

wyszczególnienie kosztu 3. Wyniki obliczeń kalkulacyjnych kosztów. 3.1. Koszty eksploatacji i wykonania pracy przy zbiorze buraków cukrowych kombajnem samojezdnym sześciorzędowym ROPA euro-Tiger wyszczególnienie kosztu jednostka wartość koszt jednostkowy eksploatacji na godzinę zł/godz. 877,46 koszty eksploatacji na jednostkę pracy (ha) zł/ha koszt eksploatacji na ha z uwzględn. przejazdów 965,20 koszt wykonania pracy na godz. (bez dojazdów) 912,46 całkowity koszt wykonania pracy na ha (z dojazdami) - koszt usługi 968,70

wyszczególnienie kosztu 3.2. Koszty eksploatacji i wykonania pracy przy czyszczeniu i przeładunku korzeni buraków cukrowych ładowarką doczyszczającą ROPA euro-Maus wyszczególnienie kosztu jednostka wartość koszt jednostkowy eksploatacji na godzinę zł/godz. 818,88 koszty eksploatacji na jednostkę pracy (tonę) zł/t 5,12 koszt eksploatacji na tonę z uwzględn. przejazdów 5,53 koszt wykonania pracy na godz. (bez dojazdów) 853,88 całkowity koszt wykonania pracy na tonę (bez dojazdów) 5,34 całkowity koszt wykonania pracy na tonę (z dojazdami) - koszt usługi 5,76

4. Podsumowanie Koszty wykopania jednego hektara buraków przez kombajnu ROPA euro-Tiger przy rocznej powierzchni zbioru 850 hektarów i wydajności 1 ha na godzinę wynoszą 912,46 zł/ha. Po uwzględnieniu narzutu na dojazdy koszty wzrastają do 968,70 zł/ha. W przypadku ładowarki doczyszczającej wartości te wynoszą – przy rocznej masie przeładunku wynoszącej 90 tysięcy ton i wydajności 160 ton na godzinę – odpowiednio 5,34 i 5,76 zł/t.

Uzyskane dla przyjętych założeń wyniki kalkulacji zależą w dużej mierze od przyjętych wskaźników. Zarówno wydajność maszyn jak i ich roczna ilość pracy może się zmienić, co wiąże się m.in. z pogodą podczas pracy. Złe warunki pogodowe zmniejszają wydajność i wpływają m.in. na zwiększenie zużycia paliwa i podwyższenie awaryjności maszyn. Także podwyżka cen paliwa może być czynnikiem obniżającym opłacalność wykonywania usług.

Należy podkreślić, że w kalkulacji nie uwzględniono kosztów pośrednich związanych m.in. z dowozem pracowników na miejsce oraz ich zakwaterowaniem, co także wpływa na podwyżkę kosztów wykonania usług.

Materiały źródłowe Amman H. Maschinnekosten 2004. FAT Berichte, ART. Taenikon KTBL Taschenbuch 2004-05. 2004. Darmstadt Lorencowicz E. 2007. Poradnik użytkownika techniki rolniczej w tabelach. Wyd. APRA Bydgoszcz Muzalewski A. 2010. Koszty eksploatacji maszyn rolniczych. ITP.. Warszawa