Językowy savoir-vivre „Polacy nie gęsi, iż swój język mają…” i dobrze nim władają! Projekt polonistyczny 2011/2012

Wyrażenie Savoir-vivre pochodzi z języka francuskiego i jest złożeniem dwóch czasowników w formie bezokolicznika. Savoir znaczy wiedzieć, za to vivre znaczy po prostu żyć. Stąd savoir-vivre przetłumaczyć można jako sztuka życia. Wzięte razem, tworzą popularny splot słów, który można rozumieć jako:

Zasady savoir-vivre'u dotyczą przede wszystkim kilku głównych dziedzin życia: nakrywania, podawania do stołu i jedzenia, wyglądu, prezencji (np. postawy, higieny) i właściwego ubioru, form towarzyskich (np. w miejscu pracy, w rodzinie, na przyjęciach), komunikacji (także telefonicznej i internetowej), zachowania się w szczególnych sytuacjach. Warto nadmienić, że savoir-vivre jest uwarunkowany kulturowo, a więc znacząco różni się od siebie w zależności od regionu świata.

Poprawne i sprawne posługiwanie się językiem ojczystym stało się koniecznością w naszym coraz bardziej skomplikowanym życiu. Rzeczywistość wypełniają wszelkiego rodzaju publikacje, instrukcje, dokumenty, druki, formularze, ogłoszenia i reklamy. Ciągle coś wyjaśniamy, opowiadamy, polecamy, tłumaczymy, proponujemy i uzasadniamy.

Wziąść vs wziąć W słowniku języka polskiego nie występuje czasownik wziąść. Wyszukiwarka google odnotowuje ponad 2,5 miliona stron, na których użyto błędnego zapisu czasownika wziąć. Dość częste użycie słowa wziąść jest prawdopodobnie wynikiem analogii do takich czasowników, jak np. posiąść, usiąść lub trząść, podczas gdy ten czasownik zbudowany jest podobnie jak zająć, wyjąć, zdjąć. W razie wątpliwości warto zamienić to słowo na rzeczownik – wzięcie a nie wzięście.

Masło maślane Masło maślane to potoczne określenie tzw. pleonazmów, a więc wyrażeń niepoprawnych, w których jedna część wypowiedzi zawiera te same treści, które występują w drugiej części. Najczęściej pojawiające się pleonazmy to:

tylko i wyłącznie – używane jest często nieświadomie, w oficjalnej polszczyźnie należy użyć albo pierwszego zwrotu, albo drugiego. Oba oznaczają bowiem to samo. A więc używajmy wyłącznie słowa tylko lub tylko słowa wyłącznie;

okres czasu – pamiętajmy, że okres to miara czasu, a zatem powiązanie okresu z czasem jest masłem maślanym. Zdecydowanie bardziej bezpieczne w kontekście poprawności językowej jest użycie wyrażenia w tym czasie lub w tym okresie;

w dniu dzisiejszym – uważa się, że wyrażenie to upowszechniło się dzięki politykom, którzy chcieli, aby ich wypowiedź brzmiała bardziej oficjalnie i dostojnie. Znacznie lepiej powiedzieć jednak: dziś podejmiemy decyzję w sprawie... Ta sama zasada dotyczy pleonazmu w miesiącu styczniu, marcu itd. Zamiast tego powiemy: w styczniu, marcu itd.

w każdym bądź razie – niniejsze wyrażenie jest uznawane za niepoprawne i należy się go wystrzegać. Jest to skrzyżowanie wyrażeń w każdym razie z bądź co bądź. W języku oficjalnym najlepiej jest używać w każdym razie.

inne, równie często spotykane, błędy pleonastyczne to: fakt autentyczny, potencjalne możliwości, kontynuować dalej oraz cofać (się) do tyłu.

– Ile kosztuje ten laptop – Ile kosztuje ten laptop? – Dziś jest wyjątkowa promocja i kosztuje on tylko półtorej tysiąca złotych. Oczywiście, powinno być półtora tysiąca, podobnie jak półtora kilograma (rodzaj męski) itd. W przypadku rzeczowników rodzaju żeńskiego takich jak: godzina, mila itd. powiemy półtorej godziny czy też półtorej mili.

Włączać czy włanczać światło? Poprawny czasownik to włączać. Mimo tego, że niepoprawny czasownik włanczać jest dość rozpowszechniony to nie zostanie w najbliższym czasie zaakceptowany przez Radę Języka Polskiego, m.in. dlatego, iż jest to fonetyczny i błędny wariant czasownika włączać (mówimy włonczać a nie włanczać).

Współczesna komunikacja W literackiej polszczyźnie wyślemy komuś wiadomość SMS - mniej oficjalnie SMS-a Wysyłamy bądź dzwonimy pod numer a nie na numer. Ponadto jedynie akceptowalną przez purystów językowych formą listu elektronicznego jest e-mail (nie: email, mejl, imejl). I tu możemy wysłać e-maila pod lub na czyjś adres poczty elektronicznej. Potocznie jednak możemy pisać mejle, co zaakceptowała już Rada Języka Polskiego.

Cząstki: pseudo-, super-, ultra-, mega-, eks- mają łączną pisownię. Poprawne są zatem słowa: pseudokibic, pseudoliberalizm, supertalent, supermodelka (ale już top modelka), ultraszybki, megabitowy... Nie są zatem poprawne takie formy jak np. pseudo-klasa czy eks-mąż.

Zapis liczb, szczególnie dużych liczb bywa niejednokrotnie dużym wyzwaniem. Czy należy pisać je razem, jak potraktować to, co jest po przecinku? Dla przykładu, jaki będzie zapis słowny kwoty 1764,35 zł? Słownie kwota ta będzie miała postać: jeden tysiąc siedemset sześćdziesiąt cztery złote i trzydzieści pięć groszy; na przelewach stosuje się także taki zapis: tysiąc siedemset sześćdziesiąt cztery złote 35/100.

Porozumiewamy się w różnych sprawach, które wymagają dokładnych i jednoznacznych wypowiedzi. Nieporadne, błędne i nielogiczne sformułowania niewątpliwie utrudniają życie, często są przyczyną nieporozumień i komicznych sytuacji. Kultura poprawności językowej stała się "produktem pierwszej potrzeby". Spróbujmy zatem wspólnie doskonalić umiejętność posługiwania się dobrą polszczyzną!

Polszczyzna w sieci Jeśli interesują Cię zagadnienia związane z poprawnym używaniem języka polskiego w codziennym życiu, zapraszamy do odwiedzenia stron poświęconych zagadnieniom poprawnej polszczyzny: www.poradniajezykowa.us.edu.pl www.poradnia.polonistyka.uj.edu.pl www.poradnia.pwn.pl www.rjp.pl www.frazeologia.pl

Dziękuję za uwagę! Większość przykładów pobrana ze strony: http://ciekawnik.pl Dziękuję za uwagę!