Warsztat doradztwa rodzinnego dla rodziców © Ewa Morawska i Jacek Morawski 2010 – 2011 V edycja programu społecznego „Szkoła bez przemocy” 1

Autoprezentacja dlaczego tu jestem? co chcę, aby inni o mnie wiedzieli, moje doświadczenia zawodowe, moje doświadczenia z rodzicami uczniów moje oczekiwania dotyczące warsztatu 2

Diagnoza rodziców 2009 Rodzice mają większy wpływ na zachowanie swoich dzieci, niż szkoła. Współdziałanie rodziców ze szkołą, uczestniczenie w pracach szkoły, jest ważnym czynnikiem sukcesu uczniowskiego. Rodzice mogą skutecznie zachęcać swoje dzieci do uczestnictwa w samorządach, organizacjach i projektach szkolnych. Całość wyników: www.szkolabezprzemocy.pl/996

Wspólnota szkolna Wspólnota szkolna, której członkami są wszyscy uczestnicy szkolnego życia - nauczyciele, uczniowie oraz rodzice uczniów, oparta na wspólnym poszanowaniu, pozwoli na sprawne funkcjonowanie szkoły w klimacie bezpieczeństwa i porozumienia. 

Inne punkty widzenia Niektórzy nauczyciele uważają, że nie są władni lub zdolni do zwiększenia uczestnictwa rodziców Niektórzy rodzice uważają, że nauczanie ich dzieci jest wyłącznym obowiązkiem nauczycieli jako profesjonalistów, i odmawiają współpracy Niektórzy dyrektorzy szkół ograniczają uczestnictwo rodziców w podejmowaniu decyzji i zarządzaniu szkołą 5

Wspólnota to współpraca i partnerstwo Współpraca z rodzicami (to, co konieczne – orientacja zadaniowa) Partnerstwo rodziców i szkoły (to, co pożądane – orientacja rozwojowa) 6

Budowanie wspólnoty Budowanie wspólnoty szkolnej to zmiana sposobów i form komunikowania się. Wymaga ona wysiłków: Nauczycieli Uczniów Rodziców uczniów

Motywacja do partnerstwa Jak ważne są dla Pana/i relacje partnerskie z nauczycielami i szkołą? Proszę ocenić w skali od 1 (nie ważne) do 10 (bardzo ważne)

Interpretacja motywacji do partnerstwa 1 – 3 stadium prekontemplacyjne   4 – 6 stadium zastanawiania się 7 – 10 stadium gotowości do partnerstwa

Stadium prekontemplacji nic nie zmieniajmy Argumenty za utrzymaniem obecnej sytuacji Co można by zmienić i dlaczego

Zastanawianie się nad zmianą Jeżeli coś zmieniać, to co i jakimi sposobami?

Gotowość do zmiany Od czego zacznę działanie?

Reguła praworządności Rodzic i uczeń mogą robić wszystko to, czego im prawo wyraźnie nie zakazuje (nie jest zbyt wiele, niestety). Nauczyciel jest urzędnikiem publicznym i działa na podstawie prawa i w tych tylko granicach, jakie prawo dla niego przewiduje. Nauczyciel, inaczej niż rodzic, robi w szkole tylko to, w takim zakresie i przy użyciu takich środków, na jakie mu prawo wyraźnie pozwala (nie jest zbyt wiele, niestety). Jest to podstawowa i fundamentalna różnica, na której opiera się państwo prawa. 13

Rady Rodziców W szkołach i placówkach działają rady rodziców, które reprezentują ogół rodziców uczniów. W skład rad rodziców wchodzą w szkołach – po jednym przedstawicielu rad oddziałowych, wybranych w tajnych wyborach przez zebranie rodziców uczniów danego oddziału. W wyborach jednego ucznia reprezentuje jeden rodzic. Wybory przeprowadza się na pierwszym zebraniu rodziców w każdym roku szkolnym. Rada rodziców uchwala regulamin swojej działalności. (Art. 53 ustawy o systemie oświaty)

Rady rodziców dok. Rada rodziców może występować do dyrektora i innych organów szkoły lub placówki, organu prowadzącego szkołę lub placówkę oraz organu sprawującego nadzór pedagogiczny z wnioskami i opiniami we wszystkich sprawach szkoły lub placówki. Do kompetencji rady rodziców należy: 1) uchwalanie w porozumieniu z radą pedagogiczną: a) programu wychowawczego szkoły obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym skierowane do uczniów, realizowanego przez nauczycieli, b) programu profilaktyki dostosowanego do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmującego wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym skierowane do uczniów, nauczycieli i rodziców; 2) opiniowanie programu i harmonogramu poprawy efektywności kształcenia lub wychowania szkoły lub placówki; 3) opiniowanie projektu planu finansowego składanego przez dyrektora szkoły. W celu wspierania działalności statutowej szkoły lub placówki, rada rodziców może gromadzić fundusze z dobrowolnych składek rodziców oraz innych źródeł. (Art. 54 ustawy o systemie oświaty)

Ustawowe obowiązki rodziców Rodzice dziecka podlegającego obowiązkowi szkolnemu są obowiązani do: 1) dopełnienia czynności związanych ze zgłoszeniem dziecka do szkoły; 2) zapewnienia regularnego uczęszczania dziecka na zajęcia szkolne; 3) zapewnienia dziecku warunków umożliwiających przygotowywanie się do zajęć szkolnych; 4) zapewnienia dziecku realizującemu obowiązek szkolny poza szkołą, warunków nauki określonych w zezwoleniu; 5) powiadamiania organów gminy o formie spełniania obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki przez młodzież w wieku 16-18 lat i zmianach w tym zakresie. (Art. 18 ustawy o systemie oświaty) 16

Założenia partnerstwa Szkoła jest dostępna i otwarta na uczestnictwo rodziny; rodzice są informowani jak i dlaczego mogą uczestniczyć w życiu szkoły Szkoła nie może żądać obowiązkowego uczestnictwa rodziny Rodzice są poinformowani o systemie edukacji i jego ograniczeniach 17

Klimat otwartości Co się dzieje, kiedy rodzic lub uczeń otwarcie mówi o problemach szkolnych albo się skarży? Czy, kto i jak często prowadzi diagnozę sytuacji w szkole? Czy rodzice i uczniowie są informowani o wynikach diagnozy sytuacji w szkole? W jaki sposób?

Podstawy kształtowania partnerstwa Klimat szkolny jest podstawą partnerstwa rodziców w edukacji ich dziecka Nauczyciele, dyrekcja i personel niepedagogiczny doceniają wagę pozytywnego klimatu szkolnego dla partnerstwa z rodziną Nauczyciele, dyrekcja i personel wiedzą, jak kreować pozytywny klimat szkolny i są spójni w działaniu Rodzice są zapraszani do szkoły. Wiedzą, że są cenni i uzyskają pomoc w angażowaniu się Rodzice współdziałają w kształceniu swoich dzieci Rodzice współuczestniczą w działalności szkoły i kierowaniu szkołą 19

Podstawy kształtowania partnerstwa dok. Czy w szkole odbywają się zajęcia z zakresu umiejętności psychologicznych i społecznych oraz radzenia sobie z trudnościami? Jakiego rodzaju są to zajęcia - profilaktyczne, interwencyjne? Kiedy ostatnio odbywały się takie zajęcia i dla kogo?

Komunikacja partnerska Podstawą partnerstwa rodziny i szkoły jest otwarta komunikacja.

Reguły partnerskiej komunikacji Komunikujemy: bezpośrednio dyrektywnie behawioralnie pozytywnie odważnie zastępując ocenę informacją zwrotną 22

Komunikat odważny FUKOZ Fakty – co widzę i słyszę Uczucia – co czuję Konsekwencje – faktów i uczuć (przerwanie jakiejś aktywności, zwrócenie się do drugiej osoby, powiedzenie i zrobienie czegoś) Oczekiwania – co jest moim celem Zaplecze – co mi daje prawo do Oczekiwań (przepisy i regulaminy, relacje, prawdopodobne bliskie następstwa) 23

Kontrolowanie złości Złość jest sygnałem Złość jest naturalną reakcją organizmu Złość jest sygnałem, a nie rozwiązaniem Złość tylko informuje o wystąpieniu problemu 24

Odpowiedzialność za złość Nikt i nic nie może Cię zezłościć. Złościsz się zawsze sam/a. Ty i tylko Ty jesteś całkowicie Odpowiedzialna/y za swoją złość; nikt i nic poza Tobą, Twoim sposobem myślenia i działania, nie ma wpływu na powstanie złości, jej przebieg i skutki. 25

Łańcuch zdrowej złości Złość informuje mnie, że mam problem Zastanawiam się, jak mogę go rozwiązać Potem coś mówię lub robię Sprawdzam rezultat tego działania Jeżeli nie powiodło mi się za pierwszym razem, próbuję inaczej rozwiązać problem, lub Jeżeli moje działanie odniosło oczekiwany efekt, pozwalam złości przeminąć. 26

Łańcuch przewlekłej złości Złość informuje mnie, że wszystko jest problemem Myślę o tym bez przerwy Potem posuwam się za daleko w tym, co mówię, lub robię Ignoruję informacje o porażkach Nie koryguję swoich działań Nie pozwalam, aby moja złość odeszła. 27

Kroki kontroli złości 1. Wyzwalacze zewnętrzne wewnętrzne 2. Sygnały 3. Reduktory 4. Monity 5. Samoocena Użycie umiejętności społecznej 28

Samodzielny trening kontroli złości opisz sytuację (spójrz w myśli na sytuację tak, jak patrzysz na fotkę lub film) przemyśl nieracjonalne wyobrażenia (np. wrogość otoczenia) skieruj uwagę na sygnały braku wrogości zdekatastrofizuj sytuację zmniejsz przeżywanie sytuacji wyzwalającej złość zmniejsz wyobrażenie wydarzenia powodującego złość przemyśl alternatywy wybierz alternatywy odważne rozważ skutki zaplanuj i wykonaj rozwiązanie prospołeczne, krok po kroku. 29

Sposoby komunikacji z rodzicami Rada rodziców Spotkania z rodzicem Informator dla rodziców Listy do rodziców Rozmowy telefoniczne – 2x w miesiącu Popołudniowe zajęcia dla rodziców Bank źródeł pomocy dla rodziców (instytucje, nazwiska, telefony itp.) Gazetka szkolna 30

Sposoby komunikacji z rodzicami dok. Notatki dla domu - codzienne Koperty pracy - raz w tygodniu lub co dwa tygodnie Tygodniowy raport klasowy Kontrakty z rodzicami Dni otwartych drzwi (rodzice mogą zwiedzać szkołę i uczestniczyć w pokazowych lekcjach) Kartki okolicznościowe do rodziców Prace domowe dla rodziców (dostarczanie rodzicom artykułów na temat wychowania z prośbą o komentarz) Utworzenie ośrodka dla rodziców w szkole 31

Sposoby komunikacji rodziców ze szkołą Jak często, w jakich okolicznościach i w jakich formach inicjujesz kontakt z nauczycielem?

5 pytań na spotkanie z nauczycielem Jaką wiedzę i umiejętności moje dziecko ma nabyć w tym roku? Jakie standardy osiągnięć obowiązują uczniów w tym roku, chcę je zobaczyć. Jak będzie oceniane moje dziecko? Za co wystawia się w tej klasie stopnie? Jakie są kryteria przejścia do kolejnej klasy? Co mogę zrobić, aby pomóc dziecku w nauce? Jak będę informowana o pracach domowych? Jak traktuje się różnice w uczeniu się? Co się robi dla uczących się wolniej, a co dla pojętniejszych, którzy się nudzą na lekcjach? Jakie są zajęcia dodatkowe? Jak przygotowuje się uczniów starszych klas do samodzielności? Czy omawia się z nimi ich przyszłą karierę zawodową?

Wskazówki dla rodziców Zapoznaj się ze statutem szkoły i wymogami programowymi Bierz udział w pracach Rady Rodziców Dowiedz się, jak pomagać dziecku w odrabianiu prac, zadanych do domu Inicjuj badania opinii rodziców i uczniów i pilnuj wykorzystania ich wyników Pomagaj swojemu dziecku Ceń naukę, szanuj nauczycieli i podkreślaj znaczenie szkoły Oczekuj od swojego dziecka jak najlepszych wyników w nauce

Informacje dodatkowe Literatura i kontakty. 35

Literatura Cindy J. Christopher: Nauczyciel - rodzic. Skuteczne porozumiewanie się. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2004 Gordon Dryder, Jeannette Vos: Rewolucja w uczeniu. Poznań 2000 Stanton E. Samenow: Zanim będzie za późno. Poradnik dla rodziców i wychowawców dzieci trudnych. Prószyński i S-ka, Warszawa 2001 James O. Prochaska, John C. Norcross, Carlo C. Diclemente: Zmiana na dobre. Rewolucyjny program zmiany w sześciu stadiach, który pomoże ci przezwyciężyć złe nawyki i nada twojemu życiu właściwy kierunek. Instytut Amity, Warszawa 2008 Goldstein A.P., Glick B., Gibbs J.C.: ART. Program Zastępowania Agresji. Instytut Amity, Warszawa 2004. McGinnis E., Goldstein A.P.: Kształtowanie umiejętności prospołecznych małego dziecka. Instytut Amity, Warszawa 2003 Małgorzata Marcjanik: Mówimy uprzejmie. Poradnik językowego savoir-vivre’u. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009 Ellis A., Tafrate R.C.: Jak opanować złość zanim ona opanuje ciebie. Media Rodzina 1999 Potter-Efron R.: Życie ze złością. GWP 1999

Kontakt Szkolenia i Terapia Zachowania – mgr ped. Ewa Morawska; adres E-mail: ewa@amity.pl , tel. kom.:+48 505 143 733 Instytut „Amity” – dr n. prawn. Jacek Morawski; adres E-mail: amity@amity.pl, tel. kom.: +48 602 249 837 www.amity.pl www.agresja.pl 37