Historia utworzenia Mazurskiego Parku Krajobrazowego Opracował: Artur Turek Opiekun projektu: mgr Cezary Krywiczanin

Idea tworzenia parków narodowych sięga XIX wieku, a pierwszym, najstarszym i jednym z najbardziej znanym parkiem narodowym na świecie jest Park Narodowy Yellowstone w Stanach Zjednoczonych utworzony w 1 marca 1872 roku. W Polsce pierwsze prace nad wyznaczeniem obszaru pod park narodowy w Puszczy Białowieskiej rozpoczęto w 1920 roku. Ostatni park powołano w 2001 roku – Park Narodowy Ujście Warty. Tym samym W Polsce są obecnie 23 parki narodowe, a jednym z nielicznych województw, na obszarze którego nie ma ani jednego parku ….jest województwo warmińsko- mazurskie. Zgodnie z obowiązującą ustawą o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r.: park narodowy obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe. W ustawie czytamy dalej: park narodowy tworzy się w celu zachowania różnorodności biologicznej, zasobów, tworów i składników przyrody nieożywionej i walorów krajobrazowych, przywrócenia właściwego stanu zasobów i składników przyrody oraz odtworzenia zniekształconych siedlisk przyrodniczych, siedlisk roślin, siedlisk zwierząt lub siedlisk grzybów oraz: obszar parku narodowego jest udostępniany w celach naukowych, edukacyjnych, kulturowych, turystycznych, rekreacyjnych i sportowych w sposób, który nie wpłynie negatywnie na przyrodę w parku narodowym

Mazury wyróżniają się nieprzeciętnymi walorami przyrodniczymi i krajobrazowymi. Walory te przyciągają coraz więcej turystów polskich i zagranicznych. Niestety ta kraina od dziesiątków lat poddana była gospodarczej presji ze strony człowieka, wynikiem czego był gwałtowny wyrąb lasów, osuszenie terenów bagiennych, torfowisk a nawet całych jezior. W ostatnich czasach także agresywna chemizacja i zabudowa wód. Aby zachować chociaż fragment niezniszczonego i reprezentatywnego krajobrazu Mazurskiego prof. Władysław Szafer w połowie lat 60-tych, zaproponował utworzenie Mazurskiego Parku Narodowego. Po trwających wiele lat sporach i walkach o utworzenie parku, w 1997r uznano oficjalne powstanie Mazurskiego Parku Narodowego. Obejmował on swoimi granicami część gminy Mrągowo, Piecki, Świętajno oraz Mikołajki, Ruciane Nida, Pisz i Orzysz. W późniejszych latach utworzono na jego terenie jest kilka dużych rezerwatów, między innymi rezerwat w Krutyni.

Logo Mazurskiego Parku krajobrazowego.

Co warto zobaczyć jeszcze w Mazurskim Parku Krajobrazowym ? 1. Wczesnośredniowieczne grodzisko nad jeziorem Majcz Wielki k. Lipowa (z wałem obronnym) 2. Największy głaz narzutowy (różowy granit) o wymiarach: obwód 1215 cm, wysokość 2 m, na półwyspie Kusnort k. Mikołajek 3. Układ zabudowy wsi Gałkowo, założonej przez staroobrzędowców. 4. Klasztor staroobrzędowców w Wojnowie z 1847 r. nad Jeziorem Duś 5. Murowana molenna staroobrzędowców z lat w Wojnowie 6. Drewniana cerkiew prawosławna ( ) w Wojnowie 7. Kościół gotycki w Nawiadach z 1437 r. (obecny z ok r.) 8. Kościół neogotycki w Ukcie z 1864 r. 9. Kościół neogotycki w Wejsunach z 1898 r... Jest jeszcze bardzo dużo rzeczy które warto zwiedzić. Można dowiedzieć się o nich na stronie :

O czym należy pamiętać w parku? Ochrona walorów przyrodniczych i krajobrazowych wymaga przestrzegania przepisów, które zabraniają : Wjazdu pojazdami silnikowymi i zaprzęgowymi. Zakaz zanieczyszczania gleby i wód Zakaz niszczenia drzew, krzewów i innych roślin Niszczenia legowisk, ptasich gniazd, mrowisk Płoszenia, ścigania, chwytania, zabijania zwierząt Zakłócania ciszy Nad przestrzeganiem prawidłowego zachowania w parku czuwają Służby Parku Krajobrazowego, Służba leśna, Policja, Straż Rybacka

Świat zwierząt.

Dobrze poznane są tu kręgowce, natomiast zwierzęta bezkręgowe wymagają opra­cowania. Do często spotykanych ssaków należą tu: jeleń, sarna, dzik, zając, wiewiór­ka, lis, jenot, kuna, łasica, tchórz, jeż, kret oraz ryjówki i nietoperze. Spotyka się też łosie, wilki, wydry, gronostaje, borsuki, bobry, a z drobnych ssaków rzęsorka. Bardzo rzadkie są rysie. W ostatnich latach rozprzestrzeniła się tu norka amerykańska, czyniąc spustoszenie wśród gniazd ptaków środowisk podmokłych. Na terenie Parku występuje wiele rzadkich i ginących ptaków. Do takich możemy zaliczyć największego naszego ptaka drapieżnego bielika (9-10 par lęgowych), rybołowa pary (2-3), orlika krzykliwego ( par), bociana czarnego (1-2 pary), naszą największą sowę - puchacza (3-4 pary), cietrzewia (na granicy wyginięcia). Oprócz nich godnymi wymienienia są: kanie - czarna i ruda, trzmielojad, sokół kobuz, błotniak zbożowy, sowa uralska, żuraw, kormoran, łabędź niemy, tracz nurogęś, czapla siwa, rybitwa czarna, bąk, czajka, dzięcioł czarny i zielony jarząbek, orzechówka, krzyżodziób świerkowy, wilga, gołąb siniak, dudek, bar­wny zimorodek, sporadycznie spotykana kraska. Nad górną Krutynią i na stru­mieniu Pierwos w okresie jesienno- zimowym, nierzadko obserwować można pluszcze. Licznym ptakiem, na omawianym terenie, jest bocian biały, który został uznany za symbol Mazurskiego Parku Krajobrazowego.

krzyżodziób świerkowy zimorodek Do zwierzęcych unikatów parku należy zaliczyć kiełża (Pallasea quadrispinosa) - skorupiaka, uznanego za morski relikt polodowcowy, rzadkie odmiany gąbek (m. in. Euspongilla lacustris) spotykane w jeziorze Bełdany i rzece Krutyni oraz przedstawiciela epoki przedlodowcowej żółwia błotnego. Atrakcją są również koniki polskie, które przebywają w Popielnie, niedaleko Rucianego-Nidy. Ptaki: 1. bielik (Haliaeetus albicilla) 2. rybołów (Pandion haliaetus) 3. orlik krzykliwy (Aquila pomarina) 4. bocian czarny (Ciconia nigra) 5. bocian biały (Ciconia ciconia) 6. żuraw (Grus grus) 7. puchacz (Bubo bubo) 8. cietrzew (Lyrurus tetrix) - na granicy wyginięcia 9; kania czarna (Milvus migrans) i ruda (Milvus milvus) 10. trzmielojad (Pernis apivorus) 11. kobuz (Falco subbuteo) 12. błotniak zbożowy (Circus cyaneus) 13. sowa uralska (Strix uralensis) 14. kormoran (Phalacrocorax carbo sinensis) 15. łabędź niemy (Cygnus olor)

jarząbek wilga orzechówka

Roślinność. Mazurski Park Narodowy ma bardzo bogatą roślinność, ponieważ posiada najbardziej użyźnioną glebę. Bogata rzeźba terenu oraz urozmaicona sieć wodna sprzyja różnorodności florystycznej. Charakterystyczne dla Mazurskiego Parku Krajobra­zowego są zbiorowiska roślinności torfowiskowej i wodnej. Duże torfowiska niskie z turzycami i trzciną spotykamy w środkowym i dolnym biegu rzeki Krutyni oraz przy większych jeziorach.

Wykaz rzadkich roślin występujących na terenie Parku. Bagnica torfowa Scheuchzeria palustńs Bagno zwyczajne Ledum palustre Centuria pospolita Centaurium umbellatum Chamedafne północna Chamaedaphne catyculata Dziewiećsił bezłodygowy Carlina acaulis Dzwonecznik wonny Adenophora liliifolia Goździk piaskowy Dianthus arenańus Goździk pyszny Dianthus superbus Lipiennik Loesela Liparis Loeselii Listera jajowata Listem ovata

Bagnica Torfowa Bagno Zwyczajne Centuria Pospolita Lipiennik Goździk piaskowy

Rezerwat Krutynia

Rezerwat Krutynia leży na północ od wsi Krutyń. Ścieżka umożliwia poznanie krajobrazu ukształtowanego przez ostatnie zlodowacenie. Prowadzi wzdłuż miejscowości przez rezerwat Krutynia, wzdłuż rzeki do jeziora Krutyń.

Rzeka płynie malowniczym jarem, porośniętym przez lasy mieszane. W rezerwacie spotkać można zimorodki, tracze, nurogęsi, łabędzie, wydry, norki amerykańskie oraz poznać rośliny runa leśnego: konwalijki dwulistną, konwalię majową, skup zimowy. Na kamieniach można zobaczyć Krosnorost Hildebrandtia Rivualris świadczący o czystości wody.

Atrakcje w Krutyni. Niewątpliwą atrakcją cieszącą się ogromną popularnością wśród turystów krajowych i zagranicznych są spływy kajakowe szlakiem Krutyni. Ten ponad 100 kilometrowy odcinek daje nam możliwość obcowania z przebogatym światem fauny i flory. To prawdziwa uczta dla miłośników przyrody jak również dla tych którzy po codziennych trudnach pragną się odprężyć. Spływy kajakowe to aktywna forma wypoczynku zarówno dla młodszych jak i starszych osób.

Chcąc wspaniale spędzić wakacyjny urlop, warto się wybrać w te tereny. Obszar ten prezentuje najpiękniejsze regiony turystyczne w Polsce, gdzie w większości przeważają jeziora. Jest to bardzo malownicza kraina jezior, rzek, lasów i wzgórz, która daje oddech zapracowanej reszcie kraju. Mazury często nazywane są Krainą Tysiąca Jezior. Ten piękny region Polski jest oazą spokoju i wypoczynku ludzi, którzy na co dzień zamieszkują w dużych miastach, z dala od zieleni, świeżego powietrza i spokoju

Gdy nie mamy ochoty na wiosłowanie możemy skorzystać z oferty miejscowych przewoźników, którzy na odcinku Krutyń - J. Krutyńskie na przełomie maja i października przewożą już od kilkunastu lat łodziami zwanymi pychówkami. Ten około 3 kilometrowy obszar ma status rezerwatu przyrody. Tu dzięki płytkiej i przeźroczystej wodzie możemy łatwo zauważyć czerwone krasnorosty porastające rzeczne kamienie oraz zielone skupiska gąbek słodkowodnych przytwierdzonych do dna rzeki.