Diety płynne zbilansowane i diety modułowe Małgorzata Łyszkowska Klinika Chirurgii Dziecięcej i Transplantacji Narządów IP-CZD różnice składu między pokarmem naturalnym i sztucznym podział i charakterystyka diet zbilansowanych

rozwijającego się organizmu Prawidłowy rozwój PRZEWÓD POKARMOWY rola Trawienie pokarmu Wchłanianie substancji odżywczych Niszczenie substancji szkodliwych Tworzenie bariery nie przepuszczającej substancji szkodliwych Synteza i metabolizm hormonów, enzymów, przeciwciał Potrzeby rozwijającego się organizmu Możliwości (+) (+) Pokarm

Wybór odpowiedniego preparatu Wiek chorego Noworodek / wcześniak Niemowlę Dziecko młodsze Dziecko starsze Dorosły Stan odżywienia Prawidłowy Niedożywienie / nadwaga Swoiste niedobory Stan czynnościowy jelit, wątroby, trzustki; Współistnienie innych chorób Możliwość trawienia białek, węglowodanów, tłuszczów Możliwość wchłaniania białek, węglowodanów, tłuszczów, witamin, makro- i mikroelementów Zaburzenia metaboliczne

ZAWARTOŚĆ SKŁADNIKÓW BIAŁKOWO-ENERGETYCZNYCH W ŻYWIENIU 12% 33% 55%

PODZIAŁ DIET Wiek odbiorcy Konsystencja: Zawartość energii mleka dla wcześniaków mleka początkowe mleka następne mleka dla dzieci powyżej 1 r.ż. mleka dla dzieci starszych i dorosłych Konsystencja: płynne, papkowate, stałe Zawartość energii bogatokaloryczne (powyżej 1kcal / ml) normokaloryczne (od 0,65 do 1 kcal / ml)

PODZIAŁ DIET Zawartość białka Rodzaj białka Obecność glutenu bogatobiałkowe normobiałkowe (12 - 16%) ubogobiałkowe Rodzaj białka białko zwierzęce białko roślinne Obecność glutenu bezglutenowe glutenowe

PODZIAŁ DIET Stopień przetworzenia cząsteczek białka pełne cząsteczki białka (d. polimeryczna) hydrolizaty białkowe (d. oligomeryczna) wolne aminokwasy (d. monomeryczna = elementarna)

PODZIAŁ DIET Zawartość węglowodanów Obecność laktozy bogatowęglowodanowa normowęglowodanowa (ok. 50%) ubogowęglowodanowa Obecność laktozy laktozowe ubogolaktozowe bezlaktozowe

PODZIAŁ DIET Zawartość tłuszczu Rodzaj tłuszczu bogatotłuszczowa normotłuszczowa (30 - 35%) ubogotłuszczowa Rodzaj tłuszczu LCT LCT / MCT wzbogacone w kw. tłuszczowe n-3, n-6

PODZIAŁ DIET Zawartość włókna Dodatkowo wzbogacana bogatoresztkowa ubogoresztkowa Dodatkowo wzbogacana aminokwasami pierwiastkami śladowymi kwasami tłuszczowymi probiotykami, prebiotykami nukleotydami

Żywienie noworodków i niemowląt Mleko kobiece Mleko modyfikowane Diety lecznicze wzorzec

Mleko kobiece Mleko krowie Mleko modyfikowane Skład ilościowy i jakościowy odpowiedni dla noworodka i niemowlęcia Skład ilościowy i jakościowy odpowiedni dla cielaka Nadmiar: białka, Na, K, Cl, Ca, P Ca / P = 1,3 100% tłuszczu zwierzęcego Niedobór laktozy, wit., mikroelementów, jedno- i wielonienasyconych kw. tłuszczowych Upodobnienie składu do mleka kobiecego Eliminacja zagrożeń Mleko modyfikowane

Białko Stopień przetworzenia cząsteczek białka Dieta polimeryczna pełne, nie zmienione cząsteczki białek Dieta monomeryczna = elementarna cząsteczki białek przetworzone do wolnych aminokwasów HYDROLIZA SYNTETYCZNE AMINOKWASY Dieta polimeryczna eliminująca niektóre aa Dieta oligomeryczna cząsteczki białek przetworzone do oligopeptydów (od 2 cząst. aa)

Dieta ubogolaktozowa polimery glukozy + laktoza ok. 30% - 50% Węglowodany Dieta bezlaktozowa polimery glukozy - 100% polimery glukozy + sacharoza max 20% Dieta ubogolaktozowa polimery glukozy + laktoza ok. 30% - 50% Dieta laktozowa laktoza - 100%

Jednonienasycone (oliwa z oliwek) Tłuszcze Kwasy tłuszczowe długołańcuchowe C > 12 (LCT) Nasycone (zwierzęce) Nienasycone Wielonienasycone Jednonienasycone (oliwa z oliwek) n - 6 (oleje roślinne) n - 3 (ryby) Kwasy tłuszczowe średniołańcuchowe C 8 - 10 (MCT) Kwasy tłuszczowe krótkołańcuchowe C 4 - 6 (MCT)

PUFA- element struktury i prekursor eikozanoidów n-6 n-3 LA ALA elongacja desaturacja AA EPA eikozanoidy DHA

Zalecenia europejskie suplementacji LC-PUFA u niemowląt

Charakterystyka diet zbilansowanych Pochodzenie poszczególnych składników Tłuszcze Białka Węglowodany Tłuszcz roślinny (LCT): olej kukurydziany olej sojowy olej palmowy MCT kw. tłuszczowe: n-3 n-6 Mleko krowie: kazeina białka serwatkowe Soja Zboża Groch Kolagen Polimery glukozy: dekstryny (10 - 20 cz.) maltodekstryny (5 - 10 cz.) syrop kukurydziany (3 - 5cz.) Laktoza Sacharoza Glukoza Fruktoza

Diety mleczne (polimeryczne) OSOBY ZDROWE CHORE Diety mleczne (polimeryczne) bezlaktozowe ubogolaktozowe z MCT zagęszczone Diety mleczne (polimeryczne) laktozowe lub ubogolaktozowe Diety bezmleczne Hydrolizaty białkowe (oligo-, monomeryczne) bezlaktozowe lub ubogolaktozowe Izolaty sojowe (polimeryczne) bezlaktozowe LCT LCT LCT + MCT

Dieta o niskim stopniu hydrolizy białek Nieznaczny stopień hydrolizy białka peptydy składające się z 11 - 15 aminokwasów Zawiera laktozę Oznakowana symbolem H.A. Nie może być stosowana przy leczeniu alergii pokarmowych Zastosowanie - Zapobieganie alergii

Dieta o wysokim stopniu hydrolizy białek Znaczny stopień hydrolizy białka peptydy składające się z 2 - 4 aminokwasów wolne aminokwasy Bezlaktozowa lub o zmniejszonej zawartości laktozy Nie może być stosowana w karmieniu dzieci zdrowych Zastosowanie - Leczenie alergii i chorób przebiegających ze znacznym uszkodzeniem jelita

Dieta o wysokim stopniu hydrolizy białek skład białkowy

PORÓWNANIE SKŁADU MIESZANEK DLA DZIECI W 1-ym ROKU ŻYCIA

PORÓWNANIE SKŁADU MIESZANEK DLA DZIECI W 1-ym ROKU ŻYCIA

Diety dla niemowląt i małych dzieci

MIESZANKI DLA NOWORODKÓW Z MAŁĄ URODZENIOWĄ MASĄ CIAŁA Bebilon Nenatal Premium (Nutricia) Mleko kobiece + wzmacniacze Bebilon BMF (Nutricia) (1 tor. = 1,5g rozp. w 50 ml mleka) - węglowodany 1g / tor./ 50 ml - białko 0,35g / tor./ 50 ml - Ca, P, Mg, Zn, Cu, J, Mn, Na, K - wit. A, D, E, K, z gr. B, C, kwas foliowy

Diety polimeryczne, normokaloryczne, laktozowe (mleczne) Mleka początkowe Mleka następne Mleka po 1 r.ż. Mieszanki mleczne Bebiko 1 Bebiko 2 Bebiko Junior 3 Bebiko 2R Bebiko Junior 3R Bebilon 1 Bebilon 2 Bebilon Junior 3 Bebilon Comfort 1 Bebilon Comfort 2 Enfamil Premium Lipil 1 Enfamil Premium Lipil 2 Enfamil Premium 3 HippBIO Combiotik 1 HippBIO Combiotik 2 Humana 1 Humana 2 Humana 3R Humana 1 Plus Humana 1 Premium Humana 2 Premium Humana 3R Premium Humana 1 Plus Premium Nan Pro 1 Nan Pro 2 Nan Pro 3 Nan Pro 2R Nestle Junior Nestle Junior R Humana MCT

Diety o zwiększonej gęstości kalorycznej dla małych dzieci Nazwa Wiek Rodzaj białka kcal/ml B % W % T % MCT % EPA DHA Błonnik g/100ml La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Infatrini < 1r.ż. Polimer. 1 10,4 41 48,5 - + 0,8 295 Ent. /p.o. Nutrini > 1r.ż 10 50 40 200 Nutrini Energy Multi Fibre 1,5 11 49 315 Ent. Clinutren Junior > 1 r.ż 14 62 24 + sachar Frebini energy Drink > 1 r.ż. 10,2 19 400 Ent./ p.o. Frebini energy fibre Drink 1,1 420 Peptamen Oligomer Nutrini Peptisorb 54 35 46

Diety o nieznacznym stopniu hydrolizy białka, normokaloryczne Preparaty początkowe Preparaty następne Preparaty po 1 r.ż. Bebiko HA 1 Bebiko HA 2 Bebilon HA 2 Hipp HA Combiotik 1 Hipp HA Combiotik 2 Humana HA 1 Premium Humana HA 2 Premium Humana HA 3 Premium Humana HA 1 Plus Premium Nan Pro HA 2 Nan Pro HA 3

Diety o znacznym stopniu hydrolizy białka, normokaloryczne BEZLAKTOZOWE UBOGOLAKTOZOWE Diety początkowe Diety następne Bebilon Pepti MCT Nutramigen 1 Nutramigen 2 Diety początkowe Diety następne Bebilon Pepti 1 Bebilon Pepti 2 Diety elementarne, normokaloryczne, bezlaktozowe Cały okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy Bebilon Neocate Elecare (+MCT)

Diety polimeryczne, normokaloryczne, bezlaktozowe Izolaty sojowe Diety początkowe Diety następne Bebilon sojowy 2 Humana SL Isomil (+sacharoza) Isomil 2 (+sacharoza) Białko zbóż Dieta następna i okres wczesnodziecięcy Sinlac Mleko krowie Okres niemowlęcy i wczesnodziecięcy Enfamil 0-lac

Diety dla dorosłych, młodzieży, dzieci > 6 roku życia

Diety polimeryczne, normokaloryczne (1kcal/1ml) Nazwa B % W % T % MCT % n-3 laktoza mOsmol/l Ent./p.o. Nutrison proszek 16 49 35 - 320 Nutrison standard 265 Ent. Fresubin original 15 55 30 220/330 Reconvan 22 48 58 + 270

Diety polimeryczne, bogatokaloryczne (> 1kcal/ml) Nazwa Kcal/ml B % W % T % MCT % EPA + DHA La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Cubitan 1,25 29,7 45 25 - 500 p.o. Nutrison Protein Plus 20 +glu 35 290 Ent. Nutridrink 1,5 16 49 455 Nutridrink Yoghurt Style 740 Nutrison Energy 385 20 Fresubin Energy / Drink 15 50 + 330/405 Ent./p.o Fresubin HP energy 57 300 Ensure HN Plus 66 13 517

Diety polimeryczne z błonnikiem Nazwa Kcal/ml B % W % T % MCT % EPA + DHA Błonnik g/100ml La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Nutrison Multi Fibre 1 16 49 35 - 1,5 210 Ent. Nutrison Advanced Cubison 20,4 +arg 49,6 30 24 315 Jevity 15,3 53,6 29,8 20 249 Fresubin original fibre 15 52 + 285 Fresubin 1500 complete Fresubin 1200 complete 1,2 50 2,0 345 Fresubin 1800 complete Nutrison Advanced Protison 1,3 23 +glu 48 26,3 270

Diety polimeryczne z błonnikiem Nazwa Kcal/ml B % W % T % MCT % EPA + DHA Błonnik g/100ml La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Supportan / Drink 1,5 27 33 40 34 + 1,2/1,5 - 340/435 Fresubin protein energy Drink 0,5 390 p.o. Nutridrink Multi Fibre 16 49 35 2,3 455 Nutridrink Soup 20 38 42 350 FortiCare 1,6 22,5 +glu 47,6 29,9 2,1 730

Diety oligomeryczne Nazwa Kcal/ml B % W % T % MCT % Błonnik g/100ml EPA + DHA Błonnik g/100ml La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Peptisorb 1 16 69 15 47 - 455 Ent. ProvideXtra Drink 1,5 11 89 0 / 1 700 / 690 p.o. Survimed OPD 18 57 25 51 + 300

poszczególnych chorób Diety dostosowane do poszczególnych chorób

PREPARATY DLA CHORYCH Z NIEWYDOLNOŚCIĄ ODDECHOWĄ Pulmocare białko 16,7% en. węglowodany 28,1% en. tłuszcze 55,2% en. 1,5 kcal / ml PREPARATY STANDADOWE

CYSTILAC Dla niemowląt i dzieci w wieku poniemowlęcym Normokaloryczna – 83kcal/100ml (więcej niż w mieszankach mlecznych dla dzieci zdrowych) Węglowodany – 8,6g/100ml (41%); laktoza (+) Tłuszcze – 4,4g/100ml (48%); 20%MCT; MUFA - 1,7g/100ml; PUFA - 0,5g/100ml Białko – 2g/100ml (11%); kazeina:białka serwatkowe 50:50 Współczynnik a = 1:231 Energia = Białka = Węglowodany Tłuszcze

CYSTILAC mmol/100ml mg/100ml mg/100ml mg/100ml

Diety stosowane u chorych na cukrzycę Skrobia, fruktoza + błonnik węglowodanów Niski indeks glikemiczny tłuszczu Nazwa kcal/ml B% W% T% EPA + DHA Błonnik g/100ml Lakto-za Izomalto-za Fru-ktoza Skro-bia mOsmol/l Ent./p.o. Diasip 1 19,4 46,7 33,9 - 2,0 + 365 Ent/p.o Diason 17,2 45 37,8 1,5 300 Ent Diben 20 35 42 360

Diety stosowane u chorych z niewydolnością wątroby + MCT + L-leucyna, L-izoleucyna, L-walina, L-arginina Fresubin hepa Drink Energia 1,3 kcal/ml Białko 12% Węglowodany 55% Tłuszcze 33% (MCT 36%) Błonnik 1 g/100ml Osmolarność 360 mOsmol/l

Diety stosowane u chorych z niewydolnością nerek ilościowa i jakościowa modyfikacja białka modyfikacja składu elektrolitowego Nazwa Kcal/ml B % W % T % MCT % La-ktoza mOsmol/l Ent./p.o. Renilon 4,0 2,0 8 +glut 47 45 - 455 Renilon 7,5 15 +glut 40 410 Survimed renal 1,3 6 84 10 4,7 360

Diety stosowane u chorych z niewydolnością nerek Renilon 4,0 Renilon 7,5 Survimed renal Na mg/100ml 32 (13,9 mmol/l) 59 (25,6 mmol/l) 20 (8,7 mmol/l) K mg/100ml 21 (5,5 mmol/l) 22 (5,6 mmol/l) 24 (6,1 mmol/l) Cl mg/100ml 6 (1,7 mmol/l) 11 (3,1 mmol/l) 2,4 (0,7 mmol/l) Ca mg/100ml 6 (1,5 mmol/l) 9 (2,25 mmol/l) 52 (13 mmol/l) P mg/100ml 2 (0,6 mmol/l) 3 (0,97 mmol/l) 19 (6,1 mmol/l) Mg mg/100ml 0,6 (0,25 mmol/l) 1 (0,4 mmol/l) 10 (4 mmol/l) Wit.A ug/100ml - 31,5 karotenoidy + Wit.E mg/100ml 5 1,3 Wit.K ug/100ml 11 6,6 Wit. D ug/100ml 1,4 0,66

Glutamina Plus (1 torebka) białko = L-glutamina – 10g węglowodany = maltodekstryny, skrobia, cukier – 9,4g błonnik – 1g Intestamin (0,5kcal/1ml) białko = glicylo-glutamina, alanylo-glutamina – 8,5g glutamina 6g glicyna 2g węglowodany = maltodekstryny – 3,75g

Preparaty stosowane w chorobach metabolicznych Galaktozemia Fruktozemia Fenyloketonuria Wszystkie preparaty bezlaktozowe Wszystkie preparaty bez fruktozy i bez sacharozy Easiphen Lophlex Minaphlex Phenyl-Free 1; 2; 2HP XP Analog LCP XP Maxamum Milupa pku 1 Milupa pku 2 mix; 2 prima; 2 secunda Milupa pku 3; 3 advante

DIETY LECZNICZE CZĄSTKOWE BIAŁKO Protifar (białko mleka 1 miarka = 2,2 g białka) Ketosteril - niewydolność nerek WĘGLOWODANY Fantomalt (maltodekstryny 1 miarka = 4,3g = 17 kcal) TŁUSZCZE Calogen (50g tłuszczu/100ml) Olej MCT