Ocena ryzyka w ujęciu systemowym PN-N-18002

Ocena ryzyka w ujęciu PN-N-18002 Polska Norma PN-N-18002 kwiecień 2011 System zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego Treść opracowana zgodnie z Regulaminem wykorzystania praw autorskich do Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych. http://www.pkn.pl/sites/default/files/regulamin_przedruku_12_11_2012.pdf mgr Piotr Janczewski

Dlaczego 18002 Dobra bo polska. Doskonale wpisuje się w System Zarządzania Bezpieczeństwem i Higieną Pracy PN-N-18001 oraz System Zarządzania Jakością PN-EN ISO 9001 Zaleca ją GUS w objaśnieniu do formularza Z-10 Sprawozdanie o warunkach pracy http://form.stat.gov.pl/formularze/2013/passive/Z-10.pdf „Przy przeprowadzaniu oceny ryzyka zaleca się korzystanie z Polskiej Normy PN-N-18002: 2011. Systemy zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy. Ogólne wytyczne do oceny ryzyka zawodowego.”

Ocena ryzyka w ujęciu PN-N-18002 Definicje Identyfikacja zagrożeń – proces rozpoznawania, czy zagrożenie istnieje, oraz określenie jego charakterystyki. Ocena ryzyka zawodowego – proces analizowania ryzyka zawodowego i wyznaczenie jego dopuszczalności. Ryzyko zawodowe – prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Zagrożenie – stan środowiska pracy mogący spowodować wypadek lub chorobę. PN-N-18002:2011 s. 5 i 6 mgr Piotr Janczewski

Podstawowe etapy oceny ryzyka Analiza ryzyka Zebranie informacji Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Oszacowanie ryzyka Wyznaczenie dopuszczalnego ryzyka Działania korygujące i/lub zapobiegawcze NIE Okresowa ocena TAK Plan działań Realizacja planu

Ocena ryzyka Identyfikacja zagrożeń Identyfikacja zagrożeń powinna objąć takie sfery jak: Zagrożenia dla pracownika występujące w procesach pracy. Zagrożenia dla innych pracowników uczestniczący w sąsiadujących procesach pracy. Zagrożenia dla innych osób nie uczestniczących w procesach pracy (np. goście, klienci, przypadkowe osoby). mgr Piotr Janczewski

Ocena ryzyka Identyfikacja zagrożeń Źródło identyfikacji: Dokumentacja techniczno-ruchowa dostarczona przez producenta. Dokumentacja projektowa. Opisy procesów technologicznych. Wyposażenie stanowiska pracy. Karta stanowiskowa pracownika. Plany obiektów i zagospodarowania. Dokumentacja z oceny maszyn – spełnienie minimalnych wymagań. Instrukcje stanowiskowe. Karty charakterystyki substancji i preparatów chemicznych. Programy szkoleń pracowników. Informacje o pracownikach (kobiety, młodociani, niepełnosprawni, wykształcenie, doświadczenie zawodowe, itp.). Pomiary czynników w środowisku pracy. mgr Piotr Janczewski

Szacowanie ryzyka zawodowego w skali pięciostopniowej Prawdopodobieństwo Ciężkość następstw ( skutki) Mała -1 Średnia - 2 Duża - 3 Mało prawdopodobne 1 bardzo małe małe 2 średnie 3 Prawdopodobne duże 4 Wysoce prawdopodobne bardzo duże 5 Ciężkość następstw - SKUTKI Mała – urazy i choroby, które nie powodują długotrwałych dolegliwości i absencji w pracy. (np.: stłuczenia, zranienia, podrażnienia) Średnia – //- , które powodują niewielkie, ale długotrwałe lub nawracające okresowe dolegliwości i są związane z krótkimi okresami absencji. (np.: zranienia, oparzenie II0, alergie skórne, nieskomplikowane złamania) Duża – //- ciężkie i stałe dolegliwości i/lub śmierć. (np.: amputacje, oparzenia dużej powierzchni ciała, choroby nowotworowe, choroby wibracyjne, zawodowe uszkodzenie słuchu, astma, zaćma) Prawdopodobieństwo: Mało prawdopodobne – zalicza się te następstwa zagrożeń, które nie powinny wystąpić podczas całego okresu aktywności zawodowej pracownika. Prawdopodobne - // - mogą wystąpić więcej jak kilka razy -//-. Wysoce prawdopodobne - //- mogą wystąpić wielokrotnie -//-.

Wyznaczenie ryzyka Ocena dopuszczalności Dopuszczalne Niedopuszczalne Oszacowanie ryzyka zawodowego Bardzo małe 1 Małe 2 Średnie 3 Duże 4 Bardzo duże 5   Niezbędne działania Nie jest konieczne prowadzenie żadnych działań. Zaleca się rozważenie możliwości dalszego zmniejszania poziomu ryzyka zawodowego lub zapewnienie, że ryzyko zawodowe pozostaje najwyżej na tym samym poziomie. Zaleca się zaplanowanie i podjęcie działań, których celem jest zmniejszenie ryzyka zawodowego Jeżeli ryzyko zawodowe jest związane z pracą już wykonywaną, działania w celu jego zmniejszenia trzeba podjąć natychmiast. Planowana praca nie może być rozpoczęta do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego Praca nie może być rozpoczęta ani kontynuowana do czasu zmniejszenia ryzyka zawodowego do poziomu dopuszczalnego.

Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Środki profilaktyczne Przykład Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Środki profilaktyczne Ocena S P R Elektryk dyżurny ruchu elektrycznego Źródła zagrożenia: Czynności łączeniowe na czynnych urządzeniach energetycznych - rozdzielnie 6kV Zagrożenie: Porażenie prądem elektrycznym Możliwe skutki: poparzenia, zranienia, zatrzymanie funkcji życiowych, śmierć. Techniczne : Zabezpieczenie nadprądowe, osłony, izolacja, wygrodzenie strefy niebezpiecznej. Organizacyjne: Instrukcje stanowiskowe, procedury, szkolenie stanowiskowe, dobór pracowników, egzaminy kwalifikacyjne, okresowa kontrola i remonty urządzeń. Indywidualne: Odzież ochronna i robocza, sprzęt dielektryczny, rękawice ochronne, kask ochronny z przyłbicą. 3 1 Pracownik biurowy Źródła zagrożenia: Przygotowywanie gorących napojów przy użyciu czajnika elektrycznego. Zagrożenie: Porażenie prądem elektrycznym. Możliwe skutki: poparzenie, zatrzymanie funkcji życiowych, śmierć. Techniczne : Zabezpieczenia różnicowo prądowe. Organizacyjne: Bieżąca kontrola stanu technicznego czajnika. Okresowa kontrola stanu instalacji elektrycznej. Indywidualne:

Przykład - hałas Ciężkość następstw Mała – od 0 NDN do = 0,5 NDN Średnia – od 0,5 NDN do 1 NDN Duża – powyżej 1 NDN Wartości NDN hałasu dla ogół pracujących: Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru: 85 dB Szczytowy poziom dźwięku C: 135 dB Maksymalny poziom dźwięku A: 115 dB. Wartość NDN hałasu dla kobiet w ciąży: Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 65 dB, Szczytowy poziom dźwięku C przekracza wartość 130 dB, Maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB, Wartość NDN hałasu dla młodocianych: Poziom ekspozycji odniesiony do 8-godzinnego dobowego lub do przeciętnego tygodniowego, określonego w Kodeksie pracy, wymiaru czasu pracy przekracza wartość 80 dB, Maksymalny poziom dźwięku A przekracza wartość 110 dB.

Przykład - hałas Hałas Ogółem Kobiety w ciąży Młodociani 1 NDN 8- godzinny 85 dB 65 dB 80 dB szczytowy 115 dB 110 dB maksymalny 135 dB 130 dB Do 0,5 NDN 8 - godzinny 82 dB 62 dB 77 dB 109 dB 104 dB 129 dB 124 dB

Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Środki profilaktyczne Przykład Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń Środki profilaktyczne Ocena S P R Pracownik młodociany Źródła zagrożenia: Maszyny emitujące hałas Zagrożenie: Hałas Możliwe skutki: Pogorszenie słyszenia, zawodowe uszkodzenie słuchu. Techniczne : Ekrany dźwiękochłonne Organizacyjne: Ograniczanie ekspozycji na hałas Indywidualne: Ochronniki słuchu 2 1 Kobieta w ciąży 3 4 Dorosły mężczyzna Ciężkość następstw 1 - Mała – od 0 NDN do = 0,5 NDN 2 - Średnia – od 0,5 NDN do 1 NDN 3 - Duża – powyżej 1 NDN Wyniki pomiarów: Poziom ekspozycji na hałas odniesiony do 8-godzinnego dobowego wymiaru: 79 dB Szczytowy poziom dźwięku C: 103 dB Maksymalny poziom dźwięku A: 123 dB.

Przykładowa ocena ryzyka St. Specjalista ds. Kadr i Szkolenia Opis stanowiska pracy Pełna nazwa komórki organizacyjnej:  Biuro Kadr i Szkoleń Pełna nazwa stanowiska pracy:  St. Specjalista ds. Kadr i Szkolenia Wykonywane zadania Prowadzenie akt osobowych pracowników, Prowadzenie całokształtu spraw związanych z przyjęciem do pracy, przebiegiem zatrudnienia i zwolnieniem pracownika, w szczególności: dokumentacja dot. przyjęcia do pracy, wszystkie zmiany dot. zajmowanego stanowiska, wynagrodzenia, miejsca w strukturze organizacyjnej, dokumentacji dot. zwolnienia, Prowadzenie ewidencji ilościowo-osobową pracowników, Prowadzenie ewidencję emerytów, Przygotowywanie niezbędnych dokumentów dla pracowników Spółki do ZUS, Prowadzenie ewidencji delegacji służbowych, Prowadzenie spraw szkoleń pracowników w zakresie wystawienia polecenia wyjazdu służbowego, rezerwacji i rozliczenia kosztów po powrocie, Potwierdzanie faktur dot. szkoleń pracowników, Sporządzanie sprawozdań, analiz na potrzeby Zarządu i podmiotów zewnętrznych, w tym GUS, Stosowane maszyny, narzędzia i materiały Maszyny: Komputer stacjonarny , czajnik elektryczny, wentylator, drukarka, skaner Narzędzia: Zszywacz do papieru, dziurkacz do papieru, nożyczki Materiały: Materiały biurowe - papier do drukarki Czynniki w środowisku pracy Szkodliwe: Brak Uciążliwe: Brak Niebezpieczne: Brak

Przykładowa ocena ryzyka St. Specjalista ds. Kadr i Szkolenia Ocena ryzyka zawodowego Identyfikacja zagrożeń* Środki profilaktyczne Ocena*** *S *P *R Źródła zagrożenia: Praca z komputerem – czytanie i pisanie Zagrożenie: Monitory ekranowe. Możliwe skutki: Pogorszenie wzroku. Techniczne: Stosowanie komputerów sprawnych technicznie. Organizacyjne: Stosowanie przerw w pracy, szkolenie pracowników, serwisowanie komputerów, przestrzeganie zapisów instrukcji stanowiskowych. Indywidualne: W przypadku zaleceń lekarza należy stosować okulary korekcyjne. 2 1 Źródła zagrożenia: Przemieszczanie się. Zagrożenie: Upadek na płaszczyźnie. Możliwe skutki: Złamania, zwichnięcia, stłuczenia, zranienia Techniczne: Stosowanie posadzek anty poślizgowych. Organizacyjny: Zapewnienie wolnych przejść i dojść oraz czystych i nie śliskich powierzchni. Oznaczanie tablicami ostrzegawczymi śliskich i świeżo umytych powierzchni Indywidualne: Stosowanie odpowiedniego obuwia ????. Zagrożenie: Upadek na schodach. Techniczne: Stosowanie barierek, stopni antypoślizgowych. Organizacyjny: Zapewnienie wolnych przejść i dojść oraz czystych i nie śliskich powierzchni. Oznaczanie tablicami ostrzegawczymi śliskich i świeżo umytych powierzchni Indywidualne: Stosowanie odpowiedniego obuwia ???. Źródła zagrożenia: Kontakt z ludźmi. Zagrożenie: Wirus grypy - grupa 2 – ludzie Możliwe skutki: Grypa, zapalenie płuc.   Techniczne: Organizacyjne: Przestrzeganie zasad higieny osobistej. Indywidualne: Źródła zagrożenia: Kontakt z ludźmi Zagrożenie: Wirus ospy wietrznej, półpaśca ( grupa 2 ) – ludzie Możliwe skutki: Ospa wietrzna, półpasiec. Źródła zagrożenia: Praca w pomieszczeniach klimatyzowanych. Zagrożenie: Bakteria Legionelli (grupa 2) – droga powietrzna. Możliwe skutki: Zapalenie płuc. Techniczne: Stosowanie urządzeń sprawnych technicznie. Organizacyjne: Badanie profilaktyczne, przewietrzanie pomieszczeń pracy, serwis urządzeń klimatyzujących. Tu można jeszcze ocenić: oświetlenie stanowiska pracy, spełnienie wymagań ergonomicznych, itp..

Przykładowa ocena ryzyka St. Specjalista ds. Kadr i Szkolenia   Źródła zagrożenia: Prace przy użyciu ostrych narzędzi np.: cięcie papieru. Zagrożenie: Przecięcie ciała. Możliwe skutki: Skaleczenie. Techniczne: Stosowanie sprawnych technicznie urządzeń. Organizacyjne: Przestrzeganie zapisów instrukcji stanowiskowej BHP. Indywidualne: 2 1 Źródła zagrożenia: Przygotowanie ciepłego posiłku. Zagrożenie: Kontakt z gorącymi elementami, parą, cieczą. Możliwe skutki: Oparzenia. Techniczne: Stosowanie sprawnego technicznie sprzęt (czajnik, mikrofala), oraz instalacja energetyczna. Organizacyjne: Zachowanie szczególnej ostrożności, zachowanie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. Źródła zagrożenia: Kontakt z ludźmi. Zagrożenie: Agresja pracowników. Możliwe skutki: Pobicie ( złamania, potłuczenia). Techniczne: Organizacyjne: Szkolenia okresowe, wezwanie pracowników ochrony. Źródła zagrożenia: Wykonywanie czynności przy użyciu urządzeń elektrycznych lub w ich pobliżu.. Zagrożenie: Porażenie prądem elektrycznym. Możliwe skutki: Śmierć, poparzenia, utrata przytomności, porażenia ze skutkiem śmiertelnym, uszkodzenia narządów wewnętrznych. Techniczne: Stosowanie zabezpieczeń przed porażeniem, dobry stan techniczny instalacji elektrycznej Organizacyjne: Bieżące, kontrolne i okresowe przeglądy instalacji i urządzeń elektrycznych. 3 Źródła zagrożenia: Przemieszczanie się pojazdami mechanicznymi – samochód służbowy. Zagrożenie: Wypadki drogowe. Możliwe skutki: Złamania, zwichnięcia, stłuczenia, śmierć. Techniczne: Stosowanie sprawnych technicznie pojazdów. Organizacyjne: Bieżące, kontrolne i okresowe przeglądy pojazdów, stosowanie się do przepisów o ruchu drogowym. Ocena końcowa ryzyka zawodowego odzwierciedlająca wzajemne oddziaływanie wszystkich czynników w środowisku pracy R = 3 Osoby dokonujące ocenę: Opiniował: Zatwierdził:  ………………………………………………………… ………………………………………… (data, podpis) (data, podpis pracownik służb BHP) (data, podpis Dyrektor pionu)

Działania organizacyjno-techniczne zmniejszające ryzyko W odniesieniu do normy PN-N-18002 pkt. 7 Działania wynikające z oceny ryzyka zawodowego. Przy planowaniu działań zaleca się: Likwidację zagrożeń. Dostosowanie warunków i procesów pracy do możliwości pracownika. Wprowadzanie nowych rozwiązań technicznych. Zastępowanie niebezpiecznych procesów, bezpiecznymi. Zapewnienie w pierwszej kolejności środków ochrony zbiorowej przed środkami ochrony indywidualnej. Szkolenie pracowników.

Działania organizacyjno-techniczne zmniejszające ryzyko II. W odniesieniu do przepisów: ROZPORZĄDZENIE MINISTRA GOSPODARKI I PRACY z dnia 5 sierpnia 2005 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy pracach związanych z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne. § 5. 1. Pracodawca eliminuje u źródła ryzyko zawodowe związane z narażeniem na hałas lub drgania mechaniczne albo ogranicza je do możliwie najniższego poziomu, uwzględniając dostępne rozwiązania techniczne oraz postęp naukowo-techniczny. 2. Na podstawie oceny ryzyka zawodowego, o której mowa w § 4, po osiągnięciu lub przekroczeniu w środowisku pracy przez wielkości charakteryzujące: 1) hałas - wartości NDN, 2) drgania mechaniczne - wartości progów działania pracodawca sporządza i wprowadza w życie program działań organizacyjno-technicznych zmierzających do ograniczenia narażenia na hałas lub drgania mechaniczne oraz dostosowuje te działania do potrzeb pracowników należących do grup szczególnego ryzyka.

Przykład Nr karty Nazwa stanowiska pracy Identyfikacja zagrożeń Sposoby eliminowania lub ograniczenia zagrożeń Termin realizacji 01/T  Obchodowy urządzeń sprężarek Źródła zagrożenia: Pracujące sprężarki   Zagrożenie: hałas Możliwe skutki: pogorszenie słuchu, zawodowe uszkodzenie słuchu. techniczne: ekranowanie źródeł hałasu / likwidacja sprężarek  do końca 2013 organizacyjne: likwidacja obchodów / prowadzenie obchodów przy wyłączonych urządzeniach  niezwłocznie indywidualne: ochronniki słuchu Źródła zagrożenia: Zagrożenie: Możliwe skutki: techniczne: organizacyjne: indywidualne: ............................. .................................. ............................... Opracował (data podpis) Weryfikował: (data podpis) Zatwierdził: (data podpis)

KONIEC Opracował: mgr Piotr Janczewski janczewskip@wp.pl Tel. 663 207 255