połączeniowych urządzenia Badania elementów połączeniowych urządzenia piorunochronnego Warszawa – marzec 2011

Dz. Ust. 239 /2010 – poz. 1597 w pozycji 44 załącznika przywołano normy zgodnie z którymi należy wykonać instalację piorunochronną : 1. PN-EN 62305-1:2008 Ochrona odgromowa. Część 1: Wymagania ogólne. 2. PN-EN 62305-2:2008 Ochrona odgromowa. Część 2: Zarządzanie ryzykiem. 3. PN-EN 62305-3:2009 Ochrona odgromowa. Część 3: Uszkodzenia fizyczne obiektów budowlanych i zagrożenie życia. 4. PN-EN 62305-4:2009 Ochrona odgromowa. Część 4: Urządzenia elektryczne i elektroniczne w obiektach budowlanych.

Zgodnie z normą PN-EN 62305-3:2009 - realizując projekt konstrukcyjny urządzenia piorunochronnego ( pkt E.5.6.1 ) Projektant LPS i wykonawca LPS powinni zweryfikować właściwości użytych materiałów. Można to osiągnąć, na przykład, żądając certyfikatów probierczych i raportów od producentów, wykazujących, że materiały przeszły pomyślnie próby jakości.

Dobierając zgodnie z normą PN-EN 62305-3:2009 elementy urządzenia piorunochronnego ( pkt E.5.5 ) należy uwzględnić zapis mówiący o tym: że elementy LPS powinny wytrzymywać bez uszkodzenia skutki prądu pioruna i przypadkowe naprężenia. Jednocześnie zapisano tam , że można to osiągnąć poprzez dobór elementów, które przeszły pomyślnie badania zgodnie z wieloczęściową normą EN 50164. Kolejny zapis w tym punkcie, jest już z punktu widzenia reguł normalizacyjnych nakazem i stwierdza, że: Wszystkie elementy powinny odpowiadać zapisom normy wieloczęściowej EN50164

W przypadku obiektów żelbetowych gdzie zbrojenie stalowe może być użyte jako naturalny element LPS zgodnie z zapisami PN-EN 62305-3:2009 punktu E.4.3.3 dotyczącego wykonywania połączeń ze stalowymi prętami zbrojeniowymi : ciągłość prętów stalowego zbrojenia powinna być tworzona za pomocą zacisków lub spawania. Wykonując połączenia zaciskowe należy stosować specjalnie do tego celu przeznaczone zaciski spełniające wymagania i badane zgodnie z normą wieloczęściową EN 50164.

Wieloarkuszowa norma PN-EN 50164 PN-EN 50164-1:09, 2010 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPS). Część 1: Wymagania stawiane elementom połączeniowym. PN-EN 50164-2: 09, 2010 Elementy urządzenia piorunochronnego (LPS). Część 2: Wymagania dotyczące przewodów i uziomów, Te dwa arkusze są przetłumaczone na język polski

Wieloczęściowa norma EN-50164 to norma opracowana przez CENELEC i dotycząca elementów składowych urządzenia piorunochronnego (LPS). Do chwili obecnej PKN ustanowił 7 arkuszy tej normy. Pozostałe arkusze: PN-EN 50164-3:2007/A1:2009 (oryg.) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) - Część 3: Wymagania dotyczące iskierników izolacyjnych PN-EN 50164-4:2009 (oryg.) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) - Część 4: Wymagania dotyczące elementów mocujących przewody PN-EN 50164-5:2009 (oryg.) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) - Część 5: Wymagania dotyczące uziomowych studzienek kontrolnych i ich uszczelnień PN-EN 50164-6:2009 (oryg.) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) - Część 6: Wymagania dotyczące liczników udarów piorunowych PN-EN 50164-7:2009 (oryg.) Elementy urządzenia piorunochronnego (LPC) - Część 7: Wymagania dotyczące środków polepszających uziemienie Wszystkie powyższe arkusze w wersji oryginalnej !

ODZIAŁYWANIE PRĄDU PIORUNOWEGO !!!!!! CZEGO DOTYCZY NORMA EN 50164-1 Norma dotyczy odporności elementów urządzenia piorunochronnego na ODZIAŁYWANIE PRĄDU PIORUNOWEGO !!!!!! W normie określono wymagania i badania dla metalowych elementów połączeniowych LPS , takich jak: * złączki, * elementy łączące i mostkujące, * elementy rozprężane * złącza pomiarowe.

Próba elementów łączeniowych Sztuczne starzenie – PN-EN 50164-1 We wstępnej fazie procesu badawczego elementy LPS należy poddać kondycjonowaniu/starzeniu obejmującemu oddziaływanie mgły solnej, a następnie oddziaływaniu wilgotnej atmosfery siarki. Dodatkowo, w przypadku próbek wykonanych ze stopu miedzi (z zawartością miedzi mniejszą niż 80%) są one poddawane oddziaływaniu atmosfery amoniakalnej. Proces ten stanowi jedynie przygotowanie do zasadniczych badań i nie podlega ocenie.

Próba elementów łączeniowych badanie elektryczne – PN-EN 50164-1 Montaż elementu na płycie izolacyjnej bez oczyszczania po kondycjonowaniu Klasa limp W/R T1 td próby ± 10% ± 35 % ms ms kA kJ/ Udar prądowy 50kA / 100kA H 100 2500  50  2 N 50 630  50  2 Po zakończeniu oddziaływań kondycjonujących badany element bez oczyszczenia powinien być trzykrotnie poddany działaniu prądu o parametrach zamieszczonych w tabeli powyżej.

W normie dokładnie określono jak mają wyglądać układy połączeń przewód z prądem udarowym – badana złączka przewód giętki Podstawowe układy badań próbki z elementem połączeniowym : krzyżowym równoległym

Badaniu podlegają także szyny wyrównawcze Podstawowe układy do badań wytrzymałości elementów urządzenia piorunochronnego

Próba elementów łączeniowych –PN-EN 50164-1 Jeśli element łączący jest stosowany w więcej niż jednym układzie zgodnie z zaleceniami producenta zamieszczonymi w instrukcjach instalacji - to badania należy wykonać dla każdego układu połączeń. 1 złączka – wymaga testów dla 8 układów ! Złączka testowa wykonana jest ze stali nierdzewnej . Może być łączona : z przewodami ze stali, aluminium, stali nierdzewnej i miedzi. Połączenie może być krzyżowe lub równoległe

Próba elementów łączeniowych badanie elektryczne – PN-EN 50164-1 Badane elementy urządzenia piorunochronnego powinny być poddane trzykrotnie przepływowi prądu udarowego o przedstawionych w tablicy parametrach. Prąd probierczy jest definiowany przez wartość szczytową Imax, energię właściwą W/R i czas trwania td. Odstęp czasu między poszczególnymi udarami prądowymi powinien umożliwić ochłodzenie próbki do temperatury zbliżonej do temperatury otoczenia.

Element połączeniowy uważa się za spełniający wymagania badań z wynikiem pozytywnym, jeśli: Rezystancja połączenia mierzona przy prądzie o wartości co najmniej 10 A, możliwie jak najbliżej miejsca połączenia jest równa lub mniejsza 1 mΩ, ale w szczególnym przypadku dla stali nierdzewnej 2,5 mΩ; W

Element połączeniowy uważa się za spełniający wymagania badań z wynikiem pozytywnym, jeśli: nie wykazuje żadnych uszkodzeń zauważalnych gołym okiem bez zastosowania powiększenia ani nie ma części poluzowanych lub zdeformowanych pogarszających warunki normalnej eksploatacji Ten punkt oceny próbek odnosi się do badań elektrycznych - 6.3 Badanie elektryczne a nie jest podstawą do oceny powłoki ocynkowanej.

Element połączeniowy uważa się za spełniający wymagania badań z wynikiem pozytywnym, jeśli: dla połączeń skręcanych moment obrotowy luzowania jest większy niż 0,25 i mniejszy niż 1,5 wartości momentu obrotowego stosowanego przy dokręcaniu. W przypadku połączeń wykonanych za pomocą więcej niż jednej śruby dla niniejszej próby ważny jest moment obrotowy luzowania pierwszej śruby.

Podsumowanie Aby zapewnić maksymalne bezpieczeństwo projektowanych lub wykonywanych instalacji piorunochronnych należy stosować do ich budowy elementy spełniające zapisy normy PN-EN 50164 dotyczące wymogów materiałowych oraz prób badawczych jakim powinny być poddane. Montując urządzenie piorunochronne z badanych elementów, można zapewnić ochronę obiektu i uniknąć sytuacji, w której układy mające zapewnić bezpieczeństwo nie tylko nie spełnią swojego zadania, ale jako pierwsze ulegną uszkodzeniu.