Wychowanie w erze cyfrowej – czy jesteśmy na to przygotowani? dr hab. Jacek Pyżalski WSE Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu Instytut Medycyny Pracy w Łodzi

Wymagania wobec szkół Przestrzegane są normy społeczne Charakterystyka wymagania - Poziom D: Uczniowie czują się w szkole lub placówce bezpiecznie i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. W szkole lub placówce diagnozuje się zachowania uczniów. Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Charakterystyka wymagania - Poziom B: Uczniowie prezentują właściwe zachowania. W szkole lub placówce analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, ocenia się ich skuteczność oraz modyfikuje w razie potrzeb, uwzględniając inicjatywy uczniów.

Wymagania wobec szkół Przestrzegane są normy społeczne Charakterystyka wymagania - Poziom D: Uczniowie czują się w szkole lub placówce bezpiecznie i wiedzą, jakich zachowań się od nich oczekuje. W szkole lub placówce diagnozuje się zachowania uczniów. Podejmuje się działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań. Charakterystyka wymagania - Poziom B: Uczniowie prezentują właściwe zachowania. W szkole lub placówce analizuje się podejmowane działania wychowawcze mające na celu eliminowanie zagrożeń oraz wzmacnianie właściwych zachowań, ocenia się ich skuteczność oraz modyfikuje w razie potrzeb, uwzględniając inicjatywy uczniów.

Wymagania wobec szkół Kształtowane są postawy uczniów Charakterystyka wymagania - Poziom D:Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są spójne i adekwatne do potrzeb uczniów. Uczniowie uczestniczą w działaniach edukacyjnych sprzyjających kształtowaniu i uzyskiwaniu pożądanych postaw. Charakterystyka wymagania - Poziom B:Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są planowane i modyfikowane zgodnie z potrzebami uczniów oraz z ich udziałem. Działania wychowawcze podejmowane w szkole lub placówce są analizowane i wdrażane są wnioski z tych analiz.

Ale czy też online? Czy oprócz nauczania z użyciem nowych mediów potrzebujemy WYCHOWANIA?

? Dopóki nie skorzystałem z Internetu, nie wiedziałem, że na świecie jest tylu idiotów (Stanisław Lem). Lepsza od Internetu byłaby tylko telepatia (Michael Dell). Warto nauczyć się wstydzić i rumienić za samego siebie. Internet mnie pod tym względem przeraża. Kiedyś ogłoszono, że wokalistka duetu Roxette ma raka mózgu. Zrobiło mi się przykro, bo to straszne. Potem czytałam komentarze internautów i oczywiście 80% życzyło jej zdrowia, ale byli tacy, którzy pisali: dobrze jej tak. Ktoś, kto to napisał, powinien umrzeć przy klawiaturze po postawieniu kropki za tym zdaniem. Nie mieści mi się to w głowie (Kasia Nosowska).

Dlaczego nowe media są nowe i co wnoszą w życie młodych ludzi? 15.03.10

„kolega jest knajtem i wali z aksa a ja jestem druidem i walę z różdżki”

SPRAWDŹMY SIĘ

1. Potrafię samodzielnie stworzyć stronę internetową. 2. Znam się na komputerze lepiej niż większość moich znajomych. 3. Uważam się za eksperta, jeśli idzie o używanie komputera. 4. Umieszczam w Sieci swoją twórczość (np. muzykę, którą komponuję, grafiki). 5. Prowadzę swoją stronę internetową lub blog.

Zauważam, że spędzam coraz więcej czasu przed komputerem. Nudzę się, gdy przez jeden dzień nie mam dostępu do Internetu. Kiedy mam wolny dzień, praktycznie nie odchodzę od komputera. Lepiej żeby nikt nie wiedział, co robię w Internecie. Mam sporo tajemnic związanych z tym, co robię korzystając z Internetu. Często zarywam noce, żeby korzystać z Internetu. Czuję się lepiej w świecie wirtualnym niż w realnym. Wśród moich zainteresowań Internet jest na pierwszym miejscu.

Nauczyciele % Gimnazjaliści (N=2143) (Pyżalski, 2009) Potrafię samodzielnie stworzyć stronę internetową. 26,5 46,9 Znam się na komputerze lepiej niż większość moich znajomych. 34 31,9 Uważam się za eksperta, jeśli idzie o używanie komputera. 5,3 13,9 Umieszczam w Sieci swoją twórczość (np. muzykę, którą komponuję, grafiki). 6,4 30,3 Prowadzę swoją stronę internetową lub blog. 5,8 25,9 15.03.10

Nauczyciele % Gimnazjaliści (N=2143) (Pyżalski, 2009) Zauważam, że spędzam coraz więcej czasu przed komputerem. 27 45,7 Nudzę się, gdy przez jeden dzień nie mam dostępu do Internetu. 8 37,8 Kiedy mam wolny dzień, praktycznie nie odchodzę od komputera. 3,7 19,1 Lepiej żeby nikt nie wiedział, co robię w Internecie. 5,1 32,7 Mam sporo tajemnic związanych z tym, co robię korzystając z Internetu. 3,4 32,2 Często zarywam noce, żeby korzystać z Internetu. 5,6 12,3 Czuję się lepiej w świecie wirtualnym niż w realnym. 1,9 15,6 Wśród moich zainteresowań Internet jest na pierwszym miejscu. 10,3 15.03.10

Przypadek z Brzezin

Cyfrowi tubylcy? Koncepcje – digital natives (Prensky). Net generation (Tapscott) Cechy nowych mediów – determinizm technologiczny Skrajnie: panika moralna Jakie wskaźniki? Krytyka w literaturze – nierówności cyfrowe, badania Living and Learning with New Media.

! „kiedy tylko jakieś medium zostaje zdefiniowane jako zagrożenie dla młodych ludzi, to możemy spodziewać się kampanii prowadzonej przez dorosłych, którzy będą chcieli cenzorować lub ograniczać dostęp do tego medium. Później następuje zmniejszenie zainteresowania, aż do pojawienia się nowego medium, które znów zaogni publiczną debatę i podsyci ogień paniki moralnej”. (Springhall, 1998)

Media – jako nowe środowisko socjalizacji Pojawiła się konkurencja ze strony nowych mediów Do pewnego stopnia neutralizacja tradycyjnych wpływów wychowawczych

„Dzisiejsi uczniowie nie są już ludźmi dla których stworzony został nasz system edukacyjny” (Prensky, 2001) Badania – Pyżalski, 2012, Plichta, 2010

Lepiej komunikować się przez GG „bo się więcej dzieje” (…) „na przykład mi koleżanka mi pisze, że chłopak z nią zerwał a za pięć minut - pisze właśnie ten chłopak, który z nią zerwał” 19

Gdybyś mógł wybrać – rozmawianie czy SMS-y? No raczej bym SMS-ował, bo tak jak gadam i słyszę głos tak, to się krępuję trochę, no nie…R: Wstydzę się, na przykład, a przez SMS-y to można pogadać normalnie, no nie, a tak to, to trzeba się śpieszyć, czy coś. 20

Komórka i nie tylko, czyli rzecz o komunikowaniu się SMS-y „odpowiadają” na trudności respondentów w dłuższym formułowaniu myśli, „P: Czemu lepiej pisać niż rozmawiać? R: Pisać to wiem co, ale gadać, nie to nie wiem”. „Gadać to też trochę zabiera gadanie. Ale pisać to krótko można”. Kilkanaście do kilkudziesięciu SMS-ów dziennie – średnio. Rekordzista – kilkaset 21

Kontekst rodzinny Rodzice nie mają pretensji, że tak długo siedzisz przy komputerze? „Oni cały dzień siedzą przed telewizorem to ja nie mogę?”. 22

Zagrożenia (EU Kids Online Hasebrink et al, 2008) Komercja Agresja Sex Wartości Zawartość (odbiorca) Spam/reklama Treści agresywne – inne niż w mediach tradycyjnych Pornografia Treści rasistowskie/niep rawdziwe treści nt. zdrowia/narkoty ków Kontakt (uczestnik) Śledzenie działań/ zbieranie danych osobistych Ofiara agresji elektronicznej Spotkania z obcymi/ molestowanie Samo- okaleczenia, itp. Zachowanie (sprawca) Hazard/ hakerstwo/pirac two Sprawca agresji elektronicznej/pr odukcja treści agresywnych Produkcja pornografii/ sexting Produkcja treści zawierających informacje dotyczące samobójstwa, itp..

Nękanie , grożenie w internecie powinno być zabronione Relacje społeczne Nękanie , grożenie w internecie powinno być zabronione Zdecydowanie powinno 86% Raczej powinno 9%

Relacje społeczne Zdecydowanie powinno 77% Raczej powinno 14% Ujawnianie prywatnej korespondencji internetowej powinno być zabronione Zdecydowanie powinno 77% Raczej powinno 14%

Podawanie się za kogoś innego w internecie powinno być zabronione Relacje społeczne Podawanie się za kogoś innego w internecie powinno być zabronione Zdecydowanie powinno 62% Raczej powinno 22%

Cyberbullying (pol. mobbing elektroniczny) Nawiązanie do tradycyjnych badań nad bullyingiem (Dan Olweus) Głośne medialne przypadki tragedii ofiar Nierównowaga sił, powtarzalność, intencja – dyskusja nad adekwatnością kryteriów Konsekwencje poważne – chociaż póki co wnioski wyciągamy głównie z badań nad tradycyjnym bullyingiem

Silne powiązane z tradycyjnymi przyczynami – Gimnazjaliści 2010 Bullying Cyber Niezaangażowany Sprawca Ofiara Sprawco-ofiara 829 68 26 12 % 88,66% 7,27% 2,78% 1,28% 287 239 14 31 50,26% 41,86% 2,45% 5,43% 156 22 51 17 63,41% 8,94% 20,73% 6,91% 159 86 65 44,04% 23,82% 14,13% 18,01%

Sprawstwo Kto był ofiarą? % Osoby znane tylko z internetu 42,5 Osoby znane – ale nie bliscy koledzy/koleżanki 39 Bliscy koledzy/koleżanki 26,8 Osoby wybrane całkowicie przypadkowo 24,2 Nie konkretne osoby, ale grupy osób, np. kibice jakiejś drużyny, etc.. 15,8 Były chłopak/dziewczyna 16,9 Inni ludzi – np. bezdomni, alkoholicy 10,8 Osoby znane, np. piosenkarze, aktorzy 11,1 Nauczyciele 9

Cyberbullying % chłopców dziewcząt Cała róba Niezaangażowany 65,8 68,7 67,1 Sprawca 22,8 16,4 19,5 Ofiara 5,1 7,8 6,6 Bully-victim 6,3 7,1 6,8 J. Pyżalski/Grant MNiSW Cyberbullying jako mowa forma agresji rówieśniczej wśród gimnazjalistów/WSP w Łodzi

W którą stronę można pójść?

Odpowiedzialność/netykieta Żeby to w ogóle podejmować Nauka nie tylko o zasadach ale i o mechanizmach komunikacji zapośredniczonej Aktywne reagowanie online Moderowanie w szkole Nauczanie innych – sprawdziliśmy w programie ECIP Wirtualne światy

Kreatorzy treści Konkursy Wspólne projekty wymagające kontaktu offline, np. lip-dub, blogi Połączenie teorii z życiem Wywiady – kontakt z innymi ludźmi Podstrony, podcasty wszystkiego co się w szkole dzieje

Ważne decyzje – aktywność społeczna Decyzje o ważnych w szkole sprawach Głosowania Grupy samopomocy – aktywność społeczna – elita! Ale ważna elita! Działania samorządu Twórczość „dziennikarska” – życie społeczne

Nauczyciel jako wzór osobowy – czy też online? Czy o tym w ogóle myślimy? Dyskusja międzypokoleniowa wśród nauczycieli? Czy jesteśmy wychowawcą online? W życiu prywatnym? Jak reagujemy na działania uczniów w serwisach społecznościowych? Działania samorządu Może 2 profile? Jakieś dobre praktyki?

Reputacja online jako element pracy wychowawczej Ciągłość treści Sprawdzanie Zastanawianie się Rodzaj audytu – edukacja rówieśnicza

Komunikacja z uczniami Na poziomie wychowawcy klasy

Samoedukacja online I tak się dzieje – „koło Thomasa” Czy korzystamy? Czy możemy wykorzystać?

Coś dobrego w sieci?

Kultura prefiguratywna w praktyce Uczniowie Nauczyciele

Organizacja pomocy Sami odbiorcy wyrażają takie porzeby Wstępny kontakt Pomoc psychologiczna online Informacja Krytycyzm!

Pomocy! Rodzaj pomocy % Pytali o poradę dorosłe osoby z rodziny (np. mamę, wujka, dziadka) 58,8 Pytali o poradę przyjaciół/kolegów, których znają ze szkoły, osiedla itp. 41,7 Poszukiwali w internecie (np. na forach internetowych) wypowiedzi innych osób dyskutujących o podobnym problemie 39,2 Poszukiwali odpowiedzi na swój problem w poradnikach, książkach, czasopismach 27 Odwiedzili specjalistę w jego gabinecie (np. psychologa, pedagoga, dietetyka) 20 Odwiedzali strony internetowe, na których piszą specjaliści np. lekarze, psychologowie, dietetycy 17 Pytali o poradę przyjaciół/kolegów, których znają tylko z internetu 16,4 Zwrócili się o pomoc do specjalisty (np. psychologa, pedagoga, dietetyka) w internecie 5,4 Zadzwonili do telefonu zaufania 2, 1

Współpraca nauczycieli ze sobą Forum Teachers Tube

Rozwiązania techniczne Jacek Pyżalski | pyzalski@poczta.onet.pl Rozwiązania techniczne

Podsumowanie Musimy poznać żeby działać Od paradygmatu zagrożeń do paradygmatu szans Likwidacja dychotomii online/offline w myśleniu o wychowaniu Ważność społecznych a nie tylko technicznych aspektów nowych mediów

pyzalski@poczta.onet.pl