MANDALA

Mandala to: słowo wywodzące się z sanskrytu i oznacza: koło życia, cały świat, centrum, święty krąg. W religiach indyjskich (hinduizm, buddyzm, dźinizm) to geometryczny diagram składający się z koła i wpisanego w nie kwadratu. Symbol Kosmosu raju, w którego centrum znajduje się istota boska. W sensie metafizycznym uosabia świadomość strzeżoną przed niszczącymi siłami nieświadomości.

Tworzenie mandali a następnie jej niszczenie jest uważane za rodzaj medytacji i ma spore znaczenie religijne.

Mandala buddyjska to harmonijne połączenie koła i kwadratu, gdzie koło jest symbolem nieba, transcendencji, zewnętrzności i nieskończoności, natomiast kwadrat przedstawia sferę wewnętrzności, tego co jest związane z człowiekiem i ziemią. Obie figury łączy punkt centralny, który jest zarówno początkiem jak i końcem całego układu. Istnieją różne rodzaje mandali. W najszerszym znaczeniu mandale są diagramami, które ukazują w jaki sposób chaos przybiera harmonijną formę. Najstarsze tego rodzaju wizerunki sięgają paleolitu. Daje się je także zauważyć na planie budowli starożytnego Egiptu, Babilonu czy Jawy.

Historia MANDALI Mandala pojawiła się w Tybecie w VIII w., sprowadził ją z Indii guru Padmasambhawa. W życiu tybetańskich mnichów pełni ona bardzo ważną rolę - Jantry- czyli rytualnego instrumentu, który służy do medytacji. Wspomaga ona koncentrację poprzez zawężenie pola widzenia i ograniczenie go do centrum.

Jednak najbardziej charakterystyczne, poprzez swój rytualny charakter, są mandale sypane. Sypanie mandali z piasku jest demonstracją tymczasowości i przemijalności życia. Ten rytuał był i jest praktykowany przez tybetańskich mnichów jak również przez Indian Navajo. Dwie zupełnie odmienne kultury i religie połączyła ta sama sztuka ekspresji. W starożytnym Tybecie, jako część duchowego rytuału, mnisi tworzyli z kolorowego piasku skomplikowane mandale, czemu towarzyszyła medytacja i modlitwy. Ta tradycja jest kontynuowana po dziś dzień - mnisi podróżują do wielu krajów na świecie i tworzą piaskowe mandale jako symbol pokoju i przyjaźni, prowadzą także wykłady na temat ginącej już religii i kultury Tybetu.

Mandala może przybierać różne formy, jednak wszystkie z nich mają wspólne cechy: 1. Każda mandala ma swój centralny punkt, swój środek z którego wychodzą wszystkie inne jej formy. 2. Wszystkie te formy zamknięte są okręgiem koła. 3. W mandalach istnieje wiele geometrycznych figur: są w niej trójkąty, kwadraty, elipsy, okręgi, romby.

RODZAJE MANDALI: mandale uzdrawiające, mandale oczyszczające, mandala przebaczenia, mandale niewinności, mandale mocy umysłu, mandale spokoju, mandale miłości, mandale dostatku, mandale harmonii, mandale mądrości, mandale radości.

Znaczenie barw i symboli występujących w mandali. ŻÓŁTY- Znaczenie pozytywne – słońce, światło, pogoda ducha, radość, zadowolenie, oświecenie, rozwój, uwolnienie intelektu, rozbudzona wyobraźnia, chęć działania, dążenie do wolności. Znaczenie negatywne – strach przed ciasnotą /klaustrofobia/, powierzchowność, zazdrość, mania wyższości. POMARAŃCZOWY -Znaczenie pozytywne – optymizm, energia, radość życia, ambicja, łatwość nawiązywania kontaktów, aktywność, czułość, zdecydowanie, odwaga, siła, serdeczność, młodość, wiara w siebie. Znaczenie negatywne – traktowanie życia zbyt lekko /beztroski/, żądza znaczenia /wygórowana ambicja/. CZERWONY- Znaczenie pozytywne – miłość, chęć życia, zmysłowość, wiara w siebie, siła, wytrwałość, samodzielność. Znaczenie negatywne – nienawiść, złość, pobudliwość.

RÓŻOWY- Znaczenie pozytywne – romantyzm, przychylność, poświęcenie, wrażliwość, kobiecość, wstrzemięźliwość, delikatność, zdolność rozkoszowania się nawet małą rzeczą, elegancja, zgodność. Znaczenie negatywne – tajemniczość, potrzeba ochrony, nierealność, niesamodzielność. FIOLETOWY- Znaczenie pozytywne – zdolność do medytacji, duchowość, mistyczność, umiejętność łączenia przeciwieństw, zdecydowanie w uczuciach, indywidualizm. Znaczenie negatywne – cierpienie, ból, melancholia, rezygnacja, "odwrócenie się", zrzeczenie się np. własnej racji. NIEBIESKI- Znaczenie pozytywne – pewność siebie, zrównoważenie, opanowanie, zgodność, spokój, odprężenie, tęsknota, wierność, idealizm, rozsądek. Znaczenie negatywne – pustka, nuda, obezwładnienie, naiwność. TURKUSOWY- Znaczenie pozytywne – przyjaźń, komunikatywność, pomysłowość, pewność siebie, urok osobisty, wdzięk, humor, "dusza towarzystwa". Znaczenie negatywne – kaprysy, mania wyższości, żądza uznania.

ZIELONY- Znaczenie pozytywne – żywotna natura, nadzieja, silna wola, równowaga emocjonalna, wytrzymałość, zdrowie, uznanie, ambicja. Znaczenie negatywne – wygórowana ambicja, nieszczerość, żądza władzy. CZARNY – SZARY- Znaczenie pozytywne – honor, zachowanie godności, odnawianie się, powracanie. Znaczenie negatywne – śmierć, zniszczenie, żałoba, grzech, strach, obawa, strata, niebezpieczeństwo, beznadzieja, niechęć, przymus, przesycenie /obrzydzenie/. BIAŁY- Znaczenie pozytywne – czystość, niewinność, doskonałość, szlachetność, cnota, rzeczowość, wzniosłość, wybawienie. Znaczenie negatywne – obojętność, chłód, abstrakcyjność, przesadny perfekcjonizm

KWADRAT - Oznacza cztery regiony świata, cztery pory roku, itd KWADRAT - Oznacza cztery regiony świata, cztery pory roku, itd. Ponadto znamionuje niezłomność, stabilność, poczucie realności. KOŁO- Zamyka w sobie to co duchowe, symbol słońca, wszechświata; jedność, absolut, doskonałość. TRÓJKĄT- Uosabia twórczy intelekt, możliwości, pierwiastek aktywny; gdy wierzchołkiem do góry - męskość, ogień, gdy ku dołowi kobiecość, woda, nieświadomość. KRZYŻ- Oznacza zakończenie jakiegoś etapu w życiu autora. SPIRALA- Symbol tęsknoty za doskonałością.

Po co nam mandala? Czasami czujemy, że w naszym życiu nadchodzi moment na zmiany. Wtedy chcielibyśmy, żeby cały wszechświat nam pomógł. Szukamy wsparcia nie tylko wśród ludzi, przyjaciół, profesjonalistów, ale mamy też wewnętrzną potrzebę naszych własnych rytuałów, które nas wspomogą. I właśnie mandala jest takim narzędziem, które może nam pomóc. Tworzenie mandali to chwila zagłębienia się w siebie samą, w swoje serce. Mało kto wie, że mandala to nie tyko rysunki. Może przybierać nawet formę tańca. Najważniejsze jest to, iż przy tworzeniu mandali zawężamy pole widzenia. Odchodzą zbędne myśli, które cały czas zaśmiecają nasz umysł. Zostajesz tylko ty, a nawet twoje „ja” w pewnym momencie może się rozpuścić i doznasz absolutnego spokoju. Mandali tak naprawdę możesz użyć do wszystkiego

MANDALA W ARTETERAPII Dziedzina ta to terapia przez sztukę, zatem zasadnym jest wykorzystywanie w niej techniki mandali. Koło podczas terapii odzwierciedla jaźń. Poprzez projekcję symbol ten jest wypełniany barwami i kształtami o indywidualnym charakterze. Poprzez wnikanie w naturę mandali i prowadzenie terapii przez dłuższy okres czasu pacjent przepracowuje we własnym wnętrzu, podświadomości gnębiące go problemy. Nie należy zmuszać do wykonania mandali. Chęć wzięcia udziału w terapii mandalą powinna wyjść od samego pacjenta, jako jego spontaniczna potrzeba, a nie być wynikiem nacisku z zewnątrz. Terapeuta powinien jedynie stworzyć odpowiednią atmosferę (spokój, nastrojowe światło – na przykład świece), cicha spokojna muzyka w tle), która zachęci pacjenta do wykorzystania twórczego potencjału.       

Najważniejsze jest to, że nie ma nieudanych mandal Najważniejsze jest to, że nie ma nieudanych mandal. Wszystkie mandale są piękne i wyrażają emocje swoich autorów. Istnieją zasady interpretacji kolorów i sposobu rysowania mandal, jednak wymaga ona dobrej znajomości symboliki barw, kształtów, liczb i dużej intuicji.

MANDALA W EDUKACJI Mandala znalazła zastosowanie również w edukacji. Coraz częściej wykorzystuje się tę technikę pracy z dziećmi i młodzieżą. Ma ona niezwykły wpływ na ćwiczenie koncentracji, aktywizację wyobraźni, Ma ona również niezaprzeczalną funkcję dekoracyjną. Można organizować konkursy, wystawy i dekorować sale lub korytarze. Mandalę można wykorzystać podczas lekcji matematyki, przy omawianiu symetrii. Zaleca się ją także do wykorzystywania na zajęciach świetlicowych, podczas lekcji plastyki i sztuki, a także podczas wszystkich zajęć terapeutycznych jako etap wstępny, wyciszający, relaksujący lub podsumowujący pracę. 

  Do pracy twórczej wykorzystuje się, oprócz pisaków i kredek, także plastelinę, ryż, wycinki gazet, kolorowy papier, farby i wiele innych technik. Można korzystać również z gotowych szablonów .Kolorowe kompozycje ozdobią ściany klas, korytarzy, świetlic. Można organizować konkursy prac, wyłaniać i nagradzać laureatów, przygotowywać wystawy lub wirtualne galerie. Przy tworzeniu mandali istotne jest, aby powstrzymywać myślenie. Dobór form i kolorów powinien być instynktowny. Przed rozpoczęciem pracy dobrze jest pomedytować, lub przynajmniej się wyciszyć. Zamknij na chwilę oczy. Może zobaczysz przed sobą obrazy, kształty lub kolory? Jeśli nie, po prostu sięgnij po kredki. Pozwól prowadzić się instynktowi, wybierając te kolory, które najbardziej Cię przyciągają. Nie wahaj się, nie oceniaj swojego dzieła, nie kieruj się zasadami doboru kolorów. Swoją mandalę możesz zacząć tworzyć

Zalety stosowania mandali w pracy z dziećmi są następujące: wycisza, uspokaja; poprawia koncentrację; przyczynia się do wytrwałości i konsekwencji w działaniu; sprzyja wewnętrznej integracji, harmonii; wykształca zdolności manualne i technikę rysunku dziecka; usprawnia motorykę dłoni; pobudza kreatywność twórczą; zmniejsza stany lękowe, znikają napięcia;

FUNKCJE MANDALI: · rozwijają zdolności manualne dziecka (kształcą motorykę dłoni) · umożliwiają poznanie i utrwalenie liter alfabetu oraz cyfr (funkcja dydaktyczna) · kształcą pamięć wzrokową · łączą w sobie funkcje relaksacyjne i poznawcze · pozwalają na wypracowanie własnego stylu pracy · uczą dobierania kolorów, kształtów · umożliwiają nauczycielowi realizowanie własnych koncepcji dydaktycznych.

WARSZTATY MANDALI:

MANDALA W ARCHITEKTURZE Oparta na okręgu mandala, będąc symbolem doskonałości i jedności, od wieków stanowi podstawę planów architektoniczno-urbanistycznych. Stąd, na całym świecie możemy spotkać ogromną liczbę przykładów budowli realizujących formy mandaliczne, są to np.: buddyjskie stupy, islamskie meczety, chrześcijańskie katedry; a nawet egipskie piramidy; odnajdujemy je również w elementach zdobniczych, witrażach i rozetach. Budowanie świątyni w kształcie mandali miało na celu monumentalizację doświadczenia egzystencjalnego, wyrażenie najwyższego ładu.

Doskonałą centryczną formą wyróżnia się plan urbanistyczny miasta Palmanova w północno-wschodnich Włoszech. Miasto zostało założone w XVI w. przez Wenecjan, twórcą planu architektonicznego był Vincenzo Scamozzi. Plan urbanistyczny włoskiego miasta Palmanova     

Typową mandalą są również podniebienia kopuł - najważniejsze to: Panteon na Polu Marsowym w Rzymie, Hagia Sofia w Stambule, katedra Santa Maria del Fiore we Florencji, kopuła Bazyliki Św. Piotra w Rzymie, czy, w Polsce, kopuła Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu.

MANDALA W PRZYRODZIE Podstawowy wzór mandali - koło z zaznaczonym centralnym punktem możemy odnaleźć również w naturze, szczególnie w dziedzinie biologii, geologii, chemii i astronomii. Na naszej planecie wszystkie istoty żyjące zbudowane są z komórek, które z kolei posiadają jądra - a więc są man-dalami. Kryształki lodu, skały, góry i wiele innych złożone są z atomów - każdy atom to mandala. Kwiaty, pajęcze sieci, słoje drzew - we wszystkim tym możemy dopatrzyć się charakterystycznej formy mandali.

Mandalę można spotkać również w kościołach katolickich Mandalę można spotkać również w kościołach katolickich. Ma tam najczęściej formę przepięknych witraży. Witraż z kolegiaty pw. Św. Piotra i Pawła w Zawierciu. Fotografia ze zbiorów prywatnych.

KONIEC