Relacja z pacjentem jako istotny element pracy terapeuty Anna Dolczewska – Samela psycholog kliniczny, seksuolog, terapeuta tel.: 607 25 48 27 e-mail: samela@konto.pl

Relacja z pacjentem główny element diagnozowania, leczenia i sprawowania opieki nad pacjentami warunkuje stopień zadowolenia pacjentów ze sposobu leczenia

Niezadowolenie pacjentów znacznie ogranicza ich wolę podporządkowania się reżimowi leczenia wzbudza wątpliwości co do kompetencji osoby pomagającej wydłuża okres rekonwalescencji zwiększa liczbę procesów wytaczanych lekarzom czy innym pracownikom służby zdrowia o popełniane przez nich błędy

Przyczyny niezadowolenia pacjentów brak możliwości wypowiedzenia się i przekazania pełnej informacji o objawach oraz odczuwanych dolegliwościach niezrozumiała forma informacji osoby pomagającej kierowanych do pacjenta niedokładne zapamiętanie informacji przez pacjenta

Przyczyny zadowolenia pacjentów ciepło i uprzejmość ze strony osoby pomagającej umiejętność wczucia się w sytuację pacjenta (empatia) umiejętność zachęcania pacjenta rozmową oraz pytaniami, które rozbudzają zainteresowanie terapią oraz nadzieję (odzwierciedlanie, parafrazowanie) umiejętność sprecyzowania i podsumowania informacji uzyskanych od pacjenta oraz przekazywanie własnych informacji w sposób dla niego zrozumiały (parafrazowanie, klaryfikacje)

Korzyści płynące z tzw. pracy na relacji uzyskiwanie dokładniejszych danych i stawianie bardziej trafnej diagnozy poznawanie prawdziwych odczuć pacjentów, łatwiejsze doprowadzenie do spadku napięcia większe zaufanie pacjentów redukcja oporu pacjentów wobec terapii szansa na samodzielne rozwiązywanie problemów przez pacjenta

skuteczniejsza pomoc pacjentom w pogodzeniu się z pogarszającym się stanem zdrowia skuteczniejsze radzenie sobie ze specyficznymi grupami pacjentów: trudnymi, starszymi lub umierającymi, pogrążonymi w smutku, małymi dziećmi lub przewlekle chorymi pacjenci łatwiej podporządkowują się zaleceniom i są bardziej zadowoleni z wizyt

pacjenci są bardziej przekonani o umiejętnościach pomagającego w przypadku hospitalizacji pacjenci nie czują się tak bezradni, uzależnieni, osamotnieni i smutni pacjenci nie biegają od jednego gabinetu do kolejnego pacjenci są bardziej skłonni do współpracy, optymizmu i okazują chęć życia

Sposoby poprawy kontaktów w relacji pacjent – osoba pomagająca skupianie się na osobie, a nie na problemie zaangażowanie się osoby pomagającej wobec pacjenta większa troska o pacjenta – nie tylko o jego zdrowie somatyczne, ale również kondycję psychiczną nie tylko leczenie czy wspomaganie leczenia, ale również opiekowanie się chorym

więcej empatii wobec pacjentów szacunek wobec pacjenta, jako podmiotu czyli traktowanie pacjenta jako osoby skłanianie pacjenta do większego zaangażowania się w proces leczenia za pomocą wystawiania i realizacji celów a nie bezrefleksyjnego dawania zaleceń nawiązywanie i okazywanie więzi z pacjentem słuchanie tego, co pacjent mówi

Etapy tworzenia relacji 1.Obserwacja oraz rejestracja stanów emocjonalnych pacjenta umiejętność obserwacji oraz zauważania problemu afektywnego (emocjonalnego) pacjenta umiejętność spostrzeżenia u pacjenta lęku, smutku, zniecierpliwienia, zadowolenia, niepewności (przekaz niewerbalny: mimika, sposób poruszania się, gestykulacja, ton)

możliwa dzięki wrażliwości emocjonalnej osoby pomagającej ulegająca zwiększeniu dzięki zdobywaniu wiedzy o człowieku, doświadczaniu różnych stanów, obserwacji oraz własnemu rozwojowi

2. Zrozumienie stanu emocjonalnego pacjenta internalizacja uczuć pacjenta poprzez poznanie i zrozumienie jego stanu emocjonalnego możliwa dzięki wykorzystywaniu własnych doświadczeń, empatii oraz posiadanego systemu wartości (osobista koncepcja człowieka) 3. Zdolność do czynnego reagowania na emocjonalne potrzeby chorego

Zrozumieć empatię Mapa nie jest terenem nie ma „obiektywnej rzeczywistości”, tylko subiektywny odbiór oraz wewnętrzne wyobrażenia i modele świata wewnętrzne, indywidualne modele rzeczywistości decydują o tym, w jaki sposób zachowujemy się i jakie znaczenia nadajemy zjawiskom występującym w naszym otoczeniu

Aby móc zrozumieć drugiego człowieka trzeba spotkać się z nim na każdy człowiek ma swój własny sposób spostrzegania świata, odczuwania (w dużej mierze zależny od przeszłości – od urodzenia, poprzez dzieciństwo, szkołę, doświadczenia z rodziną, z rówieśnikami, itd.), ocenę swoich możliwości to, co widzimy wokół nas pada na grunt naszej wewnętrznej mapy – patrzymy na świat i odczuwamy poprzez filtr naszych doświadczeń – indywidualnych, niepowtarzalnych dla każdego z nas Aby móc zrozumieć drugiego człowieka trzeba spotkać się z nim na jego własnej mapie

Magiczne słowo – „kontakt” Kontakt pozwala ci zbudować most do drugiej osoby. Gdy macie ten sam punkt widzenia – zdobywacie porozumienie Nie możesz jednak przeprowadzić kogoś przez most jeżeli go najpierw nie zbudujesz Dopasowując się do kogoś budujesz most Dopasowanie jest podstawową umiejętnością kontaktu

Nawiązać kontakt, ale jak? przyjmowanie podobnej postawy ciała, wykonywanie podobnych gestów, tzw. taniec używanie tych samych słów, powtarzanie słów wypowiadanych przez rozmówcę mówienie podobnym tempem, używanie podobnego tonu głosu podobne tempo i głębokość oddechu

Nic nie mów, wysłuchaj … 1. słuchanie bierne – słuchanie w milczeniu danie wspomaganemu czasu na zastanowienie granica milczenia – moment, gdy trzeba okazać pacjentowi, że został zrozumiany (parafrazowanie) bardziej interakcyjne dzięki wplataniu prostych słów typu: „No tak”, „Rozumiem”, „Aha”, a także dzięki stosowaniu odpowiednich zachęt typu: „To ciekawe, co Pan mówi”, „A co Pan o tym sądzi?”

2. Słuchanie aktywne – werbalne reagowanie na komunikat innego człowieka „odbicie” sensu wypowiedzi tak, że rozmówca wie, iż został zrozumiany (odzwierciedlanie uczuć, parafrazowanie treści)

Odzwierciedlanie uczuć weryfikacja podstawowych zawartych w przekazie emocji czy uczuć, które towarzyszą przekazywanym treściom oraz komunikowanie rozmówcy, iż odbieramy ładunek emocjonalny towarzyszący jego wypowiedzi sprawiamy, że pacjent odnosi wrażenie, iż dostrzegamy i szanujemy jego uczucia

Odzwierciedlanie treści weryfikacja tego, co mówi osoba potrzebująca pomocy, przeformułowanie komunikatu od wspomaganego na własne słowa sprawdzanie, czy dobrze rozumiemy jej problem obrona przed niebezpieczeństwem nadinterpretacji i czytania w myślach danie do zrozumienia rozmówcy, iż dostrzegamy jakie ma problemy i jakie mają one dla niego znaczenie

wykorzystywanie milczenia empatia dopasowywanie prowadzenie wykorzystywanie milczenia aktywne słuchanie kontakt relacja

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ Anna Dolczewska – Samela psycholog kliniczny, seksuolog, terapeuta tel.: 607 25 48 27 e-mail: samela@konto.pl