Konfucjanizm Aleksandra Nowak Chińskie katechezy, D. Klejnowski-Różycki (red.), Warszawa-Zabrze 2012

Wykonała: Aleksandra Nowak KONFUCJANIZM Wykonała: Aleksandra Nowak

KONFUCJANIZM Konfucjanizm jest to teoria filozoficzno-etyczna i kierunek filozoficzny, upowszechniany w Chinach szczególnie od czasów dynastii Han, która nadała mu wymiar wyznaniowy. Zapoczątkowany w V wieku p.n.e. przez Konfucjusza. Uważał on, że osiągnięcie pokoju na ziemi oraz zbudowanie idealnego społeczeństwa jest możliwe poprzez przestrzeganie panującej hierarchii społecznej oraz kultywowanie tradycji, czystości, ładu i porządku. Podstawą w konfucjanizmie jest rodzina, która może być także rozumiana jako państwo, a władca jako ojciec ludu. Dogmaty filozoficzno-etyczne stworzone przez Konfucjusza w ustroju feudalnym ulegały stopniowym modyfikacjom. Jedną z ważniejszych ról w rozwoju konfucjanizmu odegrały ortodoksyjne szkoły, w tym Czung-szu.

KONFUCJUSZ Twórca tej religii był Konfucjusz (właśc. Kong Qiu, zw. także Kongfuzi), 551-479 p.n.e., chiński filozof i myśliciel społeczno-polityczny, twórca systemu filozoficznego i moralno-społecznego. Konfucjusz urodził się w Zou w księstwie Lu, dokąd jego rodzina przeniosła się w obawie przed działaniami wojennymi. Ojciec jego był urzędnikiem wojskowym. Mając 9 córek i kalekiego syna z pierwszego małżeństwa ożenił się ponownie w wieku 70 lat i z tego związku narodził się Konfucjusz. Matka jego pochodziła z rodu Yan. Konfucjusz poznał biedę i trudy życia. Kiedy miał 3 lata zmarł jego ojciec. Sam ożenił się w wieku 18 lat, rozpoczął karierę urzędnicza i wkrótce stał się doradcą księcia. Działalność Konfucjusza przypadła na okres zachwiania się władzy dynastii Zhou i rozpadu tradycyjnych więzi społecznych. Naczelnym dążeniem stało się dla niego przywrócenie naruszonego porządku społecznego.

KONFUCJUSZ Konfucjusz od wczesnych lat musiał pracować, sam również opłacał czesne w szkołach, do których uczęszczał. Był bardzo wykształconym człowiekiem. W założonej przez siebie szkole starał się uczniom przekazywać swą wiedzę. Za życia nie odniósł żadnego sukcesu. Niejednokrotnie Konfucjusz był skazywany na tułaczkę po innych krajach. Uznawany był za tradycjonalistę. Najbardziej interesowała go codzienność oraz to, jak odnajdują się w niej zwyczajni ludzie. Konfucjusz dokonał redakcji starożytnego piśmiennictwa chińskiego, wprowadzając własne koncepcje. Przypisuje się mu redakcję i częściowe autorstwo Pięcioksięgu (Wujing) kanonu konfucjańskiego.

Pięcioksiąg konfucjański Składa się z pięciu ksiąg: Yijing- „Księga Przemian” Shijing- „Księga Pieśni” Shujing- „Księga Dokumentów” Liji- „Zapiski o obyczajach” Chunqiu- „Wiosny i jesienie”. Po raz pierwszy nazwa Wujing pojawiła się w 51 r. p.n.e. za panowania cesarza Xuana z dynastii Han Zachodniej. Podobną role do Pięcioksiągu odgrywa Czteroksiąg Konfucjański.

Czteroksiąg konfucjański Czteroksiąg Konfucjański zawiera dzieła przekazujące najwyższe nauki moralne konfucjanizmu. Są to: Wielka Nauka- krótka lecz pełna prezentacja doktryny społecznej konfucjanizmu, wraz z komentarzami. Doktryna Środka- metafizyczna wykładnia i uzasadnienie filozofii konfucjańskiej, zawiera główne idee konfucjanizmu, buddyzmu i taoizmu, przez wielu traktowana jako pomost między tymi religiami. Dialogi Konfucjańskie- krótkie przypowieści, aforyzmy, maksymy Konfucjusza, spisane przez jego uczniów. Księga Mencjusza- naucza jak stać się człowiekiem prawym i cnotliwym, zawiera szereg nauk moralnych, w większości w formie przypowieści. Zarówno Pięcioksiąg jak i Czteroksiąg odgrywają w Chinach role podobną do Biblii w społeczeństwach zachodnich. Stanowią podstawę etyki i filozofii.

POWINNOŚCI WG KONFUCJANIZMU Konfucjanizm jest kodeksem moralnym. Opiera się on na pięciu powinnościach: powinność poddanego wobec pana Powinność syna wobec ojca Powinność żony wobec męża Powinność młodszego brata wobec starszego Powinność przyjaciół wobec siebie nawzajem Punktem wyjścia dla powstania tych zależności jest przekonanie, że człowiek, w odróżnieniu od zwierzęcia, może żyć tylko w rodzinie, która ma swoje oparcie w organizacji państwa.

PIĘĆ CNÓT KONFUCJANIZMU Ponadto konfucjanizm głosi pięć cnót, które powinien kultywować szlachetny człowiek. Są to: Dobroć, humanitaryzm- cnota ta dotyczy stosunku między jednym a drugim człowiekiem. Należy dobrze traktować człowieka, szanować jego godność i okazywać szacunek w życiu codziennym. Słuszność, prawidłowość, czasem też sprawiedliwość- chodzi o wypełnianie obowiązków, powinności, roli społecznych przypisanych pojedynczemu człowiekowi.

Pięć cnót konfucjanizmu Właściwość, odpowiedzialność, przestrzeganie rytuałów i reguł- człowiek działający zgodnie z li zawsze umniejsza samego siebie, eksponuje zaś drugiego. Należy okazywać szacunek ludziom w zależności od ich pozycji. Mądrość- mądrość rozumienia świata, drogi, zasad moralnych. Zaufanie- rozumiane dwukierunkowo. Podwładni wierzą, że rządzący dbają o interesy podwładnych. Zwierzchnicy powinni mieć przekonanie, że podwładni wypełniają swoje obowiązki.

Trzy reguły kardynalne Są to trzy podstawowe reguły będące sposobem działania społeczeństwa konfucjańskiego. Ustalają podstawowe relacje społeczne- władcy i poddanego, reguł starszeństwa i statusu społecznego. Są to: Władca kieruje poddanym Ojciec kieruje synem Mąż kieruje żoną. Dodatkowo kobieta podlegała trzem regułom: Przed ślubem ma być posłuszna ojcu, Po ślubie mężowi, Po śmierci męża- najstarszemu synowi.

Podstawowe pojęcia Li- to rytuał religijny, ale tez etykieta, czyli zbiór zasad zachowania w określonych sytuacjach. Zachowania są ściśle wyznaczone, a przestrzeganie ich jest warunkiem osiągnięcia harmonii i doskonałości. Tao- to droga postępowania. Stanowi wyznacznik dla władców, których zadaniem powinna być troska o dobro obywatela. Qun-tzy- to ideał człowieka, do którego dążyć powinien każdy. Człowiek taki powinien się wyróżniać humanitarnością i sprawiedliwością.

rodzina Nauka Konfucjusza dotyczyła przede wszystkim etyki rodzinnej i indywidualnej. Człowiek jest istotą społeczna i nie można go w pełni zrozumieć poza kontekstem społecznym. Rodzina stanowi podstawowa komórkę życia społecznego i zarazem jest wzorem hierarchicznych stosunków miedzy ludźmi. Konfucjusz określił porządek, jaki powinien panować w rodzinie i wyznaczył hierarchię, na mocy której syn jest zależny od ojca, żona od męża, młodsze rodzeństwo od starszego. Konfucjusz ustanowił także różne zasady dotyczące kobiety i mężczyzny. Kobiecie nakazał czystość i obowiązek jako cnotę oraz podporządkowanie się mężczyźnie, którego przykazania te nie dotyczyły.

Kultura Działalność Konfucjusza przyczyniła się w dużej mierze do rozwoju kultury chińskiej oraz wywarła wpływ na ukształtowanie dominującego w starożytnych Chinach stylu życia i myślenia, opartego na poszanowaniu tradycji i przeszłości. W świątyniach poświęconych Konfucjuszowi znajdują się tabliczki z jego imieniem, umieszczone w Sali znajdującej się najbardziej na północy, czyli wg dawnych wierzeń, w najbardziej zaszczytnym miejscu. Uroczystości ku czci Konfucjusza obchodzone są na wiosnę i jesień. Urzędnik administracji cywilnej cesarstwa składał w ofierze kadzidło, ziarno i wino oraz dokonywał ofiary z trzech rodzajów zwierząt: wołu, barana i świni. W Chińskiej Republice Ludowej od 1934 r. dzień 27 sierpnia, czyli rocznice urodzin Konfucjusza, obchodzi się jako święto narodowe.

Świątynie konfucjańskie

Bibliografia Tekst: „Konfucjanizm. Wprowadzenie”, Yao Xinzhong, wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 2009 „Mała Encyklopedia Powszechna”, praca zbiorowa, wyd. PWN, Warszawa 1969 www.encyklopedia.pwn.pl www.chiny.pl www.filozofowie.znani.szczecin.pl/konfucjusz.html www.portalwiedzy.onet.pl www.hgjwlkp.republika.pl/ninon/religia/konfu.html Obrazy: www.klubpodroznikow.com/relacje/azja/667-chiny www.polish.cri.cn/chinaabc/chapter22/chapter220109 www.wikipedia.org

Aleksandra Nowak Konfucjanizm KONIEC Niniejsza prezentacja jest częścią książki: D. Klejnowski-Różycki (red.), Chińskie katechezy, Warszawa-Zabrze 2012 © by Sinicum © by Śląska Szkoła Ikonograficzna © by Katedra Teologii Dogmatycznej Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego