Opracował dr inż. Tomasz Dyl Inżynieria Produkcji Opracował dr inż. Tomasz Dyl 2017-03-28

Literatura Łukomski Zbigniew: Technologia spalinowych silników kolejowych i okrętowych, Wyd. Komunikacji i Łączności, Warszawa 1972. Jezierski Józef: Technologia tłokowych silników wysokoprężnych, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 1999. Feld Mieczysław: Podstawy projektowania procesów technologicznych typowych części maszyn, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2009. Karpiński Tadeusz: Inżynieria Produkcji, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007. Chlebus Edward: Techniki komputerowe CAx w inżynierii produkcji, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2000. Przybylski Włodzimierz, Deja Mariusz: Komputerowo wspomagane wytwarzanie maszyn, Wyd. Naukowo-Techniczne, Warszawa 2007. 2017-03-28

Inżynieria – działalność polegająca na projektowaniu, konstrukcji, modyfikacji i utrzymaniu efektywnych kosztowo rozwiązań dla praktycznych problemów, z wykorzystaniem wiedzy naukowej oraz technicznej. Działalność ta wymaga rozwiązywania problemów różnej natury oraz skali. Bardziej ogólnie, inżynieria zajmuje się też rozwojem technologii. 2017-03-28

Inżynieria produkcji - dyscyplina inżynieryjna zajmująca się zasadami projektowania wyrobów i procesów, jak również podstawami sterowania, eksploatacji, organizacji i zarządzania procesami wytwarzania. Inżynieria produkcji - jest to zespół działań mających na celu efektywną realizację procesu produkcji od chwili rozpoznania potrzeby do chwili jej całkowitego zaspokojenia. 2017-03-28

Technologiczne przygotowanie produkcji Terminologia 2017-03-28

proces produkcyjny część procesu produkcji obejmująca działania wykonywane dla wytworzenia wyrobów w danym zakładzie z materiałów, półfabrykatów, części lub zespołów. proces produkcyjny obejmuje procesy: technologiczny, kontroli jakości, transportu, magazynowania, konserwacji, regeneracji, remontu itp. 2017-03-28

produkcja przemysłu maszynowego proces produkcyjny, w którym stosowane są różne technologie, głównie metody technologii budowy maszyn. 2017-03-28

produkcja podstawowa proces produkcyjny, którego celem jest wykonanie zadań określonych programem produkcji. 2017-03-28

produkcja pomocnicza proces produkcyjny, którego celem jest zapewnienie prawidłowego przebiegu produkcji podstawowej (np. produkcja pomocy warsztatowych, remont urządzeń technologicznych. produkcja pary technologicznej, itp.). 2017-03-28

produkcja masowa typ produkcji charakteryzujący się wytwarzaniem dużej ilości wyrobów w jednym lub kilku zbliżonych do siebie wariantach konstrukcyjnych w ciągu dłuższego okresu czasu, w trakcie którego na stanowiskach roboczych wykonywana jest z reguły ta sama operacja technologiczna. 2017-03-28

produkcja seryjna typ produkcji charakteryzujący się wytwarzaniem wyrobów seriami produkcyjnymi, których okres powtarzalności określony jest rytmem produkcji. W tym typie produkcji na stanowiskach roboczych mogą być wykonywane różne operacje technologiczne. 2017-03-28

produkcja jednostkowa typ produkcji charakteryzujący się niepowtarzalnością wykonywanych jednorazowo wyrobów oraz niepowtarzalnością wykonywanych operacji technologicznych na stanowiskach roboczych. 2017-03-28

zdolność produkcyjna wielkość produkcji wyrobów możliwa do uzyskania w komórce produkcyjnej dowolnego stopnia lub w zakładzie, przy wykorzystaniu wszystkich czynników produkcji w określonych warunkach techniczno-organizacyjnych i założonym zakresie kooperacji w jednostce czasu. 2017-03-28

program produkcji asortyment i ilość wyrobów lub zadania produkcyjne, które zostały ustalone do wykonania przez dany zakład lub komórkę produkcyjną w planowanym okresie czasu. 2017-03-28

wielkość produkcji ilość wyrobów określonego asortymentu lub zadań produkcyjnych wytworzonych w danym zakładzie, lub komórce produkcyjnej dowolnego stopnia w planowanym okresie czasu. 2017-03-28

seria wyrobu wyroby danego typu wykonywane według niezmiennej dokumentacji konstrukcyjnej i technologicznej. 2017-03-28

seria produkcyjna liczba przedmiotów pracy jednego asortymentu wykonywana w określonym przedziale czasu na stanowisku roboczym bez przezbrajania, przy tym samym czasie przygotowawczo - zakończeniowym na operację technologiczną. 2017-03-28

takt produkcji czas między spływem z linii produkcyjnej dwóch kolejno po sobie wykonywanych przedmiotów pracy. 2017-03-28

rytm produkcji czas w jakim powtarza się kolejno wykonywane serie produkcyjne w warunkach ustabilizowanej produkcji. 2017-03-28

cykl produkcji czas od rozpoczęcia do zakończenia procesu produkcyjnego określonego wyrobu lub serii wyrobu w danym zakładzie. 2017-03-28

organizacja produkcji grupowej organizacja produkcji charakteryzująca się wspólnym wytwarzaniem grup przedmiotów pracy z dopuszczalnym zróżnicowaniem cech konstrukcyjnych przy wspólnych cechach technologicznych. 2017-03-28

organizacja produkcji potokowej organizacja produkcji charakteryzująca się ciągłością przepływu pracy przez stanowiska robocze bez nawrotów oraz przebiegiem produkcji zgodnie z ustalonym taktem. 2017-03-28

stanowisko pracy podstawowa komórka produkcyjna zakładu realizująca elementy procesu produkcyjnego. Stanowisko robocze obejmuje rozmieszczone na jego powierzchni środki technologiczne, przedmioty pracy oraz ludzi obsługujących stanowisko. 2017-03-28

gniazdo produkcyjne zespół stanowisk roboczych dobranych odpowiednio do przydzielonych im zadań ustalonych zgodnie z zasadami niepotokowej organizacji pracy. 2017-03-28

gniazda produkcyjne: technologiczne – wykonujące operacje technologiczne jednego rodzaju, przedmiotowe – wykonujące określony przedmiot lub grupę przedmiotów pracy, mieszane – technologiczno-przedmiotowe. 2017-03-28

linia produkcyjna zespół stanowisk roboczych dobranych odpowiednio do przydzielonych im zadań ustalonych zgodnie z zasadami potokowej organizacji produkcji. 2017-03-28

Technologiczne przygotowanie produkcji 2017-03-28

technologiczne przygotowanie produkcji wszystkie działania składające się na zaprojektowanie na podstawie dokumentacji konstrukcyjnej możliwie jak najbardziej ekonomicznego procesu technologicznego oraz elementów biorących w nim udział (przedmiotów pracy, środków technologicznych, operacji usługowych itp.). 2017-03-28

cykl technologicznego przygotowania produkcji czas liczony od momentu rozpoczęcia prac nad technologicznym przygotowaniem produkcji do momentu zaistnienia w zakładzie technologicznej gotowości do realizacji zadań produkcyjnych. 2017-03-28

technologiczna gotowość zakładu do realizacji zadań produkcyjnych istnienie w zakładzie pełnej dokumentacji technologicznej oraz środków technologicznych niezbędnych dla zapewnienia prawidłowego przebiegu procesu produkcyjnego. 2017-03-28

technologiczność konstrukcji wyrobu całokształt cech konstrukcyjnych wyrobu zapewniających optymalne wielkości nakładów pracy, środków, materiałów i czasu na wytwarzanie, eksploatację i remont wyrobu z uwzględnieniem żądanych wskaźników jakości oraz warunków wykonania i eksploatacji. 2017-03-28

Proces technologiczny Zasadniczą częścią procesu produkcyjnego jest proces technologiczny, w którym dokonuje się określonych działań, mających na celu uzyskanie wymaganych kształtów, wymiarów, wyglądu zewnętrznego wyrobu oraz nadanie częściom wymaganych właściwości i ustalenie wzajemnych położeń tych części w zespole lub wyrobie. 2017-03-28

Proces technologiczny Proces technologiczny jest realizowany na wielu stanowiskach pracy. Stanowisko pracy jest podstawową komórką produkcyjną zakładu, realizującą elementarne czynności procesu produkcyjnego, na określonej powierzchni przystosowanej do wykonania określonego zadania. 2017-03-28

Półfabrykat Półfabrykaty są to materiały w takiej postaci, w jakiej wychodzą z hut i innych zakładów surowcowych. Powszechnymi wyrobami hutniczymi są: pręty walcowane, blachy, rury, druty i inne podlegające dalszemu przetworzeniu w toku procesu produkcyjnego. 2017-03-28

Półwyrób Półwyrób jest to niewykończony przedmiot pracy, z którego poprzez dalszą obróbkę, polegającą na zmianie kształtu, wymiarów, stanu powierzchni, uzyskuje się odpowiednią część maszynową. Do półfabrykatów należą: odlewy, odkuwki, wytłoczki, wypraski, pocięte pręty, wykroje z blach i inne. 2017-03-28

Wyrób Wyrobami nazywa się przedmioty pracy, uzyskane w wyniku procesu produkcyjnego w zakładzie. Zależnie od programu zakładu, wyrobami może być całe skomplikowane urządzenie, np. silnik spalinowy, jak i prosta część lub półfabrykat (odlew, odkuwka itp.). Wyrobem dla fabryki silników jest silnik, dla fabryki śrub - śruby, dla odlewni - odlew. Dla technologa elementami składowymi wyrobu są podzespoły i zespoły. 2017-03-28

Zespół Zespół jest to zbiór określonej liczby części, połączonych w taki sposób, że tworzą składową część wyrobu, spełniającą określoną funkcję, np. tłok silnika spalinowego z korbowodem, sworzniem i pierścieniami. W praktyce fabrycznej zespół określa się jako połączenie minimum dwóch podzespołów. Przy montażu zespół stanowi fizycznie jedną całość. Dlatego zespołem określamy niekiedy wyrób stanowiący zamkniętą całość, np. pompa paliwowa w silniku spalinowym, rozrusznik itp. 2017-03-28

Część Część jest składnikiem wyrobu, wykonywanym z jednego lub różnych rodzajów materiałów, połączonych ze sobą w sposób nierozłączny. 2017-03-28 38

Operacja technologiczna Podstawowymi elementami procesu technologicznego są operacje. Operacją technologiczną nazywamy zamkniętą część procesu technologicznego, wykonaną na określonej części (lub zespole) na jednym stanowisku pracy. 2017-03-28

Operacja technologiczna Operacja technologiczna zawiera w sobie dwa pojęcia składowe, tj. ustawienie (ustalenie) i zamocowanie. Przez ustawienie rozumie się odebranie obrabianej części wszystkich stopni swobody, które obejmuje również ustalenie części. Po ustawieniu następuje zamocowanie, które polega na przyłożeniu odpowiednich sił dla zapewnienia stałości (niezmienności) położenia podczas wykonywania danej operacji technologicznej. Operacje technologiczne dzieli się na zabiegi proste i złożone. 2017-03-28

Zabieg Zabieg prosty odnosi się do obróbki jednej powierzchni jednym narzędziem. Zabieg złożony dotyczy obróbki zespołu powierzchni jednym narzędziem, przesuwającym się wg określonego programu, lub obróbki zespołu powierzchni zespołem narzędzi. Zabieg jest jednostką kalkulacyjną obróbki. Zakres rozczłonkowania operacji i szczegółowość opracowań zależy od charakteru wyrobów, kwalifikacji załogi, a przede wszystkim od skali produkcji. Rozróżniamy trzy skale produkcji: jednostkową, seryjną i masową. 2017-03-28

Produkcja jednostkowa Produkcja jednostkowa charakteryzuje się niewielką liczbą wykonywanych wyrobów, w związku z tym koszty przygotowania produkcji powinny być ograniczone. Przyjmuje się wtedy wykonanie tylko takich opracowań technologicznych, bez których wykonanie wyrobu przez załogę byłoby w ogóle niemożliwe i pomija się szczegóły, które są jasne dla kwalifikowanych robotników, zatrudnionych przy takiej produkcji. 2017-03-28

Produkcja seryjna Produkcja seryjna charakteryzuje się seriami, zawierającymi pewną liczbę wyrobów, przy czym serie się powtarzają. W produkcji seryjnej, oprócz opracowań niezbędnych wykonuje się opracowania umożliwiające przyspieszenie pracy, zmniejszenie pracochłonności i obniżenie wymagań kwalifikacyjnych robotników. W dokumentacji tej są również uwzględnione problemy uboczne, dotyczące również organizacji produkcji. 2017-03-28

Produkcja masowa Produkcja masowa charakteryzuje się dużą liczbą wyrobów produkowanych przez dłuższy czas w sposób ciągły, przy czym każda operacja jest związana z określonym stanowiskiem. Produkcja masowa wymaga bardzo starannego przygotowania i opracowania wszystkich szczegółów technologicznych. W opracowaniach tych muszą być ujęte nie tylko operacje technologiczne, lecz również zagadnienia dotyczące ustawienia maszyn, organizacji produkcji, transportu wewnętrznego, magazynowania, opakowań i inne. 2017-03-28

Dokumentacja technologiczna Wszystkie informacje i zalecenia niezbędne do realizacji procesu technologicznego są ujęte w dokumentach tworzących tzw. dokumentację technologiczną. Dokumentacja technologiczna umożliwia produkcję wyrobu należytej jakości przy optymalnym rozwiązaniu zagadnień dotyczących zużycia materiałów, pracochłonności, wydajności i kosztów własnych. Dokumentacja technologiczna zawiera zbiory wszystkich dokumentów określających przebiegi procesów technologicznych, zbiory wszystkich rysunków pomocy i urządzeń warsztatowych oraz zbiory niezbędnych norm. 2017-03-28

Dokumentacja technologiczna karta technologiczna, instrukcja technologiczna, normy zużycia materiału, pomoce warsztatowe, karta kalkulacyjna, rysunki półfabrykatów i pomocy specjalnych, pomoce warsztatowe specjalne, dokumenty pomocnicze, dokumenty organizacyjne. 2017-03-28

Karta technologiczna Karta technologiczna (plan operacyjny, przebieg obróbki) jest dokumentem technologicznym podającym cały przebieg obróbki od półfabrykatu do gotowej części. W przypadkach, kiedy pewne operacje danej części są wykonywane podczas montażu, nie są to operacje wyszczególnione w karcie technologicznej, lecz są podawane w osobnej karcie technologicznej montażu. Operacje obróbki cieplnej i kontroli technicznej są umieszczane w karcie technologicznej i otrzymują bieżące, przypadające im numery, na równi z operacjami obróbki. 2017-03-28

Karta technologiczna Numerację operacji zaleca się prowadzić wg układu dziesiętnego — pierwsza operacja ma numer l0, druga - 20, szósta - 60 itd. Sprawia to, że ewentualne późniejsze dodanie operacji nie powoduje zmian w numeracji. Karty technologiczne sporządza się na odpowiednich drukach zbliżonych do wzoru podanego w normie PN-87/M-01165. W produkcji seryjnej i masowej karta technologiczna ma charakter wykazu operacji z powołaniem się na instrukcje technologiczne poszczególnych operacji, które uwzględniają w niej wszystkie szczegóły. 2017-03-28

Karta technologiczna 2017-03-28

Instrukcja technologiczna Instrukcja technologiczna jest przeznaczona dla pracownika bezpośrednio wykonującego daną operację. W produkcji tłokowych silników spalinowych rozróżniamy instrukcje obróbki mechanicznej i instrukcje montażu. 2017-03-28

Instrukcja technologiczna Instrukcje technologiczne obróbki mechanicznej sporządza się na drukach zbliżonych do wzoru zalecanego przez normę PN-87/M-01165. Numer i treść operacji powinny być zgodne z kartą technologiczną, przy czym treść operacji może być rozszerzona z wyszczególnieniem wszystkich zabiegów. Ponadto w instrukcji technologicznej podajemy szkic operacji danej części. Szkice dla wszystkich operacji należy wykonać w jednakowej podziałce. Przedmiot należy rysować w takim położeniu w jakim jest on obrabiany, a powierzchnie obrabiane zaznacza się grubymi liniami. Na szkicu w sposób schematyczny przedstawiamy sposób bazowania i zamocowania części. 2017-03-28

Instrukcja technologiczna W rubrykach instrukcji technologicznej należy podać wykaz pomocy warsztatowych, zarówno normalnych, jak i specjalnych. Instrukcję technologiczną montażu sporządza się na drukach zbliżonych do wzoru zalecanego przez normę PN-87/M-01165, z uwzględnieniem wszystkich zasad omówionych w instrukcji technologicznej obróbki mechanicznej. Różnica polega jedynie na tym, że zamiast szczegółów związanych z procesem obróbki podajemy wykaz części lub podzespołów wchodzących w daną operację montażową. W części opisowej wskazuje się kolejność ich montowania i stosowane przy tym zabiegi. 2017-03-28

Karta instrukcyjna 2017-03-28