Materiały pochodzą z Platformy Edukacyjnej Portalu www.szkolnictwo.pl Wszelkie treści i zasoby edukacyjne publikowane na łamach Portalu www.szkolnictwo.pl mogą być wykorzystywane przez jego Użytkowników wyłącznie w zakresie własnego użytku osobistego oraz do użytku w szkołach podczas zajęć dydaktycznych. Kopiowanie, wprowadzanie zmian, przesyłanie, publiczne odtwarzanie i wszelkie wykorzystywanie tych treści do celów komercyjnych jest niedozwolone. Plik można dowolnie modernizować na potrzeby własne oraz do wykorzystania w szkołach podczas zajęć dydaktycznych.

Podstawy przedsiębiorczości (przedsiębiorczość bez tajemnic) Temat: Rynek pracy

Rynek pracy Rynek pracy to rodzaj rynku ekonomicznego, na którym z jednej strony znajdują się poszukujący pracy i ich oferty, a z drugiej strony przedsiębiorcy tworzący miejsca pracy i poszukujący siły roboczej. Praca jest to stosunek pracy pomiędzy pracodawcą i pracownikiem regulowany Kodeksem pracy. Pracę ludzką można rozpatrywać dwojako: jako liczbę zatrudnionych i chcących pracować, jako „czynnik ludzki”, na który składa się zarówno liczba zatrudnionych, jak i ich kwalifikacje, motywacja do pracy i mobilność.

Rynek pracy Instytucje rynku pracy –do tej grupy należą określone w Ustawie o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy następujące podmioty: publiczne służy zatrudnienia, Ochotnicze Hufce Pracy, agencje zatrudnienia, instytucje szkoleniowe, instytucje dialogu społecznego, instytucje partnerstwa lokalnego. Ludność aktywna zawodowo są to osoby wykonujące pracę przynoszącą im dochód lub zarobek, a także bezpłatnie pomagające w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej – pracujący oraz osoby poszukujące pracy i zdolne do jej podjęcia – bezrobotni. Ludność bierna zawodowo są to osoby posiadające wyłącznie własne niezarobkowe źródło utrzymania lub pozostające na utrzymaniu innych osób.

Czynniki kształtujące podaż pracy Podaż pracy reprezentują pracobiorcy, którzy oferują w danym okresie pracę przy określonej stawce płacy realnej. Czynniki kształtujące podaż pracy Czynniki demograficzne Czynniki ekonomiczne przyrost naturalny, struktura ludności wg wieku, saldo migracji, struktura zamieszkania, struktura ludności wg płci, system szkolenia i kształcenia, mobilność, indywidualne motywacje i decyzje ludzi. wysokość płacy realnej, wysokość podatków od dochodów, system opieki społecznej państwa, wysokość płacy minimalnej, działalność związków zawodowych.

Podaż pracy Płace są ceną siły roboczej na rynku pracy. Rozróżnia się płacę nominalną i płacę realną. Płaca nominalna to suma jednostek pieniężnych otrzymywanych przez pracownika od pracodawcy. Przychody przedsiębiorstwa zysk pracodawcy opłaty pensja dla pracownika Płaca minimalna - najniższa z możliwych płac. Celem odgórnego ustalenia nieprzekraczalnego minimum płacowego jest wykluczenie szkodliwej dla pracowników konkurencji pracodawców w obniżaniu kosztów przez zaniżanie płac Płaca realna to ilość dóbr i usług, które możemy nabyć za płacę nominalną.

Czynniki kształtujące popyt na pracę Popyt na pracę określa się jako ilość osób lub godzin pracy, jaką pracodawcy są skłonni zatrudnić przy określonych stawkach płacy realnej. Czynniki kształtujące popyt na pracę Zasób kapitału potrzebny do stworzenia nowych miejsc pracy Wielkość globalnego popytu na rynku dóbr i usług Struktura dóbr i usług na rynku Postęp techniczny i związana z nim wydajność pracy

Bezrobocie Podaż siły roboczej w danym kraju przewyższa popyt na pracę i pojawia się bezrobocie. Bezrobocie jest zjawiskiem społecznym polegającym na tym, że część ludzi zdolnych do pracy i deklarujących chęć jej podjęcia nie znajduje faktycznego zatrudnienia z różnych powodów. Bezrobotny to osoba w wieku produkcyjnym, czynna zawodowo, zdolna i gotowa do podjęcia pracy, pozostająca bez pracy, zarejestrowana w urzędzie pracy. Konsekwencje społeczne – bezrobocie pozbawia ludzi możliwości uzyskania w godny sposób środków utrzymania rodziny. Konsekwencje ekonomiczne – bezrobocie oznacza utratę części produkcji dóbr i usług, a tym samym zahamowanie wzrostu gospodarczego.

Podstawowe rodzaje bezrobocia Bezrobocie Podstawowe rodzaje bezrobocia CYKLICZNE FRYKCYJNE STRUKTURALNE SEZONOWE Bezrobocie cykliczne (koniunkturalne) wynika z niedostatecznego rozmiaru popytu całkowitego: konsumpcyjnego i inwestycyjnego. Bezrobocie frykcyjne określane jako naturalne a jego stopa na poziomie 3 – 5%, nie naruszająca równowagi na rynku pracy, to naturalna stopa bezrobocia.

Bezrobocie Bezrobocie strukturalne spowodowane jest zmianami strukturalnymi w gospodarce, np. znikanie przestarzałych branż czy gałęzi gospodarki i powstawanie nowych. Bezrobocie sezonowe jest efektem sezonowości niektórych prac, np. w usługach turystycznych, budownictwie, rolnictwie itp. Każdy rodzaj bezrobocia pociąga za sobą określone skutki. Wymaga wypłacenia zasiłków, powoduje stopniową utratę kwalifikacji siły roboczej, wzrostu alkoholizmu, przestępczości itp. Z bezrobociem wiąże się inflacja. Bezrobocie i inflacja łącznie wywołują redystrybucję dochodu narodowego na rzecz warstw lepiej sytuowanych, spadek oszczędności i inwestycji a także spadek wydajności pracy wywołany zmniejszaniem się poziomu płac realnych.

Bezrobocie Bezrobocie dobrowolne dotyczy sytuacji, w której osoba bezrobotna nie akceptuje oferowanej jej pracy, płacy albo warunków i okoliczności zatrudnienia. Decyzja bezrobotnego zależy od porównania kosztów i korzyści związanych z zatrudnieniem i bezrobociem. Bezrobocie fikcyjne obejmuje osoby rejestrujące się w urzędach pracy pomimo posiadania innych źródeł zatrudnienia i dochodu („praca na czarno”), np. w celu niepłacenia podatków i dostępu do świadczeń społecznych (dostępu do świadczeń służby zdrowia). Bezrobocie naturalne stanowi pewien nieunikniony dodatni poziom bezrobocia towarzyszący normalnie rozwijającej się gospodarce. Wiąże się ono z naturalną dynamiką procesów zachodzących na rynku pracy, czyli powstawania nowych i likwidowania już istniejących miejsc pracy oraz ze zmianą aktywności siły roboczej. Obejmuje ono bezrobocie frykcyjne i strukturalne. Bezrobocie pokoleniowe jest to bezrobocie dotykające całe rodziny gdzie negatywne wzorce zachowań związane z długotrwałym bezrobociem są dziedziczone przez dzieci i/lub współmałżonków.

Narzędzia przeciwdziałaniu bezrobocia Polityka państwa na rynku pracy we współczesnej gospodarce rynkowej obejmuje: część aktywną, mającą na celu redukcję bezrobocia, część pasywną, której celem jest pomoc socjalna dla osób bezrobotnych. Polityka aktywna Polityka makroekonomiczna polega na wykorzystaniu instrumentów fiskalnych (podatków, wydatków budżetowych) i pieniężnych (stopy procentowej, stopy rezerw obowiązkowych i podaży pieniądza) do oddziaływania na rozmiary całkowitego popytu konsumpcyjnego i inwestycyjnego na rynku. Polityka mikroekonomiczna jest nastawiona na zmniejszenie bezrobocia frykcyjnego i strukturalnego (np. szkolenia zawodowe, subsydiowanie, programy zatrudnienia). Polityka pasywna Pasywna polityka pasywna na rynku pracy obejmuje różnorodne formy pomocy finansowej dla bezrobotnych. Najważniejszą formą pomocy finansowej są zasiłki dla bezrobotnych.

Jak szukać pracę? Najłatwiej monitorować rynek pracy przeglądając ogłoszenia prasowe w ogólnokrajowych i lokalnych dziennikach. Ogłoszenia można również poszukiwać w internecie – bezpośrednio na stronach pracodawców i oczywiście na stronach dzienników informacyjnych. Innym źródłem o pracy są organizowane przez uczelnie czy stowarzyszenia targi pracy. Można też szukać zatrudnienia za pośrednictwem Rejonowych Urzędów Pracy – jest to potencjalne źródło informacji. Aby pracodawca poznał naszą ofertę pracy należy monitorując rynek zostawiać starannie przygotowaną aplikację i oczywiście UCZESTNICZ w rozmowach kwalifikacyjnych – pamiętając, że trening czyni mistrza.

Samozatrudnienie Samozatrudnienie określa sytuację, w której osoba fizyczna podejmuje działalność gospodarczą na własny rachunek i na własne ryzyko. W Polsce termin samozatrudnienie odnosi się typowo do osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą, jednak status prawny samozatrudnionych może różnić się w zależności od kraju. Gdzie zarejestrować działalność gospodarczą? dokonać zgłoszenia do ewidencji działalności gospodarczej lub zarejestrować firmę – w urzędzie miasta lub gminy, dokonać zgłoszenia w urzędzie statystycznym – REGON, wyrobić pieczątkę i szyld, otworzyć konto bankowe, zgłosić działalność w urzędzie skarbowym, dokonać zgłoszenia w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, zawiadomić pozostałe instytucje – np. Komendę Straży Pożarnej, Państwowa Inspekcja Pracy itp.

Współczynnik aktywności zawodowej Współczynnik aktywności zawodowej informuje o stosunku siły roboczej do ogólnej liczby ludności w wieku produkcyjnym. Według strategii Lizbońskiej powinien on wynosić 70%. W Polsce szacuje sie ten współczynnik na 53%. Współczynnik aktywności zawodowej informuje nas o tym, jaki jest procentowy udział osób aktywnych zawodowo w ogólnej populacji należącej do danej kategorii wiekowej. Stopa zatrudnienia jest to procent ludzi posiadających zatrudnienie w stosunku do ogółu populacji zawodowo aktywnej. Stopa bezrobocia jest to wyrażony w procentach stosunek liczby osób bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo. Stopa bezrobocia rejestrowanego jest to wyrażony w procentach stosunek liczby zarejestrowanych bezrobotnych do liczby cywilnej ludności aktywnej zawodowo.

Równowaga rynkowa Równowaga rynkowa oznacza, że ilość dóbr i usług dostarczanych na rynek, czyli podaż, równa się popytowi na te dobra i usługi, reprezentowanemu przez sumę dochodów ludności – czyli: nie występuje wzrost ogólnego poziomu cen bez odpowiedniej podwyżki dochodów, cały efektywny popyt może być zaspokojony z bieżącej produkcji oraz nagromadzonych rezerw, nie tworzą się zapasy, których nie można upłynnić przez obniżkę cen. Jest tylko jedna cena (rys.), przy której wielkość popytu zgłaszana przez konsumentów jest zgodna z wielkością podaży oferowaną przez producentów i sprzedawców. Cena ta wynosi 2 zł. Cenę tę nazywamy równowagą rynkową. Wielkość podaży i popytu Cena 1 kg w zł 1 2 3 100 200 300 RÓWNOWAGA RYNKOWA

Koncepcja równowagi na rynku pracy wg ekonomii klasycznej We współczesnej gospodarce rynkowej zrównoważenie rynku pracy w skali ogólnokrajowej, czyli sytuacja, kiedy podaż pracy jest równa popytowi na pracę, występuje bardzo rzadko. Ideą klasycznej koncepcji rynku pracy jest twierdzenie, że w warunkach gospodarki wolnorynkowej występuje tendencja do ustalania się równowagi na rynku pracy. Nie dopuszcza się koncepcji istnienia bezrobocia w gospodarce wolnorynkowej. Koncepcja ta opiera się na założeniu, że decyzje pracodawców w sprawie rozmiarów popytu na pracę zależą przede wszystkim od wysokości stawek płac realnych. Im te stawki są wyższe, tym popyt na siłę roboczą mniejszy. Równowaga na rynku istnieje przy płacy realnej WR i rozmiarach zatrudnienia LR. S – krzywa podaży pracy D – krzywa popytu na pracę W1 WR L1 LR L2 W płaca realna ilość pracy L

Koncepcja równowagi na rynku pracy wg ekonomii keynesistowskiej Ekonomia keynesistowska stoi na stanowisku, że w warunkach swobodnego działania mechanizmów rynkowych występuje tendencja do ustalania się nadwyżki podaży pracy nad popytem na pracę , oznaczająca istnienie bezrobocia. Przyczyn tej tendencji upatrują w niedostatecznym popycie na dobra i usługi, jaki kształtuje się w wolnorynkowej gospodarce. S – krzywa podaży pracy D – krzywa popytu na pracę WR L1 LR W płaca realna ilość pracy L A Dla uproszczenia przyjęto, że podaż pracy jest stała i nie zależy od wysokości stawek płacy realnej. Założono, że płaca realna kształtuje się na poziomie WR, podaż pracy wynosi LR. Funkcja popytu na pracę znajduje wyraz w linii D złamanej pionowo do dołu w punkcie A. Powstaje bezrobocie o rozmiarach LR – L1.

Związki zawodowe Flaga Związku Nauczycielstwa Polskiego Związki zawodowe to organizacja skupiająca pracowników powoływana przez nich w celu rozpatrywania i ochrony ich interesów w rozmowach i pertraktacjach z pracodawcami. Podstawowym zadaniem związków zawodowych jest obrona interesów pracowników i działanie na rzecz poprawy ich sytuacji ekonomicznej i społecznej. Związki próbują przeciwdziałać : zwolnieniom, kontrolują przestrzeganie kodeksu pracy przez pracodawców, zabiegają o wyższe pensje i lepsze warunki pracy dla pracowników. Często prowadzą również działalność samopomocową (np. fundusze strajkowe), edukacyjną (np. kursy przekwalifikowujące) i oświatową (np. kampanie informacyjne o prawach przysługujących pracownikom). Związki zawodowe powstały w Wielkiej Brytanii w roku 1824.