Wpływ postępowania upadłościowego na tok innych postępowań sądowych - wybrane zagadnienia sędzia Janusz Płoch

Podstawy prawne ustawa Prawo upadłościowe i naprawcze z 28.02.2003 roku z późniejszymi zmianami –tekst jednolity: Dz. U. nr 175 z 2009 roku, poz. 1361 (zmiany obowiązują od 2.05.2009 roku) znowelizowane ustawą z 16.12.2006 roku przepisy Kodeksu Postępowania Cywilnego, które weszły w życie w dniu 20.03.2007 roku. „swoisty tryumf statystyki sądowej nad funkcją ochronną procesu cywilnego”

Dla przybliżenia problematyki skutków ogłoszenia upadłości wobec innych postępowań sądowych istotne jest ustalenie: - kiedy zostało wytoczone powództwo - co jest przedmiotem postępowania Powództwo wytoczone: przed ogłoszeniem upadłości po ogłoszonej upadłości likwidacyjnej lub układowej po zakończeniu postępowania upadłościowego Przedmiotem postępowania jest majątek masy upadłości lub „inny” majątek upadłego

Początek postępowania upadłościowego Data wydania postanowienia o ogłoszonej upadłości jest datą upadłości (bez względu na prawomocność postanowienia i przyjęty kierunek jego przebiegu) art. 52 i 51 ust. 2 Stwierdzenie prawomocności postanowienia o ogłoszonej upadłości ma znaczenie jedynie w sytuacjach określonych przez ustawodawcę np. w art. 146, 309, 352 puin

Kierunki przebiegu postępowania i podstawowe skutki ogłoszenia upadłości wobec upadłego Upadłość obejmująca likwidację majątku masy - syndyk obejmuje w zarząd majątek masy, a upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania mieniem wchodzącym do masy upadłości (art. 173, 156, 75 i 57 puin) Upadłość z możliwością zawarcia układu zarząd sprawuje upadły pod nadzorem nadzorcy sądowego (art. 76, 156 i 180 puin) upadły zostaje pozbawiony zarządu własnego i wyznaczony zostaje zarządca (art. 76, 156 i 182 puin)

Formy zakończenia postępowania upadłościowego po wykonaniu ostatecznego planu podziału (art. 368 ust. 1 w zw. z art. 337) po zaspokojeniu wszystkich wierzycieli (art. 368 ust. 2) po uprawomocnieniu się postanowienia o zatwierdzeniu układu (art. 293) umorzenie postępowania (art. 361 i art. 289) uchylenie postępowania (art. 371)

Zmiany sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego jeżeli podstawy zmiany ujawniły się w toku procesu (art. 16 i 17 w zw. z art. 14 i 15 puin) jeżeli nie doszło do zawarcia układu (art. 286) po uprawomocnieniu się postanowienia sądu odmawiającego zatwierdzenie zawartego układu (art. 289 w zw. z art. 288)

Pojęcie masy upadłości Z dniem ogłoszenia upadłości majątek upadłego staje się masą upadłości i służy zaspokojeniu wierzycieli (art. 61) W skład masy upadłości wchodzi należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz nabyty przez upadłego w toku postępowania, z zastrzeżeniem art. 63 – 67 puin (art. 62) Domniemywa się, że rzeczy znajdujące się w posiadaniu upadłego w dniu ogłoszenia upadłości należą do majątku upadłego (art. 69 ust. 3)

Z punktu widzenia procesowego nie dotyczą masy: Postępowania o roszczenia niemajątkowe procesy o prawa stanu (np. rozwód, ustalenie, zaprzeczenie ojcostwa) o ochronę dóbr i praw osobistych (ochrona czci, co do zasady autorskie prawa osobiste) Z prawami niemajątkowymi zrównane jest prawo do alimentów, ze względu na szczególny charakter związany z osobistym stosunkiem istniejącym pomiędzy uprawnionym i zobowiązanym; Postępowania, które odnoszą się do mienia, które nie wchodzi do masy upadłości (art. 63-67)

Wyłączenia z masy upadłości składników mienia nienależących do majątku upadłego (art. 70-74). Szczególny tryb wyłączenia przed sędzią komisarzem (art. 72 i 73) W razie oddalenia wniosku przewidziane powództwo o wyłączenie mienia z masy upadłości, które wnosi się do sądu upadłościowego (art. 74)

Status syndyka masy upadłości Syndyk nie jest zastępcą bezpośrednim upadłego. Jako organ postępowania działa w imieniu własnym, ale skutki podejmowanych przez niego czynności dotyczą upadłego (art. 160). Konsekwencja takiego poglądu jest stanowisko, że w procesach dotyczących masy stroną jest syndyk, a nie upadły reprezentowany przez syndyka. (art. 144) Syndykowi przysługuje formalna legitymacja do występowania w tych postępowaniach (jest strona procesową formalną) Stroną w znaczeniu materialnoprawnym jest upadły, ponieważ prowadzenie spraw odbywa się na rzecz upadłego

Status syndyka masy upadłości – c.d. Stroną postępowań dotyczących masy upadłości, w znaczeniu materialnym, jest upadły. Wynika to z tego, że pomimo ogłoszenia upadłości właścicielem całego majątku wchodzącego w skład masy upadłości jest upadły, a więc to jego praw lub obowiązków dotyczy postępowanie. Upadły nie może jednak, z mocy art. 144, samodzielnie występować w postępowaniu. Tak więc stroną w znaczeniu formalnym postępowań dotyczących masy upadłości jest syndyk.

Status syndyka masy upadłości – c.d. Okoliczność, że w postępowaniu zamiast upadłego występuje syndyk określana jest mianem zastępstwa procesowego (twórcą tej koncepcji jest W. Broniewicz, Następstwo procesowe w polskim procesie cywilnym, Warszawa 1971). Zastępstwo bezpośrednie – przedstawicielstwo Zastępstwo procesowe pośrednie – podstawienie procesowe Podstawienie procesowe oznacza, że w procesie zamiast podmiotu będącego stroną w znaczeniu materialnym występuje jako strona w znaczeniu procesowym inny podmiot, eliminując przy tym w sposób pierwotny albo następczy możność takiego wystąpienia przez stronę w znaczeniu materialnym.

Status syndyka masy upadłości – c.d. Podstawienie procesowe może mieć charakter bezwzględny lub względny. Przy podstawieniu procesowym względnym legitymację procesową ma zarówno podmiot podstawiony, jak i podmiot, w którego miejsce zachodzi podstawienie. Przy podstawieniu procesowym bezwzględnym legitymację procesową ma tylko podmiot podstawiony. Ta ostatnia sytuacja zachodzi w postępowaniu upadłościowym. W sprawach dotyczących masy upadłości legitymację procesową ma tylko syndyk, który działa na rzecz upadłego, ale w imieniu własnym. Sytuację tę należy więc zakwalifikować jako podstawienie procesowe bezwzględne.

Status syndyka masy upadłości – zagadnienia praktyczne W pismach procesowych i w orzeczeniach nie należy jako strony wymieniać masy upadłości Postanowienie SN z dnia 24 czerwca 1999r., II CKN 358/99, OSNC 1999/12/219 W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd najwyższy wskazał, że jako strona powinien być oznaczony syndyk masy upadłości, a nie masa upadłości. Stroną postępowania upadłościowego jest bowiem syndyk masy upadłości spółki z o. o. „X” w „Y”

Status syndyka masy upadłości – zagadnienia praktyczne Problem: czy w pismach procesowych i w orzeczeniach konieczne jest podawanie imienia i nazwiska syndyka? - Nie – ma to tylko znaczenie informacyjno porządkowe (S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz, s. 442). - Tak (orzeczenie Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 4 listopada 2003r., I Acz 2263/2003, cyt. za S. Gurgul, Prawo upadłościowe i naprawcze, Komentarz, s. 442) Pamiętajmy, syndyk nie odpowiada za zobowiązania zaciągnięte w imieniu masy (art. 160 ust. 2) koszty ponosi upadły (art. 231 ust. 2) w razie zakończenia postępowania w miejsce syndyka wchodzi upadły (art. 367 ust. 2)

Status syndyka masy upadłości – zagadnienia praktyczne Problem: Jak powinno brzmieć żądanie pozwu i rozstrzygnięcie sądu? wyrok SN z dnia 7 października 2004r.,IV CK 86/04, Biul. SN 2005r., nr 2, poz. 15 W sprawie, w której syndyk działa na rzecz upadłego (art. 144 ust. 1) świadczenie dochodzone przez syndyka lub przeciwko niemu podlega zasądzeniu na rzecz upadłego lub od upadłego.

Status zarządcy w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu Do pozycji zarządcy w postępowaniach sądowych mają odniesienie identyczne uwagi jak do syndyka masy upadłości. ( art. 139, 160 w zw. z art. 182, 76 i 156 puin)

Status upadłego Ogłoszenie upadłości nie ma wpływu na zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych upadłego (art. 185 ust. 2 puin) Nie traci statusu przedsiębiorcy Nie traci majątku, bo nadal jest jego właścicielem Zgodnie z art. 75 i 76 traci jedynie prawo zarządu oraz możliwość korzystania i rozporządzania majątkiem wchodzącym w skład masy upadłości na rzecz syndyka lub zarządcy (albo ma ograniczone możliwości zarządzaniem majątkiem przy nadzorcy sądowym) W dalszym ciągu może korzystać z praw odnoszących się do majątku nie wchodzącego w skład masy up. (art. 63-67 puin) wyłączonego z masy upadłości (art. 65) Uwaga! Zgodnie z art. 186 wszelkie uprawnienia upadłego związane z uczestnictwem w spółkach lub spółdzielniach wykonuje syndyk lub zarządca. Nie tracąc zdolności do działań prawnych nie traci zdolności procesowej. Jednakże nie może być stroną w sprawach dotyczących majątku masy. Nie może wytaczać sporu o świadczenie do jego rak ani nawet do rąk syndyka

Status nadzorcy sądowego w postępowaniu upadłościowym z możliwością zawarcia układu Zgodnie z art. 138 ust. 1 jeżeli ustanowiono zarząd własny upadłego nadzorca sądowy wstępuje z mocy prawa do postępowań sądowych i administracyjnych dotyczących masy upadłości prowadzonych na rzecz lub przeciwko upadłemu. W sprawach cywilnych nadzorca sądowy ma uprawnienia interwenienta ubocznego, do którego stosuje się odpowiednio przepisy o współuczestnictwie jednolitym (art. 138 ust. 2 ). W sprawach tych uznania roszczenia, zrzeczenie się roszczenia, zawarcie ugody lub przyznanie okoliczności istotnych dla sprawy przez upadłego, bez zgody nadzorcy nie wywiera skutków prawnych (art. 138 ust. 3). Ma on tylko uprawnienia interwenienta ubocznego, nie jest nim sensu stricto bo nie ma własnego interesu prawnego. Jego udział ma służyć ochronie wierzycieli, a więc jego rola sprowadzać się będzie do pomocnika procesowego działającego po stronie upadłego. Wstępuje z mocy prawa więc nie musi wykazywać interesu prawnego i nie trzeba wydawać postanowienia o dopuszczeniu go do udziału w sprawie.

Problem: Czy nadzorca sądowy wstępuje do wszystkich postępowań czy tylko tych, które dotyczą należności objętych układem? S. Gurgul wskazuje, że ograniczenie praw dłużnika, przewidziane w przepisach art. 76 ust. 1 i 3 puin dotyczy wszystkich składników majątku, a w konsekwencji również uprawnienia nadzorcy w sferze proceduralnej nie mogą być węższe. Taki sam pogląd prezentuje A. Jakubecki, a więc nadzorca wstępuje do wszystkich postępowań dotyczących masy upadłości. Istotne jest również zauważenie, że przepisy art.. 138 w odróżnieniu od art.. 140 i 141 nie zawiera żadnej wzmianki o rodzaju wierzytelności objętych postępowaniem sądowym lub administracyjnym.

Wpływ ogłoszenia upadłości likwidacyjnej na postępowania cywilne

Upadły jest powodem Zgodnie z art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c. sąd z urzędu zawiesza postępowanie jeżeli postępowanie dotyczy masy i pozbawiono upadłego zarządu masą przy upadłości układowej albo ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku powoda, Przesłanki zawieszenia: wszczęcie postępowania przed ogłoszeniem upadłości powoda okoliczność, że postępowanie dotyczy masy upadłości

Upadły jest powodem Zawieszenie postępowania ma skutek od chwili ogłoszenia upadłości (art. 174 § 2 k.p.c.). Zawieszając postępowanie, sąd z urzędu uchyla orzeczenia wydane po ogłoszeniu upadłości, chyba że ogłoszenie upadłości nastąpiło po zamknięciu rozprawy (art. 174 § 2 k.p.c.). Sąd zawiadamia syndyka i zarządcę o trwającym postępowaniu wyznaczając im odpowiedni termin do wstąpienia do postępowania. Brak oświadczenia w tym terminie uznaje się za odmowę wstąpienia do postępowania (art. 174 § 3 k.p.c.).

Odmowa wstąpienia do postępowania Zgodnie z art. 65 ust. 1 puin, jeżeli syndyk (zarządca) odmówił wstąpienia do postępowania sądowego lub administracyjnego dotyczącego mienia upadłego lub wystąpił z tego postępowania, domniemywa się, że mienie objęte tym postępowaniem nie wchodzi do masy upadłości. Po zakończeniu postępowania, o którym mowa wyżej sędzia komisarz może polecić syndykowi (zarządcy) włączenie do masy upadłości mienia zasądzonego upadłemu w tym postępowaniu (art. 65 ust. 2 puin).

Podjęcie zawieszonego postępowania Jeżeli syndyk oświadczył, że wstępuje do postępowania to dalsze postępowania toczy się z udziałem syndyka Jeżeli syndyk oświadczył, że odmawia wstąpienia do postępowania lub w wyznaczonym terminie nie złożył żadnego oświadczenia to zawieszone postępowanie podejmuje się z udziałem upadłego. Należy podkreślić, że nawet jeżeli sąd dowiaduje się o ogłoszeniu upadłości od syndyka, który jednocześnie oświadcza, iż zgłasza swój udział w postępowaniu, to i tak, z uwagi na wskazane wyżej skutki, powinno nastąpić zawieszenie postępowania. Przy czym sąd może w punkcie pierwszym postanowienia zawiesić postępowanie na podstawie art. 174 § 1 pkt 4 k.p.c., a w punkcie drugim podjąć zawieszone postępowanie na podstawie art. 180 § 1 pkt 5 k.p.c. z udziałem syndyka. Wówczas postanowienie o zawieszeniu postępowania będzie miało skutek od chwili ogłoszenia upadłości, a postanowienie o podjęciu zawieszonego postępowania od chwili wydania tj. ogłoszenia lub podpisania sentencji gdy nie było ogłoszenia (art. 360 k.p.c.).

Upadły jest pozwanym – zasada ogólna Zgodnie z art. 182¹ § 1 k.p.c. jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku pozwanego, a postępowanie dotyczy masy upadłości, sąd wydaje postanowienie o umorzeniu postępowania. Zgodnie z art. 145 ust. 2 puin postępowanie sądowe lub administracyjne w sprawie wszczętej przeciwko upadłemu przed dniem ogłoszenia upadłości o wierzytelność, która podlega zgłoszeniu do masy upadłości, o ile odrębna ustawa nie stanowi inaczej, może być podjęte przeciwko syndykowi tylko w przypadku gdy w postępowaniu upadłościowym wierzytelność ta po wyczerpaniu trybu określonego ustawą nie zostanie umieszczona na liście wierzytelności.” Nie można podjąć skoro zostało umorzone. Postępowanie może zostać wytoczone ponownie (art. 182¹ § 2 k.p.c.).

Ponowne wytoczenie powództwa Powództwo może być wytoczone ponownie Zgodnie z art. 182¹ § 2 k.p.c. w przypadku ponownego wytoczenia powództwa w terminie trzech miesięcy po prawomocnej odmowie uznania wierzytelności, uchyleniu, prawomocnym zakończeniu albo umorzeniu postępowania upadłościowego, zachowane zostają skutki jakie ustawa wiąże z poprzednio wytoczonym powództwem. Postępowanie dowodowe nie wymaga powtórzenia. Zgodnie z art. 182 par 2 k.p.c. w przypadku ponownego wytoczenia powództwa w terminie trzech miesięcy po prawomocnej odmowie uznania wierzytelności, uchyleniu, prawomocnym zakończeniu albo umorzeniu postępowania upadłościowego, zachowane zostają skutki jakie ustawa wiąże z poprzedni wytoczonym powództwem. Postępowanie dowodowe nie wymaga powtórzenia. Zasadę tą stosuje się odpowiednio w przypadku zmiany postanowienia o ogłoszeniu upadłości obejmującej likwidację majątku pozwanego na postanowienie o ogłoszeniu upadłości z możliwością zawarcia układu. Oczywiście postępowanie to może być również wytoczone w każdy innym terminie ale wówczas nie ma zastosowania przepis mówiący o zachowaniu skutków związanych z poprzednio wytoczonym powództwem. To, że zostają zachowane skutki związane z poprzednio wytoczonym powództwem oznacza m.in., że zaliczone są poprzednio uiszczone opłaty sądowe. Jeżeli prawomocna odmowa uznania dotyczyła tylko części wierzytelności to wierzyciel może w trybie art. 182 wytoczyć powództwo ponownie o pozostałą część. Powstaje jednak problem od jakiej daty liczyć trzy miesiące.

Wytoczenie powództwa po ogłoszeniu upadłości I. Wierzyciel przeciwko syndykowi masy up. - o wierzytelność powstałą przed ogł. up. o wierzytelność powstałą po ogł. up. (zob. masy) o wyłączenie mienia z masy upadłości II. Wierzyciel przeciwko upadłemu - o roszczenie związane z masą up. - o roszczenie nie związane z masą up. III. Syndyk przeciwko dłużnikowi (os. trzeciej) IV. Upadły przeciwko dłużnikowi (os. trzeciej) V. Syndyk przeciwko upadłemu

I. Wierzyciel przeciwko syndykowi - o wierzytelność powstałą przed ogłoszeniem upadłości Po ogłoszeniu upadłości właściwy tryb dochodzenia wierzytelności powstałych przed ogłoszeniem upadłości określają art. 236-262 puin Wierzyciel nie może wytoczyć powództwa. Problem: co zrobić gdy wierzyciel wytoczy powództwo? Pozew jako mylnie skierowany powinien być przekazany sędziemu komisarzowi -Tak na gruncie pr.upadł. wyrok SN z dnia 29 września 1967 r., I CR 100/67, OSNC 1968, nr 7, poz. 121; uchwała SN z dnia 25 sierpnia 1994 r., I PZP 33/94, OSNAP 1994, nr 10, poz. 161; postanowienie SN z dnia 27 lutego 1998 r., II CKN 627/97, LEX 50635. We wskazanych wyżej orzeczeniach Sąd Najwyższy jako podstawę przekazania pozwu wskazał art. 201 k.p.c. Pozew powinien zostać odrzucony – tak, na gruncie pr.upadł. uchwała SN z 30 marca 1992 r., III CZP 22/92, OSNC 1992, nr 11, poz. 188. Pogląd ten w literaturze poparł P. Nazarewicz, Charakter postępowania upadłościowego oraz wpływ upadłości na procesowe postępowania cywilne, PPH 2002, nr 1, s. 13. Z kolei W. Broniewicz w krytycznej glosie do tego orzeczenia wskazał, że w razie wytoczenia przeciwko upadłemu po ogłoszeniu upadłości powództwa o wierzytelność zgłoszoną do masy sprawa podlega przekazaniu sędziemu-komisarzowi w trybie art. 201 k.p.c. – W. Broniewicz, Glosa do uchwały SN z dnia 30 marca 1992 r., III CZP 22/92, PS 1993, nr 9, s. 109 i n. Problem: wierzyciel wytacza powództwo po zgłoszeniu wierzytelności i po odmowie wciągnięcia jej na listę. (art. 263 a nie art. 145 puin) Po ogłoszeniu upadłości niedopuszczalne jest wszczęcie postępowania cywilnego przeciwko syndykowi masy upadłości lub upadłemu o wierzytelność powstałą przed ogłoszeniem upadłości (Tak pod rządami pr.upadł., nadal aktualnie, orzeczenie SN z 1937 r., I C 179/37, OSP 1938, nr 1, poz. 57, wyrok SN z dnia 29 września 1967 r., I CR 100/67, OSNC 1968, nr 7, poz. 121.) Zakaz ten obowiązuje również w sytuacji, gdy w toku postępowania upadłościowego wierzytelność nie została umieszczona na liście wierzytelności. Dopuszczalność procesu co do wierzytelności, które nie zostały umieszczone na liście wierzytelności istnieje tylko w odniesieniu do postępowań, które zostały wszczęte przed ogłoszeniem upadłości, następnie umorzone i po prawomocnej odmowie umieszczenia wierzytelności na liście wierzytelności powództwo zostało wytoczone ponownie. Powstaje jednak pytanie, co należy zrobić gdy w omawianej sytuacji wierzyciel wytoczy powództwo przeciwko upadłemu lub syndykowi. W orzecznictwie Sądu Najwyższego przeważa pogląd, że jeżeli wierzyciel w celu realizacji swego uprawnienia wystąpi na drogę procesu, to pozew nie może ulec odrzuceniu, ale - jako mylnie skierowany - winien zostać przekazany sędziemu-komisarzowi. Pozew ten powinien być bowiem potraktowany jako zgłoszenie wierzytelności. Należy jednakże odnotować również odmienny pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 30 marca 1992 r. Sąd Najwyższy przyjął wówczas, że w razie wniesienia pozwu po ogłoszeniu upadłości o roszczenie podlegające zgłoszeniu do masy zachodzi czasowa niedopuszczalność drogi sądowej prowadząca do odrzucenia powództwa. Ten ostatni pogląd nie zasługuje na poparcie dlatego, że dochodzenie wierzytelności w postępowaniu upadłościowym odbywa się również na drodze sądowej. Należy wiec uznać, że pozew wniesiony po ogłoszeniu upadłości powinien zostać przekazany sędziemu-komisarzowi w trybie art. 201 k.p.c. w zw. za art. 229 k.p.c. jako mylnie skierowane zgłoszenie wierzytelności. W większości przypadków jeżeli wierzyciel wytacza przeciwko upadłemu powództwo po ogłoszeniu upadłości, czyni to, będąc nieświadomy faktu ogłoszenia upadłości. Może jednak się zdarzyć, że wierzyciel wytoczy powództwo przeciwko upadłemu świadomie, oświadczając, iż rezygnuje z dochodzenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym. W literaturze wskazuje się, że wierzyciel, który zrzeknie się prawa do dochodzenia wierzytelności w trybie postępowania upadłościowego, może wytoczyć powództwo przeciwko upadłemu o tę wierzytelność – tak Korzonek, tom I, s. 147. Z poglądem tym – moim zdaniem – nie można się zgodzić. Uważam, że określenie w art. 236 ust. 1 pr.upadł. i napr. „[...] chce uczestniczyć w postępowaniu upadłościowym, jeżeli niezbędne jest ustalenie jego wierzytelności” oznacza, iż obowiązek zgłoszenia wierzytelności obejmuje każdego wierzyciela, który chce uzyskać zaspokojenie z majątku objętego masą upadłości. Tym samym zgłoszenie wierzytelności jest jedynym sposobem uzyskania zaspokojenia z masy. Ponadto, na co trafnie zwraca się uwagę w literaturze, określone wątpliwości budzi sama kwestia zrzeczenia się roszczenia. Nie chodzi tu bowiem ani o zrzeczenie się roszczenia w znaczeniu materialnym, ani w znaczeniu procesowym, gdyż to prowadziłoby do oddalenia powództwa. Dopuszczalność samego zrzeczenia się prawa dochodzenia wierzytelności w postępowaniu upadłościowym, bez wyraźnej ku temu podstawy prawnej jest wątpliwa, tak. Jakubecki, s. 409

I. Wierzyciel przeciwko syndykowi - o wierzytelność powstałą po ogłoszeniu upadłości Wierzytelności powstałe po ogłoszeniu upadłości nie podlegają umieszczeniu na liście wierzytelności i z tego powodu nie ma przeszkód, aby były dochodzone po ogłoszeniu upadłości w procesie wytoczonym przez uprawnionego wierzyciela. Legitymację bierną w tym postępowaniu ma syndyk masy upadłości. Dochodzone świadczenie powinno jednak być zasądzone od upadłego jak to skazał SN w wyroku cytowanym już wcześniej z 7 października 2004r., IV CK 86/04, Biul. SN 2005, nr 2, poz. 15.

I. Wierzyciel przeciwko syndykowi - o wyłączenie z masy upadłości Zgodnie z art. 70 pr.upadł. i napr., składniki mienia nie należące do majątku upadłego podlegają wyłączeniu z masy upadłości. Zgodnie z art. 72 pr.upadł. i napr., osoba, do której należy mienie podlegające wyłączeniu, może żądać jego wydania lub wydania świadczenia wzajemnego za jednoczesnym zwrotem wydatków na utrzymanie tego mienia lub na uzyskanie świadczenia wzajemnego, poniesionych przez upadłego lub z masy upadłości. Zgodnie z art. 74 § 1 pr.upadł. i napr., dopiero w razie oddalenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości wnioskodawca może w drodze powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości. Zgodnie z art. 70 pr.upadł. i napr., składniki mienia nie należące do majątku upadłego podlegają wyłączeniu z masy upadłości. Zgodnie z art. 72 pr.upadł. i napr., osoba, do której należy mienie podlegające wyłączeniu, może żądać jego wydania lub wydania świadczenia wzajemnego za jednoczesnym zwrotem wydatków na utrzymanie tego mienia lub na uzyskanie świadczenia wzajemnego, poniesionych przez upadłego lub z masy upadłości. We wniosku o wyłączenie z masy upadłości należy zgłosić wszelkie twierdzenia, zarzuty i dowody na ich poparcie pod rygorem utraty prawa powoływania ich w toku dalszego postępowania, chyba że powołanie ich we wniosku było niemożliwe. Wniosek o wyłączenie z masy rozpoznaje sędzia-komisarz. Zgodnie z art. 74 § 1 pr.upadł. i napr., dopiero w razie oddalenia wniosku o wyłączenie z masy upadłości wnioskodawca może w drodze powództwa żądać wyłączenia mienia z masy upadłości. W literaturze słusznie wskazuje się, że w razie wytoczenia powództwa bez wyczerpania trybu określonego w art. 73 pr.upadł. i napr. należy pozew rozpoznać jako wniosek o wyłączenie, zgodnie z zasadą, iż mylne oznaczenie pisma procesowego nie ma wpływu na bieg sprawy i rozpoznanie pisma z trybie właściwym[F. Zedler [w:] A. Jakubecki, F. Zedler, op. cit., s. 190.]. Powództwo należy wnieść do sądu upadłościowego w terminie miesiąca od dnia doręczenia postanowienia sędziego-komisarza o odmowie wyłączenia z masy upadłości. Termin ten jest terminem materialnoprawnym. W razie wniesienia pozwu po upływie tego terminu powództwo należy oddalić. Na ogólnych zasadach legitymowanym biernie w postępowaniu o wyłączenie z masy jest syndyk. Powództwo o wyłączenie z masy może być oparte wyłącznie na twierdzeniach i zarzutach zgłoszonych we wniosku o wyłączenie z masy upadłości. Inne twierdzenia i zarzuty mogą być zgłoszone tylko wtedy, gdy powód wykaże, że ich wcześniejsze zgłoszenie było niemożliwe. Niezależnie od wyniku sprawy sąd obciąża powoda kosztami procesu, jeżeli powołał nowe dowody istotne dla rozstrzygnięcia sprawy, których nie zgłosił we wniosku o wyłączenie (art. 74 ust. 3 pr.upadł. i napr.).

II. Wierzyciel przeciwko upadłemu - o roszczenie związane z masą up. Pozew wniesiony przeciwko upadłemu o należność związaną z masą upadłości ulega oddaleniu. Wynika to z treści art. 144 ust. 1 puin, który jest normą o charakterze procesowym. Wyłączona została możliwość wszczęcia jakiegokolwiek postępowania z udziałem upadłego. Art. 144 ust. 1. Jeżeli ogłoszono upadłość obejmującą likwidację majątku upadłego, postępowania sądowe i administracyjne dotyczące masy upadłości mogą być wszczęte i dalej prowadzone jedynie przez syndyka lub przeciwko niemu.

II. Wierzyciel przeciwko upadłemu - o roszczenie nie związane z masą up. Proces dopuszczalny, ale podobnie jak przy braku zdolności procesowej, należałoby przeprowadzić z urzędu badania co jest przedmiotem sporu. Jeżeli okazałoby się , że sprawa toczy się z udziałem upadłego o majątek masy, to zgodnie z art. 71 kpc postępowanie takie należałoby znieść. W razie wątpliwości trzeba wyznaczyć termin do wykazania, że sprawa nie dotyczy takiego majątku, pod rygorem odrzucenia pzowu (art. 199 1 pkt 3 kpc)

III. Syndyk przeciwko dłużnikowi (os. trzeciej) o roszczenie związane z masą up. zgodnie z art. 173 i 311 puin syndyk w ramach czynności likwidacyjnych zobligowany jest do windykacji należności od dłużników upadłego i realizacji innych jego praw majątkowych spór może dotyczyć również wierzytelności do masy powstałych po ogłoszonej upadłości o roszczenia nie związane z masą up. syndyk nie posiada legitymacji procesowej zarówno w znaczeniu materialnej jak i formalnej

IV. Upadły przeciwko dłużnikowi (os. trzeciej) - o roszczenie związane z masą up. - o roszczenie nie związane z masą up. Sytuację tę traktujemy analogicznie do poprzedniego przykładu.

Wpływ „zakończenia” postępowania upadłościowego na prowadzone postępowania sądowe Formy zakończenia postępowania – slajd nr 6 Zgodnie z ust. 2 art. 367 upadły wchodzi w postępowania w miejsce syndyka i zarządcy po uprawomocnieniu się postanowienia o ukończeniu, umorzeniu lub uchyleniu postępowania upadłościowego. Będzie to automatyczne wejście jak w art. 194 2 kpc Jeżeli upadły traci byt prawny w związku z zakończeniem postępowania z art. 368 ust. 1 to będzie podstawa do umorzenia postępowania Nie dotyczy to procesów o uznanie za bezskuteczne czynności upadłego dokonane ze szkodą dla wierzycieli, ponieważ zgodnie z art. 367 ust. 1 postępowania te ulegają umorzeniu