dr inż. Grzegorz Bliźniuk Zarządzanie systemami informatycznymi w administracji publicznej WYKŁAD 7: Elektroniczne usługi publiczne Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi dr inż. Grzegorz Bliźniuk

  Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.

Plan wykładu Elektroniczne usługi publiczne pojęcie usługi elektronicznej, metody udostępniania usług elektronicznych założenia na udostępnianie usług publicznych z Planu Informatyzacji Państwa 2007-2010 stan wdrażania usług elektronicznych administracji publicznej Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie obszary informatycznego wsparcia zarządzania, podstawowe klasy systemów wspierających zarządzanie, zastosowanie technologii sieciowych we wsparciu zarządzania bezpieczeństwo informacji wrażliwych Zasady i metody zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi pojęcia podstawowe reguły zarządzania informacją i wiedzą, interoperacyjność informacji w systemach informatycznych przykłady zarządzania informacją i wiedzą Podsumowanie

1. Elektroniczne usługi Definicja (dyrektywa 77/388/EWG) Do usług świadczonych drogą elektroniczną należą usługi świadczone za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej, których świadczenie jest zautomatyzowane i które wymagają niewielkiego udziału człowieka, a ich wykonanie bez wykorzystania technologii informacyjnej jest niemożliwe. 2. Następujące usługi, w szczególności jeśli świadczone są przez Internet lub sieć elektroniczną, wchodzą w zakres usług elektronicznych: ogólnie produkty w formie cyfrowej łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami i nowszymi wersjami oprogramowania; usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej, takie jak witryna lub strona internetowa; usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane Internetem lub siecią elektroniczną w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę; odpłatne przekazywanie prawa do wystawiania na aukcji towaru lub usługi za pośrednictwem witryny internetowej działającej jako rynek on-line, na którym potencjalni kupcy przedstawiają swoje oferty przy wykorzystaniu automatycznych procedur oraz na którym strony są informowane o dokonaniu sprzedaży za pomocą poczty elektronicznej generowanej automatycznie przez komputer; Źródło: http://www.vat.pl/uslugi_elektroniczne_miejsce_swiadczenia_uslug_1904.php

1. Elektroniczne usługi pakiety usług internetowych oferujących dostęp do informacji, w których aspekty telekomunikacyjne są natury pomocniczej lub drugorzędnej (czyli pakiety wykraczające poza oferowanie samego dostępu do Internetu i obejmujące inne elementy, takie jak strony, które umożliwiają dostęp do aktualnych wiadomości, informacji meteorologicznych lub turystycznych; gier; umożliwiają hosting witryn internetowych; dostęp do grup dyskusyjnych; etc.); usługi wyszczególnione w załączniku I dyrektywy 77/388/EWG: Tworzenie i hosting witryn internetowych; Automatyczna konserwacja oprogramowania, zdalnie i on-line; Zdalne zarządzanie systemami; Hurtownie danych on-line, umożliwiające elektroniczne przechowywanie i wyszukiwanie konkretnych danych; Dostarczanie on-line przestrzeni na dysku na żądanie; Uzyskiwanie dostępu on-line i pobieranie oprogramowania (w szczególności programy w zakresie zamówień publicznych/księgowości, programy antywirusowe) oraz jego uaktualnień; Oprogramowanie blokujące pojawianie się banerów reklamowych; Sterowniki do pobierania, takie jak programy ustawiające interfejsy komputera i urządzeń peryferyjnych (np. drukarek); Automatyczna instalacja on-line filtrów na witrynach internetowych; Automatyczna instalacja on-line zabezpieczeń typu firewalls; Źródło: http://www.vat.pl/uslugi_elektroniczne_miejsce_swiadczenia_uslug_1904.php

1. Elektroniczne usługi Uzyskiwanie dostępu i pobieranie motywów pulpitów; Uzyskiwanie dostępu i pobieranie obrazów, fotografii i wygaszaczy ekranu; Zawartość książek w formie cyfrowej i innych publikacji elektronicznych; Prenumerata gazet i czasopism on-line; Dzienniki logowania i statystyki odwiedzania stron internetowych; Wiadomości, informacje o sytuacji na drogach oraz prognozy pogody on-line; Informacje generowane automatycznie on-line przez oprogramowanie po wprowadzeniu przez klienta określonych danych, takich jak dane prawne lub finansowe (w szczególności stale uaktualniane kursy giełdowe); Dostarczanie przestrzeni reklamowej, szczególnie banerów reklamowych na stronach lub witrynach internetowych; Korzystanie z wyszukiwarek i katalogów internetowych; Uzyskiwanie dostępu i pobieranie muzyki na komputery i telefony komórkowe; Uzyskiwanie dostępu i pobieranie sygnałów dźwiękowych, urywków nagrań, dzwonków i innych dźwięków; Uzyskiwanie dostępu i pobieranie filmów; Pobieranie gier na komputery i telefony komórkowe; Źródło: http://www.vat.pl/uslugi_elektroniczne_miejsce_swiadczenia_uslug_1904.php

1. Elektroniczne usługi Uzyskiwanie dostępu do automatycznych gier on-line, które wymagają użycia Internetu lub innych podobnych sieci elektronicznych, gdy gracze są od siebie oddaleni; Automatyczne nauczanie na odległość, którego funkcjonowanie wymaga użycia Internetu lub podobnej sieci elektronicznej, wymagające niewielkiego bądź niewymagające żadnego udziału człowieka, łącznie z klasami wirtualnymi, z wyjątkiem sytuacji, gdzie Internet lub podobna sieć elektroniczna wykorzystywana jest jako proste narzędzie służące komunikowaniu się nauczyciela z uczniem; Ćwiczenia wypełniane przez ucznia on-line i sprawdzane automatycznie, bez udziału człowieka. Wyłączenia Do usług elektronicznych nie należą w szczególności: usługi nadawcze radiowe i telewizyjne, o których mowa w art. 9 ust. 2 lit. e) tiret jedenaste dyrektywy 77/388/EWG; usługi telekomunikacyjne w rozumieniu art. 9 ust. 2 lit. e) tiret dziesiąte dyrektywy 77/388/EWG; Źródło: http://www.vat.pl/uslugi_elektroniczne_miejsce_swiadczenia_uslug_1904.php

1. Elektroniczne usługi dostawy następujących towarów i świadczenie następujących usług: towary, w przypadku których zamawianie i obsługa zamówienia odbywa się elektronicznie; płyty CD-ROM, dyskietki i podobne nośniki fizyczne; materiały drukowane, takie jak książki, biuletyny, gazety i czasopisma; płyty CD, kasety magnetofonowe; kasety wideo, płyty DVD; gry na płytach CD-ROM; usługi świadczone przez osoby takie jak prawnicy lub doradcy finansowi, którzy udzielają swym klientom porad za pomocą poczty elektronicznej; usługi edukacyjne, w ramach których treść kursu przekazywana jest przez nauczyciela za pomocą Internetu lub sieci elektronicznej (czyli poprzez zdalne połączenie); usługi fizyczne off-line naprawy sprzętu komputerowego; hurtownie danych off-line; usługi reklamowe, w szczególności w gazetach, na plakatach i w telewizji; centra wsparcia telefonicznego (ang. helpdesk); usługi edukacyjne świadczone korespondencyjnie, zwłaszcza za pośrednictwem poczty; konwencjonalne usługi aukcyjne, przy których niezbędny jest udział człowieka, niezależnie od sposobu składania ofert; usługi telefoniczne z elementem wideo, znane też pod nazwą usług wideofonicznych; dostęp do Internetu i stron World Wide Web; usługi telefoniczne świadczone przez Internet. Źródło: http://www.vat.pl/uslugi_elektroniczne_miejsce_swiadczenia_uslug_1904.php

1. Elektroniczne usługi publiczne Świadczenie usługi drogą elektroniczną wykonanie usługi świadczonej bez jednoczesnej obecności stron (na odległość), poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową, i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy z dnia 16 lipca 2004 r. – Prawo telekomunikacyjne (spójrz: ustawa o świadczeniu usług drogą elektronicznych) Źródło: ZSIAP_w7_ust_o_swiadcz_usług_drogą_elektr.pdf Usługa publiczna Pojęcie to nie jest jednoznacznie definiowane w prawie UE i krajowym. W praktyce przyjmuje się, że usługa publiczna dotyczy wszystkich potrzeb obywateli, obsługiwanych bezpośrednio przez instytucje publiczne albo przez instytucje niepubliczne w imieniu instytucji publicznych. Usługa publiczna jest realizowane w trybie ciągłym, ma charakter powszechny, niedyskryminujący kogokolwiek i jest realizowana po najniższych możliwych kosztach (spójrz np.: art. 16, 86 TWE). Źródło: http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:PL:HTML

1. Elektroniczne usługi publiczne Elektroniczna usługa publiczna (e-usługa) usługa publiczna świadczona drogą elektroniczną. Polskimi aktami prawnymi, regulującymi obszar e-usług publicznych są w szczególności wymienione poniżej ustawy wraz z rozporządzeniami wydawanymi na ich podstawie: Ustawa o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych ustawy podatkowe Prawo telekomunikacyjne Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną Prawo bankowe Ustawa o ochronie danych osobowych Ustawa o ochronie informacji niejawnych Ustawa o ochronie baz danych inne ustawy dedykowane do konkretnych systemów rejestrowych i informatycznych projektowana ustawa o systemie informacji w ochronie zdrowia Powyższa lista jest niepełna – proponuję samodzielnie rozwinąć temat

1. Elektroniczne usługi publiczne Udostępnianie e-usług publicznych według PEGS (DG.INFSO, IDABC) 1 2 3 1 – informacje ogólnodostępne – użytkownik anonimowy. Strony personalizowane przy pomocy cookies. 2 – informacje prywatne, zarządzane na poziomie portalu – wymagany login i hasło. Informacja dostępna w każdym wejściu użytkownika do systemu. Jednakże użytkownik sam decyduje o tym, jakie informacje o nim i do którego systemu PEGS są przekazywane. 3 – informacje osobowe, zarządzane na poziomie PEGS – wymagane silne uwierzytelnianie użytkownika. Wszystkie dane przetwarzane na tym poziomie są automatycznie współdzielone przez wszystkie systemy PEGS. Na trzecim poziomie przewiduje się włączenie autentycznych źródeł informacji z równoczesnym uwzględnieniem tych przypadków, kiedy to informacje przechowywane przez administracje nie muszą być korzystne dla obywateli, czy przedsiębiorstw. Źródło: European Commission, IDABC Group, Capgemini, „Architecture for Delivering pan-European e-Government Services v 1.0”, listopad 2004

1. Elektroniczne usługi publiczne Terminarz wdrażania e-usług publicznych w Polsce (wg PIP 2007-2010): Stan ich wdrażania ? - przedyskutujmy, warto rozmawiać…

2. Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie System zarządzania organizacji jest zbiorem działań obejmujących pełen cykl procesu zarządzania, czyli planowanie, podejmowanie decyzji, organizowanie, przywództwo, kontrolowanie, skuteczne wykonywanie działań. Wszystkie systemy zarządzania są do siebie podobne (izomorficzne) i muszą posiadać zdolność planowania, dokumentowania, mierzalności, porównywania, opisywania i koordynowania. Na podstawie,:Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne, biznesu. Informatyka dla zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 17 Definicja systemu informacyjnego: (1), * gdzie: P - jest zbiorem użytkowników systemu, I - jest zbiorem informacji, czyli tzw. zasobem informacyjnym systemu, T - jest zbiorem narzędzi technicznych stosowanych w procesie pobierania, przesyłania, przetwarzania, przechowywania i wydawania informacji, O - jest zbiorem rozwiązań systemowych, czyli formułą zarządzania stosowaną w danej organizacji, M - jest zbiorem metainformacji o systemie informacyjnym, czyli jego opisem i opisem jego zasobów informacyjnych, R - jest relacją pomiędzy poszczególnymi zbiorami. *Na podstawie: Kisielnicki J., MIS - Systemy informatyczne zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2008, ISBN 83-7488-138-8

2. Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie Generacje systemów informacyjnych zarządzania: Cechy Generacja I Systemy transakcyjne Generacja II Systemy informowania kierownictwa Generacja III Systemy wspomagania decyzji Generacja IV Systemy ekspertowe Zasoby informacyjne Deterministyczne, informacje pełne, porównywalne, wiarygodne Deterministyczne, informacje nie zawsze pełne i porównywalne Probabilistyczne, nie zawsze pełne, obarczone błędem o określonym prawdopodobieństwie Strategiczne, pochodzące z różnorodnych źródeł, informacje niepełne i często sprzeczne Modele i procedury Proste, bazujące na czterech działaniach (planowanie, organizowanie, przewodzenie, kontrolowanie) Proste modele (np. formuły w postaci równań), przepływy międzygałęziowe Optymalizacja o dowolnej złożoności, symulacyjne Heurystyczne, logiczne Środki techniczne Komputery o dużych pamięciach masowych, oprogramowanie zorientowane problemowo, SZBD, języki pozwalające na przetwarzanie danych ekonomicznych Komputery z konwersacyjnym (interaktywnym) trybem pracy, SZDB, języki manipulacji danymi Komputery dużej mocy obliczeniowej, systemy zarządzania bazą modeli, czasami z bazą wiedzy, języki specjalistyczne i symulacyjne Komputery o bardzo dużej mocy obliczeniowej, systemy zarządzania bazą wiedzy, języki programowania zbliżone do naturalnych (imperatywne) Na podstawie: Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne, biznesu. Informatyka dla zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 27

2. Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie System informatyczny stanowi całość lub część systemu informacyjnego oprzyrządowanego technologiami informacyjnymi (często określanymi jako technologie informatyczne) (ang. IT): Dziedzina problemowa np. zarządzanie System informacyjny obejmujący istotny zakres dziedziny problemowej System informatyczny obejmujący istotny zakres systemu informacyjnego

2. Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie Technologie informatyczne wspomagające zarządzanie dotyczą metod tworzenia systemów informatycznych w zarządzaniu. Szczegółowo jest to objęte zakresem jednej z dziedzin informatyki, tj. inżynierii oprogramowania, w tym metodologii analizy, projektowania i wdrażania systemów informatycznych. Obecnie, w dobie globalizacji i mobilności pracowników praktycznie wszystkie systemy informatyczne w zarządzaniu bazują na aplikacjach (oprogramowaniu) sieciowym. Są to głównie sieci lokalne lub korporacyjne przedsiębiorstw, a najczęściej po prostu Internet. Bardzo istotnym zagadnieniem w dobie globalnego usieciowienia systemów informatycznych instytucji jest ochrona danych wrażliwych, tj. takich, których niekontrolowane przechwycenia jest groźne dla funkcjonowania tej instytucji (np. bazy klientów, transakcji, wynagrodzeń, zachorowań, kontaktów, pomysłów rynkowych itp.). Więcej o tym na kolejnym wykładzie.

3. Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi Zasób informacyjny jest zbiorem informacji o stanie i zmianach tzw. sfery realnej, będącym elementem składowym systemu informacyjnego. Na podstawie: Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne, biznesu. Informatyka dla zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 19 Wiedza, to ogół wiarygodnych informacji o rzeczywistości wraz z umiejętnością ich rozumnego wykorzystania. Na podstawie: Encyklopedia Powszechna PWN Informacja, to taki rodzaj zasobów, który pozwala na zwiększenie naszej wiedzy o nas i otaczającym nas świecie. Pozwala zmniejszyć chaos. Dana jest technicznym sposobem umożliwiającym przechowywanie i manipulowanie informacją w systemach informatycznych. Dana elementarna di jest pojęciem abstrakcyjnym, rozumianym jako tzw. „nazwana wartość”. Jest ona określana jako uporządkowana dwójka elementów: , gdzie: ni – nazwa i-tej danej wi – aktualna wartość i-tej danej z określonej dziedziny wartości Na podstawie: Turski W.M., „Propedeutyka informatyki”, wyd. PWN, Warszawa,1979, ISBN 83-01-00741-9

3. Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi Domena technologii informacyjnych Wiedza Informacja Dana jest nośnikiem podlega interpretacji podlega przyswojeniu Egzamin zdany na 5 – jestem geniuszem !!! To jest 5! Już wiem - jest to liczba oznaczająca ocenę z egzaminu. 00000101 B

3. Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi Istotą zarządzania wiedzą jest zmniejszanie luki pomiędzy posiadanymi zasobami wiedzy, a wiedzą potrzebną do podejmowania decyzji. Zarządzanie wiedzą jest procesem, w którym dla realizacji postawionych celów umiemy: Wykorzystać zasoby wiedzy organizacji, Poszukiwać i absorbować zewnętrzne zasoby wiedzy, Zbudować warunki kreowania i współdzielenia się wiedzą przez uczestników procesu decyzyjnego. Dla realizacji zarządzania wiedzą konieczne jest posiadanie odpowiednich zasobów wiedzy i określonej infrastruktury informatycznej wspomagające jej zarządzanie. Na podstawie: Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne, biznesu. Informatyka dla zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 43-44 Systemy informatyczne posiadające zdolność zarządzania wiedzą są obecnie często spotykane. Sprzyja temu bardzo dynamiczny rozwój technologii przetwarzania informacji i technologii semantycznych, sprzyjających rozwojowi automatycznego przetwarzania wiedzy.

3. Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi Rodzaje wiedzy w organizacji: wiedza otwarta – dostępna wewnątrz organizacji i dla jej otoczenia, wiedza ukryta – dostępna wyłącznie wewnątrz organizacji, wiedza ślepa – dostępna wyłącznie na zewnątrz organizacji, wiedza nieznana – niedostępna dla nikogo. Na podstawie: Kisielnicki J., Sroka H., Systemy informacyjne, biznesu. Informatyka dla zarządzania, wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 47 Trzy modele systemów zarządzania wiedzą: góra-dół – wiedza tworzona przez najwyższy szczebel zarządzania (gromadzenie wiedzy otwartej), dół-góra – wiedza jest tworzona przez tzw. „przedsiębiorczą jednostkę” (gromadzenie wiedzy ukrytej), środek-góra-dół – wiedza jest tworzona przez cały zespół, a średnia kadra występuje w roli inżynierów wiedzy (system zdecentralizowany umożliwiający gromadzenie wiedzy otwartej i ukrytej). wyd. Placet, Warszawa 2005, ISBN 83-85428-94-1, str. 55

3. Metody i zasady zarządzania wiedzą oraz zasobami informacyjnymi W dobie sieci Internet i dużej liczby różnych systemów informacyjnych współpracujących ogromną rolę przywiązuje się do zapewnienia ich zdolności do współdziałania, czyli ich interoperacyjności. Istotne jest tutaj stwierdzenia zachodzenia warunków zapewniających interoperacyjność systemów informacyjnych i informatycznych. Zajrzyj do prezentacji: ZSIAP_w7_Bliźniuk_O kilku warunkach interoperacyjności.pptx Przykłady występowania zarządzania informacją i wiedzą: służby wywiadowcze i informacyjne polityka administracje publiczne firmy – bazy klientów, dostawców, produktów itd. rekrutacja pracowników środki masowego przekazu kreowanie wizerunku Internet – przeszukiwarki, encyklopedie internetowe itp. Gdzie jeszcze ? – warto rozmawiać …..

Podsumowanie Usługi elektroniczne i ich świadczenie również przez instytucje publiczne jest stałym kierunkiem rozwoju informatyzacji administracji publicznej Współczesne zarządzanie dowolną organizacją jest w zasadzie uzależnione od skutecznego wykorzystania technologii informacyjnych: od rozmów telefonicznych i e-maili do złożonych systemów informatycznych Rozwój technologii informacyjnych – szczególnie w obszarze technologii semantycznych – jest obecnie ważnym czynnikiem rozwoju tzw. „technologii wiedzy” czyli zastosowań technologii informacyjnych w zarządzaniu wiedzą. Dziękuję za uwagę

  Projekt : „Odpowiedź na wyzwania gospodarki opartej na wiedzy: nowy program nauczania na WSHiP”. Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego.