Gary S. Becker Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich Łukasz Załuski Agnieszka Pachuta

Gary Stanley Becker Sylwetka noblisty

Gary S. Becker urodził się 2 grudnia 1930 roku w małym miasteczku Pottsville w stanie Pensylwania w wieku około 5 lat przeprowadził się wraz z rodzicami do Nowego Jorku rozpoczął studia na Uniwersytecie Princeton gdzie uzyskał tytuł licencjata (B.A.) kontynuował studia na Uniwersytecie Chicago gdzie uzyskał tytuł doktora (Ph.D.)

Gary S. Becker w roku 1967 otrzymał medal im. Johna Batesa Clarka przyznawanego przez Amerykańskie Towarzystwo Ekonomiczne dla młodych ekonomistów w roku 1992 otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie ekonomii w 2007 został odznaczony przez Prezydenta Stanów Zjednoczonych Medalem Wolności

Za co nobel? Ekonomiczna teoria zachowań ludzkich Za rozwinięcie dziedziny analizy ekonomicznej na szeroki zakres ludzkich zachowań i interakcji, także zachowań nierynkowych 4 obszary zainteresowań: Inwestowanie w kapitał ludzki Zbrodnia i kara Dyskryminacja Zachowanie rodziny

Homo oeconomicus koncepcja jednostki zakładająca, że człowiek jako istota działająca racjonalnie dąży zawsze do maksymalizacji osiąganych zysków i dokonywania wyborów ze względu na wartość ekonomiczną rezultatów tych wyborów

Definicje teorii ekonomii Teoria ekonomii polega na badaniu: Przydziału dóbr materialnych w celu zaspokajania potrzeb materialnych Sektora rynkowego Alokacji ograniczonych środków dla osiągnięcia konkurujących ze sobą celów

Podejście ekonomiczne- założenia Maksymalizujący charakter zachowań Równowaga rynkowa Stałość, niezmienność preferencji (preferencje nie dotyczą dóbr i usług na rynku, a podstawowych wartości, jak prestiż, zdrowie)

Podejście ekonomiczne Brak założeń o: Pełności informacji Transakcje bez dodatkowych kosztów(np. koszt inwestycji) Świadomości własnych dążeń maksymalizacyjnych

Podejście ekonomiczne Podejście ekonomiczne nie rozróżnia decyzji: Ważnych i mniej ważnych Emocjonalnych i o niskim zaangażowaniu emocjonalnym Podejmowanych przez osoby o różnych dochodach, poziomie wykształcenia i warunkach rodzinnych

Kontrowersyjny przykład zastosowania podejścia ekonomicznego

Zdrowie i długie życie Ważny cel dla większości ludzi Nie jest to jedyny cel człowieka Człowiek nie raz rezygnuje z szans na dłuższe życie i lepsze zdrowie na rzecz innego celu Istnieje optymalna długość życia Większość zgonów jest samobójcza

Ekonomiczna teoria rozrodczości

Ujęcie problemu w ramy ekonomiczne Każda rodzina ma pełną kontrolę zarówno nad liczbą urodzeń, jak i nad ich rozkładem w czasie(antykoncepcja) Dziecko jest dobrem konsumpcyjnym Dziecko dostarczające dochodu pieniężnego jest dobrem produkcyjnym

Jakość potomstwa Rodzina decyduje nie tylko o liczbie potomstwa, ale i ile na nie wydaje Z dodatkowego wydatku na dziecko rodzice osiągają dodatkową użyteczność Dzieci bardziej użyteczne są dziećmi wyższej jakości

Dochód Dla wszystkich dóbr konsumpcyjnych można zaobserwować prawidłowość, iż przy wyższych poziomach dochodu rodziny kupują zarówno więcej ich w ogóle ich jednostek, jak i więcej jednostek dóbr wyższej jakości. Elastyczność dochodu względem ilości jest niewielka w porównaniu z elastycznością dochodową względem jakości Z dziećmi jest podobnie

Koszt Koszt netto dziecka to Wartość oczekiwanych wydatków + Wartość usług świadczonych przez rodziców - Wartość oczekiwanego przychodu pieniężnego Jeśli koszty netto są dodatnie, to dzieci okazują się trwałym dobrem konsumpcyjnym Jeśli koszty są ujemne - produkcyjnym

Podaż Rodzice nie mogą przewidzieć płci, inteligencji, wzrostu itd. potomstwa Konieczne jest zatem rozróżnienie pomiędzy użytecznością faktyczną a oczekiwaną Oczekiwana użyteczność dodatkowego dziecka wynosi: (Um + Uf )/2

Podaż Dostępną liczbę dzieci dla danej rodziny wyznacza nie tylko jej dochód oraz ceny, ale także jej „zdolność” do produkowania dzieci Jedna rodzina może chcieć trojga dzieci, ale nie może wyprodukować więcej niż dwoje Druga może pragnąć trojga i okazać się niezdolna do wyprodukowania liczby mniejszej niż pięcioro Patrząc na dane, przeciętna rodzina ma częściej „za dużo” niż „za mało”

Podaż Każda rodzina próbuje zbliżyć się do pożądanej przez siebie liczby potomstwa. Jeśli chce trojga a dostępnych jest dwoje, to właśnie dwoje zostanie wyprodukowane Rodziny z „nadmierną” liczbą dzieci będą na każde dziecko wydawać mniej Wzrost znajomości metod antykoncepcyjnych będzie prowadził do podwyższania jakości dzieci, a jednocześnie do obniżania ich liczby

Ekonomiczna teoria małżeństwa

Dlaczego ekonomia? Małżeństwo jest zawsze „chciane” – można zastosować teorię preferencji. Osoby zawierające małżeństwo liczą, że dzięki niemu osiągną wyższy poziom użyteczności, niż gdyby pozostały w stanie wolnym. Wielu mężczyzn i kobiet konkuruje ze sobą w poszukiwaniu partnera - istnienie rynku matrymonialnego

? ? ? M F

Użyteczność Do małżeństwa dochodzi gdy zwiększa ono użyteczność obojga partnerów Użyteczność zależy od dóbr wytwarzanych przez gospodarstwo domowe Dobra: Produkowane za pomocą rynkowych towarów Produkowane za pomocą czasu członków gospodarstwa Np. Jakość posiłków, jakość i liczba potomstwa, prestiż, wypoczynek, towarzystwo, miłość, stan zdrowia Z = f(x1... xm ; t1 … tk ; E) gdzie xi - rynkowe towary, tj – nakłady czasu poszczególnych członków gospodarstwa, E – zmienne środowiskowe

Warunek konieczny zawarcia małżeństwa mmf >= Zm0 fmf >= Z0f mmf + fmf ≡ Zmf >= Zm0 + Z0f Gdzie Zm0 , Z0f - maxymalne wielkości produktu uzyskiwane przez samotnych M i F, mmf , fmf - dochody uzyskiwane przez nich gdy są małżeństwem, mmf + fmf - łączny dochód uzyskiwany przez małżeństwo

Korzyści z małżeństwa Podział czasu Dzieci Każdy z członków musi współdziałać z resztą i dzielić swój czas między sektor rynkowy i nierynkowy w odpowiednich proporcjach Osoby samotne alokują swój czas inaczej niż małżonkowie , gdyż nie dysponują czasem i towarami dostarczanymi przez partnera. Jeśli wm > wf (gdzie w-zarobki) to M będzie kierował do sektora rynkowego więcej czasu niż F Dzieci Zaspokojenie seksualne, utrzymanie porządku, posiłki można kupić. Własnych dzieci nie można kupić. Dzieci trzeba wyprodukować

Małżeństwo to koalicja. Dlaczego więc 1M + 1F ?

Poligamia Nieoptymalnie…

Rynek małżeński Rozpatrujemy przypadek wielu M i F, którzy muszą podjąć decyzje: Zawrzeć małżeństwo, czy pozostać w stanie wolnym Kogo poślubić

F1 F2 M1 8 4 M2 9 7 Największy dochód przynosi związek M2 z F1, jednak optymalny jest dobór M1 z F1 oraz F2 z M2 Gdy m11 = 3, f11= 5 m22 = 5, f22 = 2 to M2 i F1 nie mają żadnych bodźców do zawarcia małżeństwa gdyż: m22 + f11 = 10 > 9

Rynek małżeński powoduje wybór nie maksymalnego produktu w każdym z małżeństw, ale maksymalnej sumy produktów we wszystkich małżeństwach. Podobnie konkurencyjny rynek towarów maksymalizuje sumę produkcji osiąganą we wszystkich przedsiębiorstwach

Małżeństwo to przedsiębiorstwo Każde małżeństwo można traktować jak dwuosobowe przedsiębiorstwo , w którym każdy członek zatrudnia partnera za pensję k i otrzymuje zyski Z - k

Jak więc wybrać partnera?

Podobieństwa czy różnice? Wniosek: Dodatnia korelacja między wartościami cech męża i żony jest na ogół optymalna (inteligencja, poziom wykształcenia, wzrost, atrakcyjny wygląd, kolor skóry, pochodzenie etniczne) Istotnym wyjątkiem jest dobór ze względu na zdolność zarobkową – występuje tu korelacja ujemna (!)

Ciekawe cytaty „Korelacja ze względu na poziom inteligencji jest szczególnie interesująca, ponieważ korelacja między partnerami okazuje się prawie równie wysoka jak obserwowana między rodzeństwem” „Płaca męża i wykształcenie żony są w istotny sposób skorelowane dodatnio”

A co z miłością ???

Miłość = Troskliwość Jeżeli M troszczy się o F to użyteczność M zależy zarówno od konsumpcji dóbr przez F, jak i od jego własnej konsumpcji. Dodanie do rozważań miłości umacnia założenie o chęci maksymalizacji funkcji użyteczności

Załóżmy, że grupa mężczyzn i kobiet różni się tylko poziomem płac i że każde potencjalne małżeństwo charakteryzuje się pełną troskliwością. Wówczas optymalna jest dodatnia korelacja między płacami, choć bez troskliwości korelacja ta jest ujemna Dowody empiryczne świadczące o ujemnej korelacji płac nasuwają przypuszczenie, że miłość nie przesądza w sposób jednoznaczny o wyborze partnerów w małżeństwie

Dziękujemy :)