SARMATYZM W POLSCE Ania Dostatnia kl.VIb

Pochodzenie słowa SARMATYZM Sarmatyzm wywodzi się od starożytnego plemienia SARMATÓW. Było to legendarne plemię zamieszkujące w czasach starożytnych tereny dolnej Wołgi, słynące z niezwykłych cnót rycerskich: męstwa, waleczności, patriotyzmu, itp.

CO TO JEST SARMATYZM??? Sarmatyzm jest to światopogląd szlachty polskiej. Narodził się w XVII w. W spadku po Sarmatach lub ze starożytnego, republikańskiego Rzymu, szlachta przejęła wzory cnót obywatelskich i zachowań. Szlachecki ideał życia był związany z rodzinną okolicą — rodowym gniazdem, dworem, parafią, miasteczkiem, siedzibą sejmiku, województwem. Głoszono ideały równości, prostoty, umiarkowania, ale jednocześnie obyczaje, zarówno religijne, jak i świeckie. Sarmatę charakteryzowała ceremonialność, bogata oprawa, wielobarwność i kosztowność strojów. Polski strój szlachecki łączył w sobie proste, długie szaty ze wschodnimi, ozdobnie tkanymi pasami, futra z jedwabiami, umiarkowanie z przepychem.

czapka kontusz żupan pas słucki lub kontuszowy szabla buty STRÓJ SZLACHECKI czapka kontusz żupan pas słucki lub kontuszowy szabla buty

stanowiła ważny element stroju stanowiła ważny element stroju. Składała się z "główki", czyli wierzchu pokrytego zwykle tym samym materiałem, z którego uszyto żupan, i z futrzanego otoka. Przecięcie na przodzie czapki ozdabiano piórem przymocowywanym ozdobną broszą. Czapka stanowiła nie tylko ozdobę i uzupełnienie stroju, chroniła także przed deszczem, zimnem i wiatrem, szczególnie podczas jazdy konnej. Po zejściu z konia zwykle noszono ją w ręku lub wieszano na rękojeści szabli. Zdejmowanie czapki przed kimś było wyrazem hołdu lub powitania, któremu towarzyszyło popularne powiedzenie: "Czołem waszmościom!" czapka

Żupan - to prosta, długa, obcisła, męska suknia z niewysokim kołnierzem, długimi rękawami, zapinana z przodu na guzy i pętelki. Jego kolor zależał od pozycji, jaką zajmowała w społeczeństwie nosząca go osoba. Biedna szlachta nosiła żupany płócienne lub z szarej, niefarbowanej wełny (stąd nazwa - szlachta szaraczkowa). Bogatsi szlachcice mieli żupany czerwone, czyli karmazynowe (stąd nazywa szlachta karmazynowa). Suknię tę przewiązywano cienkim miękkim pasem z tkaniny lub ze skóry, do którego przypasana była szabla polska, nazywana karabelą. żupan

Na żupan wkładano długi, niezapinany kontusz z wysokim, nie zapinanym, wywiniętym kołnierzem z wyłogami. Kontusz w odróżnieniu od żupana nosiła wyłącznie szlachta. Charakterystyczną cechą kontusza były rozcięte rękawy, tak zwane wyloty. Szlachcic mógł zarzucić je na plecy lub włożyć za pas. Kontusz najczęściej uszyty był z materiału w kolorze kontrastującym z żupanem. kontusz

pas słucki lub kontuszowy Po włożeniu żupana i kontusza szlachcic przepasywał się pasem kontuszowym, który jest najbardziej charakterystyczną część stroju polskiego. Pas był ozdobny i bardzo długi - miał od dwóch i pół do czterech metrów długości.

Buty używane na co dzień wyrabiano ze skóry farbowanej na kolor żółty i smarowano woskiem, by chronić je przed wodą. Przy ważnych okazjach szlachcic wkładał buty z długimi pofałdowanymi cholewami, zdobione haftem i wytłoczeniami. Im lepsza była skóra, tym więcej fałd można było z niej ułożyć, skąd wzięło się przysłowie "poznać pana po cholewach". Takie buty różniły się znacznie od obuwia noszonego przez ludzi z warstw niższych. Ich buty uszyte były oszczędnie i farbowane na czarno albo wręcz wyrabiane z drewna i ocieplane wkładaną do wewnątrz słomą. buty

SARMATYZM NIECHĘĆ DO GŁĘBOKA SZCZEGÓLNA CUDZOZIEMSZCZYZNY RELIGIJNOŚĆ POZYCJA SZLACHTY I JEJ PRZYWILEJE SARMATYZM LUBOWANIE SIĘ W WYCHWALANIE WYŻSZOŚĆ STANU ZABAWACH, WSZYSTKIEGO, SZLACHECKIEGO UCZTACH, CO POLSKIE POLOWANIACH

Ideologia sarmacka w ujęciu pisarzy tego okresu daje szlachcie nie tylko ogromne przywileje w państwie, ale wymaga od niej również wielu obowiązków.

KONIEC Autor: Ania Dostatnia