Szwajcarskie zielone dachy i żyjące ściany modelem i inspiracją dla innowacyjnych działań polskich samorządów na rzecz oszczędności energii i ochrony klimatu.

Projektowanie i realizacja inwestycji zielonych dachów i żyjących ścian Opracowanie: Bogusław Czech

„Dach balastowany podłożem organiczno-mineralnym, umożliwiającym w sposób ciągły lub okresowy wegetację roślin.” Dach zielony → roślinny dach → dach zazieleniony. W ROZUMIENIU TECHNICZNYM JEST UKŁADEM WARSTW WRAZ Z ELEMENTAMI UZUPEŁNIAJĄCYMI, PRZY CZYM KAŻDA Z WARSTW ODPOWIADA ZA SPRAWOWANIE OKREŚLONYCH FUNKCJI I WZAJEMNIE SIĘ UZUPEŁNIA.

Podział dachów zielonych Pod względem zazielenienia ekstensywne pół intensywne intensywne Pod względem konstrukcyjnym (układu warstw) jedno -warstwowe wielo- warstwowe Pod względem nachylenia* płaskie skośne strome Pod względem formalno prawnym* tzw. „systemowe” tzw. „niesystemowe” *definicja PSDZ

Korzyści ekologiczne i społeczne Co chcemy osiągnąć? Korzyści ekologiczne i społeczne Korzyści ekonomiczne Korzyści użytkowe I estetyczne

Podstawowe korzyści a rodzaje zazielenienia Ekonomiczne Ekstensywne Użytkowe Pół- intensywne Estetyczne Intensywne

Rodzaje zazielenienia a możliwości użytkowania Typ ekstensywny mała możliwości użytkowania Typ pół-intensywny szeroka możliwości użytkowania Typ intensywny ogród dachowy o różnorakim użytkowaniu

Od czego zacząć ? Zazielenienie dachu na obiekcie projektowanym wybór rodzaju zazielenienia Adaptacja dachu istniejącego na potrzeby zazielenienia ustalenie dopuszczalnego obciążenia

Ciężar dachów zielonych. Typ ekstensywny Grubość (miąższość) warstwy wegetacyjnej-substratu glebowego ok. 5cm – 20cm Waga ok. 50 kg/m² - 200 kg/m² Typ pół-intensywny Grubość (miąższość) warstwy wegetacyjnej-substratu glebowego ok. 20cm Waga ok. 200 kg/m² Typ intensywny Grubość (miąższość) warstwy wegetacyjnej-substratu glebowego > 25cm Waga > 250 kg/m²

Podział dachów dla potrzeb wykonania zazielenienia Dachy płaskie (stropodachy, balkony). Dachy skośne, strome, pochyłe Ocieplone Nie ocieplone W układzie (termoizolacji) tradycyjnym W układzie (termoizolacji) odwróconym

Rodzaje poszycia, pokrycia Strop żelbetowy Płyta OSB, deska Blacha trapezowa Inne RODZAJ POSZYCIA, POKRYCIA NIE OGRANICZA MOŻLIWOŚCI WYKONANIA DACHU ZIELONEGO

Warstwa hydroizolacyjna i warstwa ochronna Udokumentowana odporność na przerastanie korzeni zgodnie z normą PN-EN 13948:2007 „Elastyczne wyroby wodochronne -– Wyroby asfaltowe, z tworzyw sztucznych i kauczuku do pokryć dachowych – Określenie odporności na przerastanie korzeniem”, ewentualnie poparta dodatkowymi badaniami np. FLL, DIN lub inne. Wykonanie dodatkowej warstwy tzw. przeciwkorzennej, z materiału spełniającego wymagania normy. ODPOWIEDNIE ZABEZPIECZENIE, PRZED PRZYSTĄPIENIEM DO WŁAŚCIWYCH PRAC, WARSTWĄ OCHRONNĄ Z GEOWŁÓKNINY (WŁÓKNINY) O ODPOWIEDNIEJ WYTRZYMAŁOŚCI I GRUBOŚCI.

Warstwa termoizolacyjna i warstwa rozdzielająca Dach ocieplony w układzie odwróconym Styropiany XPS Pianki PIR ODPOWIEDNIO DOBRANA WARSTWA ROZDZIELAJĄCA TZW.”DYFUZYJNA”, W POSTACI GEOWŁÓKNINY, UMOŻLIWIAJĄCA SWOBODNĄ WYMIANĘ GAZÓW.

Warstwa drenażowo i warstwa filtracyjna Profilowane płyty lub folie z tworzyw sztucznych Zdolność szybkiego odprowadzenia nadmiaru wody Odpowiednia pojemność wodna, w zależności od sposobu zazielenienia i miąższości substratu Wytrzymałość na nacisk powierzchniowy, adekwatny do przeznaczenia „dachu zielonego” Geowłókniny polipropylenowe lub poliestrowe Duża wodoprzepuszczalność Małe wydłużenie Duża wytrzymałość na zerwanie ODPOWIEDNIO DOBRANE SKRZYNKI REWIZYJNE I WŁAŚCIWIE WYKONANE OPASKI ŻWIROWE.

Dobór warstwy wegetacyjnej – podłoża Warstwa wegetacyjna dachu zielonego nazywana jest SUBSTRATEM czyli odpowiednio przygotowaną mieszanką organiczną z materiałem pochodzenia mineralnego. Substrat powinien cechować się odpowiednią porowatością, uziarnieniem, ilością materii organicznej, przepuszczalnością, chłonnością i stabilną strukturą. Dobór substratu związany jest ściśle z typem zazielenienia. Parametry optymalnie charakteryzujące dobór i skład substratów zostały opracowane przez FLL ( niemieckie „Stowarzyszanie Ogrodników Praktyków”). ZASTOSOWANIE ZWYKŁEJ GLEBY OGRODNICZEJ NA DACHU ZIELONYM NIE JEST WŁAŚCIWE ZE WZGLĘDU NA ZBYT DUŻY CIĘŻAR I ZBYT MAŁY UDZIAŁ WOLNYCH PRZESTRZENI ZAPEWNIAJĄCYCH ODPOWIEDNIĄ GOSPODARKĘ POWIETRZNO-WODNĄ.

Dobór warstwy wegetacyjnej – podłoża Współczynnik osiadania substratu ok.15% - 25% Objętość substrat liczona jest metodą nasypową Grubość (miąższość) warstwy wegetacyjnej + ok. 35% POPRAWNE USTALENIE GRUBOŚĆ PODŁOŻA WEGETACYJNEGO WYMAGA UWZGLĘDNIENIA PONIŻSZYCH ZMIENNYCH.

Dobór roślin i sposoby zazielenienia Materiał roślinny: mchy, rozchodniki, zioła, trawy. Metody zazielenienia: mieszanki siewne, cięte pędy, sadzonki, maty wegetacyjne. Materiał roślinny: zioła, trawy, byliny, krzewinki. Metody zazielenienia: mieszanki siewne, darń w rolkach, sadzonki. Materiał roślinny: trawy, byliny, krzewy, drzewa. Metody zazielenienia: mieszanki siewne, darń w rolkach, sadzonki. PRZY PROJEKTOWANIU ROŚLINNOŚCI NA DACHACH NALEŻY UWZGLĘDNIĆ CHARAKTERYSTYCZNE CZYNNIKI ŚRODOWISKOWE PANUJĄCE NA ZAZIELENIANYCH OBIEKTACH.

Pielęgnacja PIELĘGNACJA POWYKONAWCZA. Od momentu nasadzenia do odbioru technicznego , ok. 12 -15 miesięcy, zalecane jest aby rośliny przed odbiorem technicznym przeszły okres zimowego spoczynku oraz narażone były na skrajne warunki pogodowe (okres suszy i mrozu). PIELĘGNACJA WSPIERAJĄCA ROZWÓJ. W okresie około 2 lat, do osiągnięcia min. 90% zazielenienia. PIELĘGNACJA ZACHOWAWCZA. Utrzymanie osiągniętego poziomu i jakości zazielenienia. Częstotliwość prac konserwatorskich i pielęgnacyjnych związany jest ściśle z formą i metodą zazielenienia oraz warunkami pogodowymi panującymi na obiekcie. W POLSCE NIE OPRACOWANO NORM LUB WYTYCZNYCH DOTYCZĄCYCH PRAWIDŁOWEJ PIELĘGNACJI ROŚLIN NA DACHACH. POWYŻSZA CHARAKTERYSTYKA DOTYCZY NORM (DIN) LUB WYTYCZNYCH (FLL) OBOWIĄZUJĄCYCH NA TERENIE NIEMIEC.

Rodzaje zielonych ścian Rośliny Typ Zielona ściana Wspinająca Pnącza Przewisająca Pnącza, krzewy Modułowa Uniwersalne

Zielone ściany typ wspinający.

Konstrukcja na linkach stalowych.

Zielone ściany typ przewisający. Ogrody Semiramidy Zielone ściany typ przewisający.

Zielone ściany modułowe – zewnętrzne.

Patric Blanc – Bank La Caixa Madryt pow. ok. 400m2

Inne konstrukcje.

Pielęgnacja żyjącej ściany.

Zalety zielonych dachów i ścian Aspekt przestrzenny Aspekt przyrodniczy Aspekt społeczny Aspekt ekonomiczny

W aspekcie przestrzennym Poprawiają estetykę miast Niwelują poczucie przytłoczeni Tworzą przestrzeń do wypoczynku

W aspekcie przyrodniczym Oczyszczają powietrze Retencjonują i oczyszczają wodę opadową Wpływają na lokalną temperaturę Cenne siedlisko dla flory i fauny

W aspekcie społecznym Zieleń niweluje stres i wysoki poziom agresji Tworzą przestrzeń integracyjną Pełnią funkcję edukacyjne Motywują do nowych wyzwań

W aspekcie ekonomicznym Odzyskanie terenów biologicznie czynnych Poprawa trwałości hydroizolacji i zabezpieczanie przed uszkodzeniami Zmniejszenie zużycia energii na ogrzewanie lub klimatyzowanie budynku Tłumienie hałasu

Dziękuję za uwagę Źródła: „Zasady projektowania i wykonywania zielonych dachów i żyjących ścian” – Poradnik dla gmin. Opracowanie zbiorowe. „Zielone dachy. Zrównoważona gospodarka wodna na terenach zurbanizowanych”. Autorzy: Ewelina Szajda – Birnfeld, Anna Pływaczyk, Daniel Skarżyński. Fotografie – ogólnodostępne strony internetowe, źródła własne lub za zgodą autorów.