CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 1 Wzajemnieoddziałujące Kodeksy Postępowania Organizacji Pozarządowych (NGO) Seminarium Budowanie zaufania społecznego dla działań strażniczych Warszawa, 26 Marca 2009 Erik Rydberg Grupa Badawcza na Rzecz Alternatywnej Strategii Ekonomicznej (Research Group for an Alternative Economic Strategy) Bruksela

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 2 Gresea, a co to jest ? Akronim, oczywiście. Oznacza: Groupe de recherche pour une stratégie économique alternative Po angielsku:Research Group for an Alternative Economic Strategy, czyli Grupę Badawczą na Rzecz Alternatywnej Strategii Ekonomicznej. Założoną w 1979 roku przez przedstawicieli środowisk akademickich, związków zawodowych i aktywistów na rzecz krajów trzeciego świata Główną drogą pracy jest korekonomia

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 3 Kodeks Postępowania NGO Podstawy, ktoś coś wie na temat? Na początek, spojrzenie metodologiczne: Zanim zadamy pytanie, czy dana organizacja działa w sposób odpowiedzialny, powinniśmy najpierw spytać siebie, dlaczego właściwie o to pytamy. Lub: Kto o to pyta? I: dlaczego? Ale, wszystko po kolei.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 4 Podstawy, ciąg dalszy: Wracając do CSSR (Centre for Social Science Research – Centrum Nauk Społecznych) Pytanie: Dlaczego pytamy, czy ktoś działa odpowiedzialnie? W Belgii nikt o to nie pyta, naprawdę. Jako NGO, traktuje się nas jako instrumenty Ministerstwa Rozwoju (po francusku: acteurs indirects de la Coopération), i Jako CSO (Civil Society Organisation – Organizacja Społeczeństwa Obywatelskiego) zajmująca się edukacją obywatelską, mamy płacone za przeprowadzane programy, które zatwierdzają odpowiednie władze: To ich odpowiedzialność, nie nasza.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 5 I oto ukryty punkt w programie: Piąte, niepisane kryterium Odpowiedzialność i rzetelność sprowadza się zazwyczaj do czterech kryteriów. Ale jest jeszcze piąte, niepisane, cicho sza. Punkt 1. Kto powinien być odpowiedzialny? Punkt 2. Wobec kogo? Punkt 3. Po co? Punkt 4. Jak? Ale… Zgodnie z tym, co wykładał Jem Bendell w swojej debacie na temat Rozliczalności NGO (2006), wszystkie te pytania są zdeterminowane przez punkt 5.: Kto ustala zasady gry? Są tacy, którzy są na tyle silni, aby samodzielnie dokonywać wyborów. (Nie tylko za siebie, ale też dla innych) No i są wszyscy pozostali (złapani w wir) Pytanie dodatkowe: Do której grupy należysz?

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 6 Znowu wracamy do podstaw Pytanie: Czy wracamy do kwestii odpowiedzialności i rozliczalności tylko dlatego, że nie mamy innego wyjścia i czujemy przymus, żeby tak zrobić? Jeśli tak, lepiej idźmy do domu. Jest to tylko kwestia techniczna, kwestia odrobienie zadania domowego…

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 7 Wzbijmy się ponad wieżowce Jakie będzie nasze nastawienie filozoficzne? Podejmując tematy związane z rozliczalnością i rzetelnością, trzeba odpowiedzieć sobie na pytanie czy kierują nami przesłanki idealistyczne czy materialistyczne? Idealistyczne: przedmiot wewnętrznej teoretycznej i ponadczasowej logiki Materialistyczne: historycznie uwarunkowane.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 8 Zadajmy to pytanie Bibliotekarzowi: Czy jest tam jakiś czytelnik? Drugi aspekt metodologiczny: zmagając się z danym problemem zawsze zaleca się dokładniejsze spojrzenie na okoliczności i tło tego problemu, dyskusje na jego temat, wskazanie na mocne strony oraz teoretyczne uprzedzenia. Zanim w ogóle zaczynamy zajmować się jakąkolwiek sprawą, warto wcześniej przygotować sobie listę lektur (i najlepiej pozycje opisujące poprzednie stulecie,na przykład możemy skoncentrować się na podwalinach, a nie koniecznie na technicznych, stronniczych wskazówkach z przeszłości) Czy można zobaczyć Twoją listę? (Powiedz mi, co czytasz, a powiem Ci kim jesteś)

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 9 Dokuczliwy nawias: Sprawdźmy linie podziału Potrzeba określenia, które instytucje społeczne nie zamierzają być odpowiedzialne i nie dbają o to… Media: weźmy pod uwagę niezwykle wpływową w świecie biznesu cotygodniową kolumnę w Financial Times pisaną przez Martina Wolfa, której rzetelność pozostawia wiele do życzenia. Wydawnictwa: na przykład Richard Dawkins i jego książki zrównujące Boga i religię z prostacką ideą przepowiedni; otrzymuje wiele słów krytyki, ale właśnie o to chodzi, wojna idei. Urbanistyka: weźmy także ludzi ze świata reklamy pracujących dla firmy Decaux, którzy zalepiają nasze miasta niedorzecznymi przekazami, których nikt nie jest w stanie wypełnić: zapłacono im za to, ot i co: żadnej odpowiedzialności. Więc dlaczego CSO, dlaczego my, a nie oni?

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 10 I oto największe tabu: Partie Polityczne i Ukryte Programy (Zwróć uwagę na luki) Słowo wyjaśnienia: czyż działalność rzecznicza CSO nie jest innym określeniem starej, dobrej polityki partyjnej? Najważniejszą przyczyną istnienia CSO jest rzecznictwo, którego znaczenie wzrasta. To - w dogodny sposób – unieważnia dotychczasowy obraz Jeśli CSO działają tak jak partie polityczne, dlaczego nie identyfikują się jako takie? Określenie zasadności istnienia CSO może być kolejnym krokiem, pobocznym do poprzedniego punktu.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 11 Śledząc pojęcie 1 – Bertrand Russell mówi... Bertrand Russel w swojej zwięzłej 836-stronicowej Historii Zachodniej Filozofii (1945), w spisie treści w ogóle nie wspomina pojęcia odpowiedzialności, ani nie podejmuje tematu społeczeństwa obywatelskiego, rozliczalności lub legitymacji. Jest tam jednak odniesienie do systemu hamulców i równowagi, to znaczy do: Cynicznych renesansowych poglądów Machiavelliego na rządy państwowe; Stonowanej prezentacji tego samego dokonanej przez Hobbesa; i ostatecznie, klasycznej teorii Lockea, w jaki sposób różne gałęzie władzy mogą się harmonijnie zazębiać. To samo można powiedzieć o CSO: kogo sprawdza i przez kogo jest sprawdzane? To zależy od tego, kogo czytasz, Machiavelliego czy Lockea. To Twój wybór.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 12 Śledząc pojęcie 2 – Franz Fanon mówi Znanym powiedzeniem Franza Fanona jest stwierdzenie, że świadek jest zdrajcą. Rozumiane jako: nigdy nie możesz pozostać neutralny, cokolwiek robisz czy mówisz, czy powstrzymujesz się przed robieniem czy mówieniem i tak zostaniesz pociągnięty do odpowiedzialności. (Jesteś z nami lub przeciwko nam – takie stwierdzenie nie jest już popularne, zostało wyparte przez bycie w porządku wobec wszystkich, a tym samym odpowiedzialnym wobec nikogo)

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 13 Śledząc pojęcie 3 – Przesłanki teologiczne (chrześcijańskie) Jeśli spytasz księdza, po co są dobra ziemskie (ziemia, zielone pastwiska, bogactwa naturalne i tak dalej), odpowie, że są one darami od Boga oraz Twoją własnością, o którą masz dbać, by zapewnić wspólne dobro. Lub podobne słowa o tym samym znaczeniu. Najważniejsze z tego stwierdzenia, to fakt, że Ty jesteś odpowiedzialny wobec Boga –dawcy. Wszystko na Ziemi jest jakby nam wypożyczone, a naszym zadaniem jest słuchać słowa bożego i uważać, aby nasza zapobiegliwość o dobra doczesne nie zaburzyła właściwych proporcji. Warto pamiętać: Pomysły nie rosną na drzewach.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 14 Śledząc pojęcie 4 – Hans Jonas mówi Jonas jest rozstrzygającym w tej kwestii. Jego książka o etyce odpowiedzialności z 1979 jest (teologicznym) tłem do naszego (teoretycznego) zażenowania. Jonas jest dzieckiem swoich czasów (i edukacji: Wydział Teologiczny na Uniwersytecie w Marburgu). Tak samo jak Marcuse, Jonas jest pod wrażeniem Wielkiego Postępu Technologicznego. Szukał odpowiedniej kontr-etyki umożliwiającej nowoczesnemu człowiekowi na pozostanie szefem w centrum sterowania. Ale pojawia się pytanie jaki pożytek z tego rozumowania z 1979 mamy dziś?

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 15 Śledząc pojęcie 4 ½ – Jonas ponownie Pewne aspekty produkcji według Hansa Jonasa powinny być wzięte pod uwagę. Jonas niepokoił się egzystencjalizmem i nihilizmem jego czasów (kroki milowe: Auschwitz i Hiroshima; później: Mur Berliński – tylko pogorszyły poczucie utraty orientacji). Był on także pod wpływem teorii Heideggera i Nietzschego i przez to uwielbił koncept Inteligentnego Projektu. Sukces jego książki z 1979 roku może być wyjaśniony przebudzeniem ludzkości w związku z problemem środowiska naturalnego: zrównoważony rozwój tak jeszcze nie nazywany był rdzeniem jego Zasady Odpowiedzialności. (chodziło o oddanie praw Naturze, wobec której Człowiek byłby odpowiedzialny). Warte zanotowania: Jonas zaleca, by traktować odpowiedzialność jako wspólną, tj. polityczną. Społeczeństwo jako całość jest odpowiedzialne za działanie na rzecz przyszłych pokoleń. (słychać dalekie wołanie sprzeciwu politycznego wobec wyborców, by ci podporządkowali się tej zasadzie lub wzięli na siebie odpowiedzialność.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 16 Nałogowe palenie Inicjatywa ds. Ogólnoświatowej Sprawozdawczości - The Global Reporting Initiative (GRI) pracuje nad CSSR. Dzięki tej inicjatywie 16 organizacji pozarządowych mogło usankcjonować rezultaty swych działań. To pozwala na zadanie interesującego pytania. Czy te 16 organizacji całkowicie, publicznie i zawczasu przedyskutowało swój wkład do projektu? Czy mają one wyraźne poparcie w tej sprawie? I ostatnie, ale nie mniej ważne, czy są one w pełni odpowiedzialne wobec faktu, że dokument końcowy może prezentować ich poszczególne poglądy na dany temat, bez jakiejkolwiek ogólności, nie mówiąc o uniwersalnej zasadności.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 17 Alt, control, delete To czym się zajmujemy, stanowi w rzeczywistości główne przesunięcie. Moralnie- sporne zobowiązania zastępują jasno wyodrębnione stanowiska polityczne Jedna z irlandzkich organizacji pozarządowych uzyskała w 2007 roku jednomyślną aprobatę ze strony Europejskiej Platformy Organizacji Pozarządowych Concord w kwestii zakazu używania poniżających materiałów zdjęciowych ukazujących ofiary niepokojów w państwach rejonów południowych (wojna, bieda, itd.). Dlaczego nie? Co ciekawe, nie chodziło o zakaz, tylko o zobowiązanie. Po prostu, nie używamy takich zdjęć, nigdy, to uroczysta przysięga. Hej! My jesteśmy czyści. W związku z czym? Z niepojmowaniem. Deprecjonowaniem politycznego ostrza. Domaganiem się uwagi wobec neurotycznej pobłażliwości organizacji pozarządowych.

CSSR Gresea - March. 26th, Warsaw 18 Wracając do podstaw Kwestią ostatecznie poruszoną podczas debaty Odpowiedzialności jest demokracja w małych zorganizowanych społecznościach. W tym sensie, można na to spojrzeć jak na szansę. Jest to warunek konieczny do przyjętych metod. Jeśli przystosowujemy się tylko po to, aby się podporządkować, jest to stratą czasu. Szansa: sprawdzić w jaki sposób nasi poprzednicy rozwiązywali takie problemy. Na przykład poprzez budowanie partii politycznej. Na przykład poprzez przewodzenie związkowi zawodowemu. Na przykład zakładając krajową partyzantkę o wyzwolenie. Na przykład poprzez analizę budowy parlamentów. Na przykład poprzez sprawdzenie jak funkcjonują rodziny. Zapomnij o NGO i CSO…

Czy to oznacza szczęśliwe zakończenie? Nie Porozmawiajmy o tym…