ELEKTRONICZNA WYMIANA DANYCH - EDI

O czym dzisiaj? co to jest EDI? ogólny podział systemów wymiany danych klasyfikacja systemów EDI implementacja systemu EDI aspekty ekonomiczne EDI standardy EDI - wprowadzenie

Wg Departamentu Obrony USA EDI to: "Wymiana informacji pomiędzy komputerami, z użyciem powszechnie akceptowanych standardów. EDI stanowi centralną część Rynku Elektronicznego, ponieważ umożliwia elektroniczną wymianę informacji, szybszą, tańszą i dokładniejszą niż w przypadku systemów opartych na dokumentach papierowych" Istota - wymiana danych pomiędzy systemami komputerowymi!!!

EDI - GŁÓWNY ELEMENT GOSPODARKI ELEKTRONICZNEJ Dlaczego o tym mówimy? EDI - GŁÓWNY ELEMENT GOSPODARKI ELEKTRONICZNEJ

Dlaczego o tym mówimy? EDI or die!

Co to jest EDI wg EDISON? EDISON S.A. to firma operatorska działajaca w sektorze Electronic Commerce. Oferuje swoje usługi dla sektora B2B z wykorzystaniem internetu lub sieci VAN. Stanowi część grupy Prokom Internet W grudniu 1996 roku z firmą General Electric Information Services została podpisana umowa licencyjna umożliwiająca firmie EDISON, na zasadzie wyłączności, działanie na terenie Polski w charakterze Narodowego Operatora usług Elektronicznej Wymiany Danych (EDI), poprzez sieć EDIson. Bazując na wiedzy i doświadczeniu General Electric Information Services, EDISON S.A. aktywnie tworzy społeczność EDI w Polsce, oferując pełny zakres usług dla sektora handlu, bankowości, ubezpieczeń i transportu. EDISON to: działalność operatorska, dostosowanie aplikacji do standardu EDI, instalacje, serwis, szkolenie i hotline oprogramowania komunikacyjnego, prowadzenie dużych przedsięwzięć, konsultacje organizacyjno-biznesowe.

GDY DWIE FIRMY PRAGNĄ NAWIĄZAĆ EFEKTYWNĄ WSPÓŁPRACĘ, DOBRZE ZORGANIZOWANA WYMIANA DOKUMENTÓW STAJE SIĘ KONIECZNOŚCIĄ

CIĄGŁE PRZEPISYWANIE PAPIEROWYCH DOKUMENTÓW, PRZESYŁANYCH W OBIE STRONY, WPROWADZA JEDNAK WIELE TRUDNYCH DO WYKRYCIA BŁĘDÓW

DODATKOWĄ TRUDNOŚCIĄ JEST FAKT, ŻE PRZESYŁANIE DOKUMENTÓW PRZY POMOCY TRADYCYJNEJ POCZTY, MOŻE TRWAĆ NAWET DO KILKU DNI

WPROWADZENIE EDI CZYLI WYMIANY DOKUMENTÓW DROGĄ ELEKTRONICZNĄ , ROZWIĄZUJE TE PROBLEMY

OBIE FIRMY ZOSTAJĄ PODŁĄCZONE DO SIECI OPERATORA EDI, UMOŻLIWIAJĄCEJ SPRAWNĄ OBSŁUGĘ DOKUMENTÓW ELEKTRONICZNYCH

POKAŻEMY NA PRZYKŁADZIE TYCH DWÓCH FIRM, JAK WYGLĄDA TERAZ WYMIANA DOKUMENTÓW TYPU ZAMÓWIENIE-FAKTURA, ZA POŚREDNICTWEM SIECI EDI

KUPUJĄCY, KORZYSTAJĄC Z WŁASNEGO SYSTEMU INFORMATYCZNEGO, TWORZY ZAMÓWIENIE W JEGO WŁASNYM WEWNĘTRZNYM FORMACIE

MODUŁ KONWERSJI TŁUMACZY JE Z FORMATU SYSTEMU INFORMATYCZNEGO FIRMY, NA WSPÓLNY DLA CAŁEJ SIECI STANDARDOWY FORMAT EDI

ZAMÓWIENIE, BEZ POŚREDNICTWA CZŁOWIEKA, SZYBKO I AUTOMATYCZNIE, PRZESYŁANE JEST POPRZEZ SIEĆ EDI DO DOSTAWCY

TUTAJ DOKUMENT JEST TŁUMACZONY Z POSTACI EDI, DO FORMATU AKCEPTOWANEGO PRZEZ SYSTEM INFORMATYCZNY DOSTAWCY

W TEN SPOSÓB OBIE FIRMY POSIADAJĄ ZAMÓWIENIE - KAŻDA W FORMACIE SWOJEGO, WEWNĘTRZNEGO SYSTEMU INFORMATYCZNEGO

PO REALIZACJI DOSTAWY ZAMÓWIONEGO TOWARU, DOSTAWCA PRZYGOTOWUJE FAKTURĘ, KTÓRA NIEZWŁOCZNIE MOŻE BYĆ WYSŁANA DO KUPUJĄCEGO

W PODOBNY SPOSÓB, AUTOMATYCZNIE I BEZ BŁĘDÓW, Z UWZGLĘDNIENIEM KONWERSJI DANYCH FAKTURA WĘDRUJE OD DOSTAWCY DO KUPUJĄCEGO

W TEN SAM SPOSÓB MOŻNA ZAUTOMATYZOWAĆ PRZESYŁANIE INNYCH DOKUMENTÓW I DANYCH, WYMIENIANYCH MIĘDZY FIRMAMI

WYELIMINOWANIE KONIECZNOŚCI PRZEPISYWANIA DOKUMENTÓW PRZEZ CZŁOWIEKA SPRAWIA, ŻE WYMIANA DANYCH JEST SZYBKA I BEZBŁĘDNA

DZIĘKI EDI RÓWNIEŻ PAŃSTWO MOGĄ DOŁĄCZYĆ DO DZIESIĄTKÓW TYSIĘCY FIRM NA ŚWIECIE, KTÓRE WYMIENIAJĄ DOKUMENTY DROGĄ ELEKTRONICZNĄ

Sieć telekomunikacyjna Czyli... Aplikacje partnerów Translacja Komunikaty EDI Sieć telekomunikacyjna VAN

Czyli... przekaz danych w formie elektronicznej w postaci dokumentów elektronicznych dane zapisane wg standardowego formatu dane generowane i wprowadzane do systemu bez ingerencji człowieka

KONIECZNOŚĆ UZGODNIEŃ MIĘDZY PARTNERAMI Czyli... KONIECZNOŚĆ UZGODNIEŃ MIĘDZY PARTNERAMI

Model tradycyjny a EDI SEPD drukarka/klawiatura pojazd Przetwarzanie Wydruk Poczta Przetwarzanie Ręczne wprowadzanie Poczta SEPD drukarka/klawiatura pojazd Przetwarzanie Generowanie komunikatów Sieć telekom. Przetwarzanie Sieć telekom. Interpretacja SEPD podsystem EDI moduł telekom.

Ogólny podział systemów elektronicznej wymiany danych

Klasyfikacja w zależności od zakresu wykorzystania (wg Wojtachnik) EDI - elektroniczna wymiana danych PBI - Business Process Integration (EDI XXI wieku) SCI - Supply Chain Management

PBI (Business Process Integration) połączenie co najmniej dwóch różnych systemów biznesowych w celu wymiany danych przy założeniach: wymiana i konwersja w pełni automatyczna wykorzystywane są mechanizmy kontroli i sterowania przesyłania danych możliwości (oprócz wymiany danych): wysokowydajna konwersja „właściwe dane we właściwym czasie, do właściwego miejsca” śledzenie przepływu danych

Hurtownia danych - np. SAP

SCM (Supply Chain Management) kompletne, zintegrowane planowanie i przeprowadzanie operacji związanych z łańcuchem dostaw obejmuje podmioty: dostawcy i poddostawcy producenci dystrybutorzy kliencie i ich klienci

SCM - korzyści (wg Wojtachnik, s. 53) redukcja kosztów składowania - 10-20% zwiększenie wydajności pojedynczego pracownika - 2-5% redukcja kosztów transportu - 2-5% zwiększenie obrotów firmy bez zatrudniania dodatkowych pracowników - 5-10%

Klasyfikacja systemów EDI

EDI oparta na : VAN lub VPN Internet mail Web-EDI (Lite-EDI) Value Added Network Virtual Private Network Internet mail Web-EDI (Lite-EDI)

Sieci rozległe (WAN) http://www.robomatic.pl/?id=enchaslo&idh=832

Usługi VAN skomplikowana sieć telekomunikacyjna łącząca partnerów wartość dodana (Value Added), np. kontrola prawidłowości przesyłanych danych archiwizacja wymienianych komunikatów tłumaczenie zbiorów danych wewnętrznych na zewnętrzne i odwrotnie poczta elektroniczna elektroniczny transfer funduszy bazy danych on-line zabezpieczenie poufności danych Kondratowicz, s. 3940

Usługi VAN cel: funkcje operatora: eliminacja połączeń „każdy z każdym” wspieranie wszelkich platform sprzętowych funkcje operatora: zarządzanie siecią telematyczną realizowanie dostępu realizowanie transmisji komunikatów monitorowanie wykorzystania sieci przez użytkowników Kondratowicz, s. 3940

Rodzaje sieci VAN wg zasięgu branżowe - przeznaczone dla danego resortu, sektora; usługi specyficzne, zgodne z potrzebami ogólnokrajowe globalne Kondratowicz, s. 3940

VAN - kosztowna infrastruktura Sieci VPN VAN - kosztowna infrastruktura VPN - zestawianie stałego łącza pomiędzy różnymi siedzibami cechy VPN: ustalane wyłącznie na czas transmisji współczesne rozwiązania - protokół IP transmisja zaszyfrowana ochrona bezpieczny tunel bezpieczny rękaw sieć dwukierunkowych kanałów do transmisji głosu lub danych, tworzona w oparciu o sieć publiczną PSTN/PSDN. Wirtualne kanały VPN są ustalane wyłącznie na czas transmisji między węzłami sieci stanowiącymi routery, przez które informacja z sieci prywatnych jest przesyłana w zaszyfrowanej postaci. Współczesne rozwiązania VPN są ukierunkowane na budowanie wirtualnych sieci w oparciu o protokół IP, a w szczególności na tworzenie połączeń intranetowych (wiele filii jednej firmy) bądź ekstranetowych (połączenia między różnymi firmami). Przyjęto dwa sposoby ochrony informacji w sieciach VPN: "bezpieczny tunel" (secure tunnel) - z szyfrowaniem zawartości pola danych pakietu bez szyfrowania nagłówka, oraz "bezpieczny rękaw" (secure sleeve) - gdzie szyfrowaniu podlega cała zawartość pakietu.

Podstawowe rodzaje VPN Site-Site VPN pomiędzy odległymi sieciami LAN kanały VPN otwierane są przez brzegowe urządzenia VPN Client-Site VPN pomiędzy odległą stacją PC i siecią LAN kanały VPN otwierane są przez program klienta VPN na stacji PC i brzegowe urządzenie, określane jako koncentrator VPN

Istota VPN M. Stawowski, Techniczny biuletyn zabezpieczeń IT, Clico Sp. z o.o., 2003

pierwsze rozwiązanie w EDI, popularność spada Internet Mail pierwsze rozwiązanie w EDI, popularność spada tanie i proste, ale problem bezpieczeństwa: zagrożenie prywatności brak autoryzacji nadawcy brak gwarancji doręczenia czyli konieczne: szyfrowanie certyfikaty

alternatywa dla konwencjonalnej EDI perspektywy Web-EDI: Web-EDI (z art. łódź 2001) alternatywa dla konwencjonalnej EDI perspektywy Web-EDI: prosta implementacja i użytkowanie przejrzystość technologiczna redukcja wzrastającego w tempie wykładniczym otoczenia sieciowego niskie koszty inwestycji i użytkowania

Implementacja systemu EDI

Gotowość danego przemysłu do wprowadzania EDI mierzymy: poziomem rozdrobnienia rynku kupującego elastycznością podaży i popytu liczbą dokonywanych transakcji stopniem skomplikowania procesu transakcji poziomem kosztów wyboru dostawcy i przekierowania procesów poziomem kosztów zmiany dostawcy

Podatność produktu mierzymy: poziomem standaryzacji produktu dynamiką jego ceny poziomem marży trwałością produktu

Podatność różnych przemysłów na wprowadzanie EDI

Prościej - podatność na wdrożenie EDI to pochodna czynników ile przedsiębiorstwo zużywa papieru? jak czasochłonna jest obróbka dokumentów papierowych? na ile istotny jest szybki przepływ informacji i towarów? czy stwierdzono „wąskie gardła” w procesach? Wojtachniak

Większość projektów kończy się niepowodzeniem... brak uzasadnienia ekonomicznego brak zaangażowania wszystkich stron źle określony cel i produkt końcowy brak standardu prowadzenia projektu złe planowanie, monitorowanie i kontrolowanie projektu nieuwzględnianie w programie zagrożeń i rezerw duża liczba projektów prowadzonych jednocześnie

Procesy w projekcie wdrażania EDI procesy rozpoczęcia zatwierdzenie do realizacji procesy planowania zakres identyfikacja działań kolejność działań czas trwania działań planowanie zarządzania ryzykiem planowanie zasobów estymacja kosztów przygotowanie planu projektu + procesy uzupełniające (planowanie jakości, planowanie organizacyjne, pozyskiwanie personelu, planowanie komunikacji, identyfikacja ryzyk, planowanie zamówień, planowanie zapytań)

Procesy w projekcie wdrażania EDI procesy realizacji realizacja planu projektu zapewnianie jakości kształtowanie zespołu dystrybucja informacji zebranie ofert procesy kontroli - porównanie wyników z założeniami wyrównywanie odchyleń kompensacja zaburzeń eliminacja zaburzeń procesy zakończenia zamknięcie kontraktu zamknięcie administracyjne

Procesy w projekcie wdrażania EDI - interakcje Procesy planowania Procesy rozpoczęcia Procesy realizacji Procesy kontroli Procesy zakończenia R. Wojtachnik, Elektroniczna Wymiana Dokumentów, MIKOM, Warszawa 2004, s. 82

Aspekty ekonomiczne EDI

Korzyści bezpośrednie długofalowe eliminacja błędów podczas wprowadzania danych szybkość przekazu i przetwarzania skrócenie cyklu transakcji eliminacja barier językowych długofalowe usprawnienie organizacji i obiegu informacji wzmocnienie więzi pomiędzy partnerami usprawnienie cyklu logistycznego redukcja zapasów (JIT) poprawa konkurencyjności sprawna obsługa klienta zwielokrotnienie efektów inwestycji informatycznych i telekomunikacyjnych

oprogramowanie translacyjne utrzymanie oprogramowania Koszty - ogólnie oprogramowanie translacyjne utrzymanie oprogramowania modyfikacja wewnętrznego oprogramowania firmy sprzętowe szkolenia sieciowe legislacyjne konsultacji Kondratowicz, s. 147-153

Koszty instalacji systemu eksploatacyjne zakupy sprzętu zakupy oprogramowania koszty telekomunikacyjne lokalowe i wyposażenia studia i analizy związane z instalacją instalacja systemu i integracja wewnętrzne kierowanie wdrożeniem koszty podróży koszty kontrahenta inne.... eksploatacyjne Kondratowicz, s. 147-153

Koszty instalacji systemu eksploatacyjne osobowe podróże kontrahenta telekomunikacyjne sprzętu (dzierżawa) oprogramowania utrzymanie systemu szkolenia materiały inne Kondratowicz, s. 147-153

ANALIZA EKONOMICZNA BARDZO TRUDNA... Czyli... ANALIZA EKONOMICZNA BARDZO TRUDNA...

Standardy EDI

dokumenty biurowe: MS Word teksty naukowe: Postcsript, TeX Standardy GE Substandardy: dokumenty biurowe: MS Word teksty naukowe: Postcsript, TeX Internet: HTML, GIF, JPG EDI: EDIFACT Standard musi być: własnością publiczną otwarty i jawny niezależny od konkretnego producenta

Konieczność standaryzacji B A B Standard EDI C D C D

Klasyfikacja standardów EDI

Problemy ze stosowaniem EDI

Literatura materiały przedsiębiorstwa EDISON (www.edison.net.pl) (e) www.edi.pl (e) R. Wojtachnik, Dlaczego warto inwestować w EDI, „Teleinfo”, 2005, nr 4 (ksero a wykładzie) R. Wojtachnik, Elektroniczna Wymiana Dokumentów, MIKOM, Warszawa 2004, r. 1, 4, 7 L. Kondratowicz, EDI w logistyce transportu, WUG, Gdańsk 1999, r. 6 (bibl.) M. Stawowski, Techniczny biuletyn zabezpieczeń IT, Clico Sp. z o.o., 2003 (e) A. Wrona, Koncepcja EDI opartej na Internecie w polskich portach morskich - międzynarodowe otoczenie prawne, [w:] Materiały na IX Krajową Konferencję EDI-EC, pod. red. M. Niedźwiedzińskiego, IX Krajowa Konferencja EDI-EC, Łódź-Dobieszków 2001