Ćwiczenia r WSP II pmp gr. 1 Mgr Hanna Banaś

 Wszystkie osoby fizyczne  Zamieszkiwanie na terytorium danego państwa  Podlegający jurysdykcji danego państwa  Zasada samostanowienia narodów  Zasadniczy element istnienia państwa  Ustawodawstwo wewnętrzne i normy międzynarodowe

 Obywatele  Cudzoziemcy: - Posiadający domicyl lub nie - Obywatele państw obcych/Apatrydzi  Domniemanie władzy państwa nad całą ludnością, ale – prawo międzynarodowe: - Immunitet - Zobowiązania do określonego traktowania cudzoziemców/grup ludności - Harmonizowanie ustawodawstwa w zakresie obywatelstwa/ruchu osobowego

 Szczególna więź prawna  Obowiązek wierności i lojalności  Zwierzchnictwo osobowe państwa  Uzależnione od istnienia państwa, nie ustawodawstwa  Instytucja prawa wewnętrznego  Orzeczenie MTS w sprawie Nottebohma z 1955 (zasada efektywnego obywatelstwa)  Orzeczenie ETS w sprawie Michelettiego

 Co do zasady – automatycznie, bez zgody osoby zainteresowanej  Po spełnieniu warunków określonych prawem, państwo samo określa  Nabycie pierwotne  Nabycie pochodne

 Urodzenie - Ius soli - Ius sanguinis - Urodzenie na statku/samolocie - Państwa emigracyjne i imigracyjne - Systemy mieszane (np. Polska)  Nadanie/naturalizacja: - Prawo wewnętrzne - Problem podwójnego obywatelstwa; umowy Bancrofta

 Zamążpójście - Dawniej: żona „szła” za mężem - Obecnie: nie wpływa na obywatelstwo  Adopcja  Opcja  Repatriacja  Reintegracja/ przywrócenie  Aneksja/ cesja (umowy międzynarodowe)

 Decyduje prawo wewnętrzne, międzynarodowe ma zapobiegać bezpaństwowości  Zwolnienie  Pozbawienie  Wygaśnięcie  Zrzeczenie  Substytucja  Opcja  Zamążpójście

 Europejska Konwencja o obywatelstwie z 1997r. – art. 7  Powszechna Deklaracja Praw Człowieka art.15  Konwencja o prawach dziecka, art. 7  Konstytucja RP  Ustawa o obywatelstwie polskim z 2009r.

 Ogół praw i obowiązków jednostki wobec państwa  Obowiązek poszanowania prawa państwa  Ius avocandi – wezwanie do obowiązkowej służby wojskowej  Prawo do głosowania  Obowiązek przyjęcia na terytorium  Opieka dyplomatyczna i konsularna  Jurysdykcja poza granicami kraju  Szerszy zakres praw i obowiązków w stosunku do cudzoziemców

 Nie posiadają obywatelstwa żadnego państwa  Możliwe źródła: - Negatywny konflikt ustaw o obywatelstwie - Kolizja zasady ius soli i ius sanguinis - Zamążpójście (gdy kobieta traci swoje obywatelstwo)  Brak opieki jakiegokolwiek państwa

 Konwencja nowojorska z 1954r. – traktowanie bezpaństwowców nie gorzej niż innych cudzoziemców  Konwencja w sprawie kobiet zamężnych z 1957r. – nie odbieranie automatycznie obywatelstwa w przypadku zamążpójścia  Konwencja z 1961r. w sprawie ograniczania bezpaństwowości – np. ułatwienie nabycia obywatelstwa na zasadzie ius soli

 Dopuszczalne, ale niepożądane (konflikty)  Możliwe źródła: - Pozytywny zbieg ustawodawstw - Zbieg zasad ius soli i ius sanguinis - W wyniku zamążpójścia (gdy kobieta zachowuje obywatelstwo ojczyste)  Rozstrzyganie konfliktów: - Wyłączność - Zasada efektywnego obywatelstwa (Nottebohm) - Umowy międzynarodowe

 Dodatkowe, nie jest uznawane za podwójne  Więź personalna między jednostką a UE  Uprawnienia: - Swoboda poruszania się - Czynne i bierne prawo wyborcze - Opieka dyplomatyczna i konsularna - Prawo petycji do PE - Prawo skargi do ERPO - Prawo dostępu do dokumentów PE, Rady oraz KE

 Zmiana obywatelstwa, przejście pod władzę innego państwa wraz z terytorium  Prawo opcji (często: repatriacja)  Przesiedlenie na pozostały obszar państwa, które przekazuje swoje terytorium

 Obywatele innych państw  Traktowanie – kompetencja własna państwa  Można umowami międzynarodowymi  Rodzaje traktowania cudzoziemców: - Narodowe (równouprawnienie ogólne) - Specjalne (równouprawnienie szczegółowe) - W sposób najbardziej uprzywilejowany  Klauzule wzajemności  Wydalenie cudzoziemca z terytorium

 Wydanie władzom obcego państwa osoby ściganej za popełnione przestępstwo  Brak normy zwyczajowej, kompetencja wewnętrzna państwa, ale umowy (zasada wzajemności)  Przestępstwa pospolite, nie polityczne  Wyjątek: klauzula zamachowa  Zazwyczaj: nie wydaje się własnych obywateli  Polska: zakaz ekstradycji za przestępstwa polityczne bez użycia przemocy  Zasada specjalności i zakaz podwójnej karalności

 Kompetencja własna  Terytorialny/polityczny  Udzielenie ochrony cudzoziemcowi ściganemu za popełnienie przestępstwa politycznego lub z innych względów politycznych i wpuszczenie go na terytorium państwa  Odmowa wydania/ekstradycji  Deklaracja ONZ w sprawie azylu (1967) – akt pokojowy i humanitarny, respektowanie przez państwa  Nie przysługuje osobom winnym zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i przeciwko pokojowi

 Azyl dyplomatyczny: - Kraje Ameryki Łacińskiej - Prawo zwyczajowe i umowy z 1938, 1933 i 1939r. - Pomieszczenia misji dyplomatycznej, okręty wojenne, samoloty wojskowe, bazy wojenne - Wyłączne prawo państwa dającego azyl - Osoby ścigane ze względów politycznych i przestępcy polityczni - Wyłącznie w sytuacjach nie cierpiących zwłoki - Wyjęcie osoby spod jurysdykcji państwa pobytu

 Konwencja o statusie uchodźcy z 1951r  Protokół uzupełniający z 1967r  Uzasadniona obawa przed prześladowaniem (rasa, religia, narodowość, przynależność społeczna, przekonania polityczne)  Poza granicami państwa, którego jest obywatelem  Nie może/nie chce korzystać z ochrony swojego państwa  Również: bezpaństwowcy w stosunku do państwa zamieszkania  Zakaz wydalania/zawracania do granicy