Prawo administracyjne – źródła prawa Mgr Michał Kiedrzynek

Źródła prawa administracyjnego Są to sposoby, w jakich tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo. Konstytucyjne źródła prawa: Konstytucja RP, Ustawy, Ratyfikowane umowy międzynarodowe, Rozporządzenia Akty prawa miejscowego.

Konstytucja RP Konstytucja jest w hierarchii źródeł prawa administracyjnego aktem normatywnym najwyższej rangi. Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i kompetencję naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami i państwem. Konstytucyjna regulacja wolności i praw człowieka i obywatela zakreśla granice prawnej ingerencji administracji publicznej, jednocześnie określa warunki i zasady przekraczania tych granic.

Konstytucja RP Bezpośrednie stosowanie Konstytucji: Tylko w obszarze uregulowań konstytucyjnych, Tylko przy rozstrzyganiu o treści i zakresie tych obowiązków i uprawnień, które da się bezpośrednio i dostatecznie wyczerpująco normować przepisami Konstytucji, Tylko wtedy, gdy okoliczności faktyczne (i prawne) sprawy zezwalają na bezpośrednie stosowanie konstytucyjnej normy

Ustawy Ustawa jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament. W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce bezpośrednio po Konstytucji. Oznacza to, że pod względem mocy prawnej ustępuje Konstytucji. Ma charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego. Nakłada ona obowiązek realizowania konstytucji i zakaz jej naruszania.

Ustawy Sprawy objęte wyłącznie materią ustawową nie mogą być regulowane aktami normatywnymi niższego rzędu. Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie. W demokratycznym państwie prawa konstytucja oraz ustawy mają zasadnicze znaczenie dla administracji publicznej, gdyż tworzą dla tej administracji podstawy działania i ustalają granice działania.

Umowy międzynarodowe Zawarcie umowy międzynarodowej oznacza ustalenie przez państwa wzajemnych praw i zobowiązań. Umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu. Ratyfikacja oznacza, że państwo przyjmuje obowiązek przestrzegania umowy. Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.

Rozporządzenia Rozporządzenie może być wydawane w tych samych sprawach, w których stanowi się ustawy – z założenia rozporządzenie ma za zadanie uzupełniać regulację ustawową. Jeżeli ustawodawca uzna, że regulacja ustawowa wymaga uzupełnienia, powinien upoważnić naczelny organ administracji państwowej do szczegółowego unormowania spraw, które ze względu na swój przedmiot nalezą do dziedziny regulowanej ustawą.

Rozporządzenia Upoważnienie do wydania rozporządzenia powinno: Określać organ właściwy do wydania rozporządzenia, Określać zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu, Zawierać wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia. Rozporządzenia są źródłami prawa powszechnie obowiązującego. Mogą być wydawane przez Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, KRRiT.

Rozporządzenia Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń nie mogą delegować swoich kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi. Warunkiem wejścia w życie rozporządzeń jest ich ogłoszenie. Rozporządzeni wydawane przez naczelne organy administracji państwowej są ogłaszane w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.

Rozporządzenia Rozporządzenie z mocą ustawy: Może być wydawane tylko przez Prezydenta RP, Wydawane jest na wniosek Rady Ministrów, Dotyczy tylko stanów nadzwyczajnych.

Akty prawa miejscowego Cechy aktów prawa miejscowego: Zawierają normy prawa powszechnie obowiązującego, Są stanowione przez niektóre terenowe organy administracji publicznej, Stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej, Uznane przez Konstytucję za źródło powszechnie obowiązującego prawa, Publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych, Podlegają bezpośredniej kontroli sądowej.

Akty prawa miejscowego Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy Za akty prawa miejscowego gminy uważa się przepisy powszechnie obowiązujące na obszarze gminy, stanowione przez gminy na podstawie upoważnień ustawowych. Akty prawa miejscowego stanowione przez gminę dzielą się na: - przepisy wykonawcze, - Przepisy porządkowe.

Akty prawa miejscowego Przepisy wykonawcze – tworzone przez radę gminy w drodze uchwały. Delegacja ustawowa do ich tworzenia znajduje się w ustawie szczególnej lub w ustawie o samorządzie gminnym. Stanowienie gminnych przepisów wykonawczych może być zarówno uprawnieniem, jak i obowiązkiem (w zależności od treści upoważnienia ustawowego). Rada gminy najczęściej nie może powerzyć kompetencji prawotwórczych innym podmiotom.

Akty prawa miejscowego Przepisy porządkowe – ustanawia je rada gminy w formie uchwały porządkowej lub organ wykonawczy w formie zarządzenia (zarządzenie obowiązuje do najbliższej sesji rady gminy). Przepisy porządkowe charakteryzują się zawieraniem zakazów i nakazów oraz możliwością wprowadzenia za ich naruszenie kary grzywny.

Akty prawa miejscowego W przypadku samorządu powiatowego podział na akty prawa miejscowego (przepisy wykonawcze i porządkowe) jest analogiczny do samorządu gminnego. Różnica przejawia się w zakresie spraw regulowanych przez oba typy jednostek. W przypadku samorządu województwa istnieje podobny podział, jednak jedynym podmiotem uprawnionym do stanowienia prawa jest organ stanowiący (sejmik).

Akty prawa miejscowego Akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji rządowej również mogą mieć charakter wykonawczy lub porządkowy. W przypadku administracji zespolonej jedynym uprawnionym organem w tym zakresie jest wojewoda. W przypadku administracji niezespolonej tylko niektóre organy zostały wyposażone w kompetencje prawotwórcze.

Niezorganizowane źródła prawa administracyjnego Normy pozaprawne (np. nory społeczne, normy wiedzy) Zwyczaj Orzecznictwo sądowe Doktryna

Źródła J. Boć, Prawo administracyjne, Wrocław 2010