OSPA WIETRZNA

Z Indii do Meksyku Ospa -po raz pierwszy pojawiła się ok. 2000 roku p.n.e. w Indiach, a następnie powędrowała do Chin i Egiptu. Jedną z jej najstarszych znanych nam z historii ofiar był faraon Ramzes V (ospa pokonała go w 1100 r. p.n.e.). Do Europy przeniosły ją prawdopodobnie wojska rzymskie ok. 164 r., po podbojach nad Eufratem. To właśnie tam, w Selencji, w trakcie plądrowania świątyni Apollina natrafiono na szczelnie zamkniętą skrzynię, w której miał się znajdować jad zarazy. Były to najprawdopodobniej zakażone ubrania chorych na ospę. Z kolei Europejczycy przenieśli chorobę na kontynent amerykański. W latach 1519 - 1521, gdy Hiszpanie pod wodzą Hermana Corteza zdobyli Meksyk .Z powodu ospy zginęła tam jedna trzecia rdzennych mieszkańców. Szczyt epidemii przypadł w Europie na wiek XVIII. Rocznie umierało około 10 tys. osób (stanowiło to niemal 10 proc. wszystkich zgonów). Na ospę zmarł m.in. król Francji Ludwik XV. U tych, którym udało się wyzdrowieć, choroba pozostawiała widoczne ślady. W tamtych czasach nawet szpetne kobiety uchodziły za piękności, o ile nie były „ospowate”, to znaczy nie miały na skórze widocznych blizn, tzw. dziobów po przebytej chorobie.

Ospa Ospa wietrzna to typowa choroba wieku dziecięcego jest wywoływana przez wirus VZV. Pojawia się u dzieci w wieku przedszkolnym i pierwszych klas nauczania początkowego. Właśnie na tę grupę wiekową przypada 90% wszystkich przypadków zachorowań, 60% hospitalizacji oraz 40% przypadków śmiertelnych spowodowanych tą chorobą. Nie bez kozery ospa nosi nazwę „wietrzna”, Jest to choroba zakaźna, której wirus przenoszony jest drogą kropelkową a także przez wiatr na odległość kilkudziesięciu metrów . Choroba może mieć przebieg bardzo łagodny, ale zdarzają się też przypadki, gdy natężenie objawów jest wyjątkowo silne. Na ospę można zachorować tylko raz. To oznacza, że przebycie choroby chroni przed kolejnym na nią zachorowaniem, ale wirus ją wywołujący pozostaje w organizmie i może przypomnieć o sobie, powodując np. półpasiec.

Według danych Państwowego Zakładu Higieny w Polsce ospę przechodzi każdego roku niemal 150 tysięcy osób – czyli rocznie choruje jedno miasto wielkości Radomia! Najwięcej zachorowań w Polsce odnotowuje się w lutym-marcu, jednak w ostatnim czasie, prawdopodobnie w związku ze zmianami klimatycznymi w ciągu roku ospa uderza kilka razy. Choroba grozi nam cały rok, dlatego warto się zaszczepić, zanim dzieci pójdą do szkół i przedszkoli, gdzie najłatwiej o zakażenie Dane epidemiologiczne - Polska Ospa wietrzna

Zachorowania na ospę wietrzną

Objawy ospy Ospa to choroba, która niezwykle długo rozwija się w organizmie. Jej okres inkubacji wynosi od 11 do 21 dni. Pierwsze objawy, które mogą wskazywać na zakażenie wirusem to ogólne pogorszenie samopoczucia, ból głowy, gorączka (nawet 40 st. C.) lekki katar i brak apetytu u dziecka. Pełny rozwój choroby najczęściej ma miejsce 2-3 dni po zaobserwowaniu pierwszych objawów. Wtedy właśnie pojawia się na skórze swędząca wysypka. Z reguły najpierw na tułowiu, a potem na innych partiach ciała. Na początku wysypka ma postać czerwonych plamek, potem zmienia się w grudki, następnie w pęcherzyki wypełnione płynem, a finalnie w krosty, które w ostatniej fazie choroby przyjmują postać strupków. Strupy w końcu odpadają i z reguły nie pozostaje po nich ślad ale może też zostać trwałe, szpecące blizny. Zwykle na skórze może powstawać od 250 do 500 pęcherzyków, w ciężkich przypadkach ospy wietrznej może ich być znacznie więcej.

Leczenie ospy Jeśli ospa zostanie potwierdzona, trzeba zadbać o to, aby dziecko przez okres choroby nie wychodziło z domu i nie kontaktowało się z osobami, które na ospę nie chorowały oraz udać się z nim do lekarza. Lekarz może zlecić również podanie leku antywirusowego – acyklowiru (zarówno dziecku jak i osobie dorosłej). Zastosowanie tego leku skraca okres pojawiania się wykwitów skórnych oraz zmniejsza ich liczbę, a tym samym zmniejsza objawy swędzenia ponieważ kiedy tylko na ciele dziecka pojawi się wysypka, wszelkie domowe sposoby (zakładanie rękawiczek, obcinanie bardzo krótko paznokci, zakładanie luźnych ubrań) mogą nie zdać egzaminu, a rozdrapanie krost grozi nie tylko powikłaniami skórnymi, ale także oszpeceniem bliznami do końca życia. Jednak aby lek ten zadziałał skutecznie należy podać go w ciągu doby od wystąpienia pierwszych wykwitów. Jeśli u dziecka choroba przebiega łagodnie, leczenie jest zazwyczaj objawowe i polega na obniżaniu gorączki i stosowaniu środków łagodzących swędzenie (specjalne kremy, puder cynkowy, kąpiele w letniej wodzie z mydłem). 

Powikłania ospy Powikłania ospy są groźne dla wszystkich. Najbardziej jednak dla niemowląt ,osób o osłabionej odporności, osób po 16 roku życia i kobiet w ciąży, gdzie grozić może tzw. ospa wrodzona, prowadząca do zaburzeń w rozwoju płodu w obrębie skóry, kończyn i centralnego układu nerwowego. Ospa stwarza poważne zagrożenie dla płodu zwłaszcza w I trymestrze trwania ciąży. Może spowodować embriopatrię. Embriopatria charakteryzuje się niedorozwojem kończyn, bliznami skóry na kończynach. Występują również wady układu moczowego i oczu. Takie zagrożenie jest na skutek zarażenia przezłożyskowego. W przypadku zakażenia śródmacicznego noworodek może przyjść na świat z ospą wietrzną lub półpaścem, które pojawia się również u mamy. Jeżeli zakażenie wystąpi u mamy w okresie od 5 dni przed i 2 dni po porodzie ospa wietrzna przybiera cięższą formę. Wynika to z faktu, że w tak krótkim okresie nie zdąży się wytworzyć odpowiednia ilość przeciwciał. Choroba u noworodka trwa wówczas około 10 dni. Zdarzają się przypadki śmiertelne, które wahają się między 5-30%. Najczęściej występującym powikłaniem ospy dzieci jest : zakażenie bakteryjne skóry, rzadziej zapalenie płuc, zapalenie mózgu czy też zapalenie mięśnia sercowego. To bolesne, często zostawiające ślady na całe życie, Groźniejsze jednak są powikłania obejmujące ośrodkowy układ nerwowy. Te mogą zakończyć się niepotrzebną śmiercią. Jeśli na ospę zapada osoba dorosła, a  przebieg choroby jest bardzo ciężki, ospa może doprowadzić do poważnych powikłań np: zapalenie mózgu, porażenie nerwów czaszkowych, zapalenie opon mózgowo – rdzeniowych zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie stawów, zapalenie płuc i zapalenie nerek

Profilaktyka Najskuteczniejszym sposobem zapobiegania chorobie jest szczepienie ochronne. Szczepionka przeciwko ospie jest obowiązkowo stosowana w Stanach Zjednoczonych i niektórych krajach Unii Europejskiej. W Polsce należy do grupy tzw. szczepień zalecanych przez Głównego Inspektora Sanitarnego i znajduje się w Kalendarzu Szczepień. Szczepienie pozwala uniknąć grożącej komplikacjami i oszpeceniem choroby. Szczepionkę można podawać już od 9 miesiąca życia. Dzieciom do 12 roku życia wystarczy jedna dawka szczepionki. Po ukończeniu 12 lat należy pamiętać o przyjęciu dwóch dawek szczepionki w odstępie 6 tygodni. Osoba zdrowa, która uprzednio nigdy nie chorowała na ospę wietrzną, po kontakcie z osobą chorą ma szansę na uniknięcie zachorowania. Szczepionka zastosowane do 72 godzin po kontakcie z osobą chorą na ospę wietrzną w 100% łagodzi przebieg choroby. Szczepienie podane do 3 dni po kontakcie chroni w ponad 90% , zaś do 5 dni po kontakcie w 70% przed zachorowaniem na ospę wietrzną. Szczepionka dostępna na polskim rynku zawiera jedyny zalecany przez WHO szczep wirusa do stosowania w powszechnych programach szczepień ochronnych. Badania kliniczne potwierdziły bezpieczeństwo i wysoką skuteczność szczepionki.