Komunikacja na przestrzeni wieków

Co to jest komunikacja? Komunikacja to proces mający na celu spowodowanie u odbiorcy informacji zmiany świadomości zamierzonej przez nadawcę. Nadawca inicjuje komunikat przez zakodowanie pewnej myśli. Komunikat jest fizycznym wynikiem kodowania przez nadawcę. Komunikatem jest mowa, pismo, gestykulacja (np. ruch ramion). Kanał jest środkiem poprzez, który komunikat wędruje. Odbiorca jest adresatem komunikatu. Zanim jednak będzie mógł odebrać komunikat, symbole należy przełożyć na postać dla niego zrozumiałą. Tym etapem jest proces dekodowania. Sposoby komunikacji: ustna, pisemna, niewerbalna.

Komunikacja na przestrzeni wieków Powstanie cywilizacji nie byłoby możliwe bez opanowania technik komunikacji. Bez umiejętności porozumiewania się, człowiek nie tylko nie byłby w stanie zainicjować postępu technicznego i rozwoju cywilizacji, ale nawet nie mógłby tworzyć jakichkolwiek społeczności. Wraz z upływem czasu liczba możliwych sposobów komunikacji wzrasta, a coraz bardziej skomplikowane i łatwiej dostępne informacje można przesyłać szybciej na większe odległości. Dziś używamy technik komunikacji, o których nie śnili nasi przodkowie. Można z dużym prawdopodobieństwem założyć, że nasze dzieci poznają technologie dziś opisywane tylko w literaturze science-fiction. Nowe, lepsze narzędzia komunikacji napędzają spiralę zmian w dzisiejszym społeczeństwie. Nie zawsze jednak tak było: najstarsze wynalazki dzieliły od siebie ogromne przedziały czasowe. To przyspieszające tempo zmian doskonale widać, jeśli spojrzymy na poszczególne “kamienie milowe” w komunikacji i odstępy czasowe jakie dzielą ich powstanie.

2000 p.n.e. – Mowa Ewolucja mózgu odróżniła człowieka od zwierząt, gdy doprowadziła do powstania rewolucyjnego sposobu komunikacji – mowy. Mowa, zbiór wokalnych symboli opartych na logicznej strukturze, umożliwiła przekazywanie informacji i wiedzy kolejnym pokoleniom w doskonalszy sposób. Doświadczenia przekazywane za pomocą języka stawały się coraz bogatsze, a człowiek mógł zmieniać się i przystosowywać się do otoczenia – bądź przystosowywać otoczenie do siebie – znacznie szybciej niż gatunki opierające się na genetycznej ewolucji. Mowa oznaczała możliwość koordynacji i współpracy, postępu technicznego, nauki, inżynierii, powstania pojęć abstrakcyjnych i kultury. 

30 000 p.n.e Pierwsze symbole 3300 p.n.e. - Pismo Niedoskonałości mowy prowadziły do prób stworzenia lepszego sposobu przekazywania i przechowywania informacji. Najstarsze znane nam symbole przeznaczone do komunikacji na przestrzeni czasu to malowidła jaskiniowe. Symbole były prekursorem kolejnego wielkiego wynalazku – pisma. Zamknięty zbiór symboli, wyrażających dźwięki fonetyczne bądź pojęcia, umożliwił przechowywanie skomplikowanych, długich wiadomości i stanowił ‘graficzny zapis mowy. Pismo było darzone wielkim szacunkiem. Starożytni Egipcjanie uważali za jego twórcę Thota, boga kultury, nauki i magii. Nebo, syn Marduka, był babilońskim bogiem pisma – i ludzkiego przeznaczenia. Według tradycji żydowskiej pismo wynalazł Mojżesz, według mitów greckich – Hermes. Klasa urzędników rządzących imperium chińskim, literati, za jedną z najważniejszych cech wykształconego człowieka uważała zdolność czytania i pisania. 3300 p.n.e. - Pismo

9000 p.n.e – Piktogramy i ideogramy Najstarszym podgatunkiem pisma są piktogramy, czyli pismo obrazkowe, w którym obrazy lub schematyczne rysunki przedmiotów są symbolami tych zjawisk. Symbole te nie przedstawiają dźwięków mowy – jest to alfabet semantyczny, a nie fonetyczny. Kolejny krok w ewolucji zapisywania myśli stanowi ikonografia (eikon z greki oznacza ‘obraz, wyobrażenie’). Ideogramy mają na celu przedstawienie idei.

Sygnały optyczne Wiele kultur stosowało sygnały wzrokowe, oparte na dymie i ogniu, nazywane dziś także ‘optycznym telegrafem’. Ognisko było przykrywane koszem lub matą i odsłaniane, w ciągu dnia wypuszczając w różnych odstępach czasu smugi dymu, a w nocy dając migające światło. Widoczność tych sygnałów, zwłaszcza dymnych, był jednak zależna od pogody (wiatr, opady), co utrudniało stosowanie skomplikowanych kodów. Taki sposób sygnalizacji był wykorzystywany m.in. przez Indian północnoamerykańskich.

400 p.n.e. - Heliograf 1790 – Semafor Na 400 r. p.n.e. datuje się heliografy, czyli urządzenia działające na zasadzie odbijania promieni świetlnych przez lustra. Po raz pierwszy opis ich użycia napotykamy w Hellenice Ksenofona, gdzie spotykamy opis sygnałów bitewnych przesyłanych przy pomocy wypolerowanych tarcz. Najbardziej zaawansowanych wariantem ‘optycznego telegrafu’ jest semafor. Za jego wynalazców uznaje się braci Chappe, Francuzów z końca XVIII wieku. Wykazali oni, że przy większych odległościach łatwiej jest spostrzec położenie prętu niż kolor. Pierwszy działający semafor miał 196 pozycji. Pierwsza linia semaforowa pomiędzy Paryżem a Lille rozpoczęła działalność w 1792 a czas transmisji przeciętnej wiadomości (36 znaki) na odległość 192km wynosił 32 minut. Za wariant semafora uznaje się też stosowanie na morzu morskie flagi komunikacyjne. 1790 – Semafor

2400 p.n.e. – Kurierzy i poczta Specjaliści od szybkiego i pewnego dostarczania fizycznych wiadomości – kurierzy – z pewnością pojawili się wkrótce po wynalezieniu pisma. Najstarsze informacje o istniejącym systemie kurierskim pochodzą z Egiptu 2400 p.n.e. Rozwój tego sposobu przesyłania wiadomości dał początek systemowi pocztowemu. Chiński system pocztowy jest z pewnościa najstarszym dalej działającym, rzymska poczta jest jedną z lepiej udokumentowanych ze świata antycznego. Systemy pocztowe istniały w państwach Karola Wielkiego, Zakonu Krzyżackiego i wielu innych państw średniowiecznych. W Rzeczpospolitej Obojga Narodów wielu szlachciców miało własnych kurierów-listonoszy. Niepiśmienni korzystali z usług skryby, piszącego i czytającego listy. W 1874 na potrzeby międzynarodowej koordynacji systemu pocztowego została stworzona najstarsza organizacja międzynarodowa – Międzynarodowy Związek Pocztowy. Poczta podróżowała różnymi sposobami. Od gołębi pocztowych, kurierów na koniach i psich zaprzęgach, po balony, statki i łodzie podwodne, kolej, samochody i samoloty.

1838 – Telegraf Wynalazek elektryczności oznaczał nowa erę w technikach komunikacji, tworząc możliwość prawie natychmiastowej (praktycznie z prędkością światła) komunikacji na dłuższe odległości. Pierwszy z elektrycznych wynalazków komunikacyjnych, telegraf, został zastosowany w 1838 r. w Anglii przez Sir Charlesa Wheatstone’a. Telefon jest starszy od telegrafu tylko o dekadę – Antonio Meucci skonstruował pierwszy telefon w 1848. W latach 70. XIX wieku wynalazek ten spopularyzował Amerykanin Aleksander Bell, popularnie lecz błędnie uznawany za wynalazcę tego urządzenia. Meucii wytoczył proces o plagiat, przerwany jednak przez jego śmierć w 1896 roku. Faktycznie Bell dokonał pewnych ulepszeń w projektach Meucciego, Edisona i Gray’a, jednak jego największy nie pozostawiający żadnych wątpliwości wkład w rozwój komunikacji to stworzenie pierwszego komercyjnego systemu telefonu – prawdziwsze jest więc stwierdzenie, że Bell wynalazł nie telefon, ale firmę telekomunikacyjną. 1848 – Telefon

1896 – Radio Ojcem teorii, które doprowadziły do stworzenia radia był fizyk James Maxwell, którego praca dotycząca fal elektromagnetycznych została opublikowana w 1873 roku. Eksperymenty Heinricha Hertza z lat 1886-1888 przetarły drogę wynalazcom radia. Wynalazcom – gdyż, choć pierwszy patent otrzymał w Wielkiej Brytanii w 1896 Guglielmo Marconi, pretendentem do tego miana był też Mikołaj Tesla, który otrzymał patent w USA w 1897, jednak stracił go w 1907 na rzecz Marconiego. Patent ten został mu przywrócony po jego śmierci w 1943 roku. Pierwsza transmisja radiowa miała miejsce w 1906, gdy Guglielmo MarReginald Fessenden dokonał transmisji kolędy ‘Cicha noc’ z Brant Rock w USA. Pierwsza transmisja wiadomości to rok 1920, stacja 8MK w USA. Pierwsze regularne transmisje o charakterze rozrywkowym rozpoczęły się dwa lata później, w 1922.

1897 – Komputer Pierwsze komputery miały istotne ograniczenie, gdyż dana maszyna mogła wykonywać tylko te konkretne i nieliczne operacje, do jakich została zaprojektowana od podstaw. Znacząca rewolucja w świecie komputerów nastąpiła w 1941 roku, gdy Konrad Zuse zbudował Z33, pierwszy komputer ‘kompletny’ w interpretacji Teorematu Turinga, czyli taki, który może wykonywać każde zaprogramowane mu zadanie. Od tej pory komputer umożliwiał coraz łatwiejszy dostęp, bardziej skomplikowane i szybkie operacje na informacji. Komputery bez wątpienia przyczyniły się do zwiększenia tempa postępu naukowego, jednak przez długi czas sposoby komunikacji używane przez komputer (karty perforowane, taśmy magnetyczne, wydruki) nie miały dużego znaczenia dla rozwoju technik komunikacji międzyludzkich. Znaczenie komputerów dla komunikacji gwałtownie wzrosło w drugiej połowie dwudziestego wieku, wraz z rozwojem sieci komputerowych.

1927 – Telewizja Pierwsza transmisja telewizji publicznej odbyła się w Nowym Jorku w 1927 roku. Pierwsza transmisja rozrywkowa ma miejsce w Wielkiej Brytanii w 1930 roku. Pierwsza transmisja międzykontynentalna na żywo to USA, 1957 rok. W tym także dziesięcioleciu telewizja zaczęła przekształcać się z czarno-białej w kolorową. W 1980, w niespełna wiek po patencie Nipkowa, 98% rodzin w USA dysponowało odbiornikiem telewizyjnym. Od lat 60. telewizja w połączeniu z telefonem i komputerem oferowała w niektórych krajach usługi videotekstu, wykorzystujące telewizor do wyświetlania interaktywnych menu, a telefon jako urządzenie do jego nawigacji. Prawdopodobnie najbardziej znanym i zaawansowanym z tych systemów jest francuski Minitel rozpowszechniony w latach 80-tych, który wykorzystywał własny terminal z modemem. Inną pochodną videotekstu jest usługa teletekstu, wykorzystująca telewizory i ich piloty.

1969 – Sieci komputerowe (internet) Próby stworzenia funkcjonalnych sieci komputerowych nabrały tempa w latach 60., a ich najbardziej znaczącym osiągnięciem w tamtej dekadzie była sieć ARPANET w USA. Pierwsze połączenie pomiędzy komputerami w sieci ARPANET nastąpiło 21 listopada 19693. Od 1978 wszystkie komputery wyposażone w modemy mogły przesyłać między sobą dane przez linie telefoniczne, wykorzystując usługę Bulletin Board Services (BBS). 1 stycznia 1983 ARPANET zaczął stosować protokoły TCP/IP i to zdarzenie uznaje się za moment jego transformacji w Internet. W 18 krajach na świecie ponad 50% populacji ma już dostęp do Internetu. Liderem jest Szwecja gdzie 76.6% obywateli korzysta z globalnej sieci. Obecnie z Internetu regularnie korzysta 12.5% populacji świata (około 800 milionów ludzi). Liczba użytkowników większości usług internetowych podwaja się co cztery lata (przy czym warto zwrócić uwagę, że w biedniejszych rejonach świata – Afryce, Ameryce Południowej, na Bliskim Wschodzie – liczba ta potraja się, co wydaje się zadawać kłam prognozom o rosnącym podziale świata.