Stanisław Gaca – Politechnika Krakowska Lech Michalski – Politechnika Gdańska „ Innowacyjne środki i efektywne metody poprawy bezpieczeństwa i trwałości obiektów budowlanych i infrastruktury transportowej w strategii zrównoważonego rozwoju” D O T A C J E N I W ” S U M Y Z Ą P R Ł Ś Ć NIEZBĘDNE KIERUNKI ZMIAN PRZEPISÓW TECHNICZNO – BUDOWLANYCH W ASPEKCIE BRD

Ryzyko konkurencyjności i jego skutki, granice kompromisu OGÓLNE KRYTERIA PROJEKTOWANIA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ JAKO RAMY WYZNACZAJĄCE ZMIANY W PRAKTYCE PLANISTYCZNEJ I PROJEKTOWEJ Bezpieczeństwo Sprawność ruchu Minimalizacja oddziaływań na środowisko Spełnianie zakładanych funkcji społeczno-gospodarczych Koszty budowy, eksploatacji, użytkowników Ryzyko konkurencyjności i jego skutki, granice kompromisu

POWODY WERYFIKACJI I ZMIAN PRZEPISÓW TECHNICZNO-BUDOWLANYCH Błędy istniejących rozwiązań potwierdzone wynikami analiz brd, w tym audytem brd Zmieniające się uwarunkowania kompleksu „człowiek – droga – pojazd – środowisko drogi” oraz ich lepsze rozpoznanie (prace badawcze), uwzględnienie prognozowanych zmian Doświadczenia z praktyki projektowej w Polsce i w innych krajach (nowe rozwiązania, ograniczenia, luki w przepisach) „Porządkowanie” przepisów i usuwanie ich usterek

GRUPY IDENTYFIKOWANYCH BŁĘDÓW: błędy o charakterze planistycznym błędy dotyczące założeń projektowych błędy doboru typu przekroju poprzecznego błędy w zakresie ustalania trasy i profilu podłużnego drogi błędy skrzyżowań i węzłów błędy urządzeń dla niechronionych uczestników ruchu oraz urządzeń transportu zbiorowego błędy organizacji ruchu

Przykład oceny audytora BRD

Przykład oceny audytora BRD

Przykład oceny audytora BRD

Potencjalne źródła występowania błędów: niewłaściwe zastosowanie przepisów technicznych, braki wiedzy projektantów błędy i „niewłaściwe” sformułowania w przepisach technicznych ignorowanie przepisów technicznych lub świadome stosowanie odstępstw pomijanie w przepisach technicznych istotnych uwarunkowań bezpieczeństwa ruchu koncentracja uwagi planistów i projektantów na sprawach ekonomicznych, realizacyjnych i ochrony środowiska z drugorzędną rolą bezpieczeństwa ruchu

POPRAWA JAKOŚĆ PROCESU PROJEKTOWANIA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ Doskonalenie przepisów i związanych z nimi szczegółowych instrukcji, przewodników oraz katalogów Wprowadzanie narzędzi zarządzania brd, zwłaszcza metod oceny oddziaływania na bezpieczeństwo ruchu i audytu bezpieczeństwa ruchu

NIEZBĘDNE ZMIANY W KRAJOWYCH PRZEPISACH PROJEKTOWANIA INFRASTRUKTURY DROGOWEJ - ogólne wskazania zmiana struktury obowiązujących obecnie przepisów techniczno-budowlanych w drogownictwie - przepisy obligatoryjne, wytyczne uściślające i rozszerzające zapisy przepisów obligatoryjnych, zalecenia „dobrej praktyki” uściślenie definicji i określeń eliminujących ich dowolne interpretacje wprowadzenie standardów bezpieczeństwa ruchu poprzez wyznaczenie dopuszczalnych klas ryzyka wraz ze stworzeniem narzędzi oceny tego ryzyka wprowadzenie metod ocen wpływu na brd odstępstw od wyznaczonych standardów technicznych wprowadzenie formalnych wymagań w zakresie kształtowania bezpiecznego otoczenia drogi i form zagospodarowania tego otoczenia

- ODCINKI DRÓG POZA TERENAMI ZABUDOWY PRZYKŁADY ANALIZ BRD - ODCINKI DRÓG POZA TERENAMI ZABUDOWY

BADANIA WPŁYWU NA BEZPIECZEŃSTWO RUCHU DROGOWEGO

Zmiany przepisów projektowania eliminacja z praktyki rozwiązań uznanych za niebezpieczne (np. 1x4, ???) wyraźne rozróżnienie wymagań dla dróg o różnych funkcjach transportowych i przestrzennych weryfikacja zasad ustalania klasy drogi zmiana roli prędkości projektowej; kształtowanie geometrii w powiązaniu z funkcją drogi i organizacją ruchu - wpowadzenie zasad projektowania tzw. „dróg samo-objaśniających się” eliminacja zagrożeń z otoczenia dróg uwzględnienie nowych rozwiązań w tym środków ITS

PRZYKŁADY ANALIZ BRD - ODCINKI PRZEJŚĆ DROGOWYCH PRZEZ MIEJSCOWOŚCI

Problemy: Konflikt ruchu tranzytowego z lokalnym, dyspersja prędkości Zmienne zagospodarowanie wzdłuż drogi Nadmierna prędkość Obecność ruchu pieszego o różnych źródłach i celach Istotna rola ruchu rowerowego Parkowanie pojazdów Występowanie środków komunikacji zbiorowej

Identyfikacja ilościowego wpływu cech drogi i jej otoczenia na liczbę wypadków - przykłady Okres doby: Okres dnia: L – długość odcinka [km]; N – natężenie ruchu pojazdów [Poj./okres]; G – gęstości wybranego rodzaju elementów (p. opis zmiennych niezależnych) [szt/km]; typ przekroju: b - z poboczem bitumicznym, g – z poboczem gruntowym, k - krawężnik, ch - chodnik; limit prędkości: niski, śr - średni, wys - wysoki; SP - segregacja pieszych, WNŁ – występowanie niebezpiecznego łuku, EWP – element wpływający na prędkość.

Przykłady przekształceń przekroju poprzecznego

Poprawa bezpieczeństwa ruchu poprzez przekształcanie szerokiego przekroju poprzecznego

Grupy środków poprawy bezpieczeństwa ruchu Eliminacja ruchu tranzytowego przez przekształcenia sieci dróg – rozbudowa sieci, obwodnice miejscowości Przebudowa zorientowana na uzyskanie zgodności pomiędzy wielofunkcyjnością drogi i jej rozwiązaniami geometrycznymi oraz organizacją ruchu a) przekształcenia przekroju drogi oraz skrzyżowań zapewniające sprawność ruchu i poprawę jego bezpieczeństwa b) segregacja ruchu tranzytowego i lokalnego (drogi serwisowe), segregacja ruchu pieszego i rowerowego c) rozwiązania stosowane lokalnie w miejscach koncentracji wypadków (dostosowane do typu i okoliczności wypadków) Kompleksowe uspokojenie ruchu o intensywności zależnej od dominującej funkcji drogi Kontrola zagospodarowania w otoczeniu dróg

PRZYKŁADY ANALIZ BRD - SKRZYŻOWANIA

Problem: identyfikacja skrzyżowania Problem: identyfikacja skrzyżowania, widoczność, dostępność w rejonie skrzyżowania Problem: identyfikacja skrzyżowania

WNIOSKI Z ANALIZ DANYCH O WYPADKACH braki podkreślenia podporządkowania ruchu, trudna ocena sytuacji na skrzyżowaniu ograniczenia widoczności kolizyjność relacji skrętu w lewo przy trudnych warunkach wykonywania tych relacji możliwość przejazdu z nadmierną prędkością – niedostosowanie geometrii i organizacji ruchu do rzeczywistych prędkości niedostateczne zabezpieczenie ruchu pieszych i rowerzystów

Doskonalenie projektowania zorientowanego na redukcję konfliktów na skrzyżowaniu Ograniczenia dostępności w obrębie skrzyżowań – konieczne dalsze badania w aspekcie korzyści i kosztów Ronda z ich nowymi formami – konieczne uzupełnienie i weryfikacja dotychczasowych przepisów projektowania Nowe formy klasycznych skrzyżowań redukujące konflikty w ruchu – częściowo już ujęte w przepisach projektowania, konieczne badania i uzupełnienia zaleceń Skrzyżowania poza terenami zabudowy – duże prędkości na drodze nadrzędnej i małe natężenia na wlotach podporządkowanych (sygnalizacja i nowe formy skrzyżowań) Sygnalizacja na skrzyżowaniach – rozwój dobrych praktyk w zakresie konstrukcji programów sygnalizacji, eliminacja stref dylematu i wjazdów na sygnale czerwonym, nowe technologie nadzoru

Kierunki dalszych badań i zmiany w praktyce projektowej skrzyżowań Poszukiwania skutecznych środków redukcji prędkości na skrzyżowaniach w arteriach z dużymi prędkościami Ocena funkcjonowania nowych form skrzyżowań z rekomendacjami do krajowej praktyki projektowej Uściślenie zapisów w przepisach techniczno-budowlanych egzekwujących podstawowe wymagania bezpieczeństwa ruchu Stosowanie elastycznych reguł projektowania z uwzględnieniem kontekstu lokalnego oraz równowagi pomiędzy różnymi kryteriami Oznakowanie zapewniające wczesną segregację kierunkową Poprawa bezpieczeństwa i zachowań rowerzystów

PODSUMOWANIE Możliwa jest eliminacja znacznej części błędów infrastruktury drogowej przez zmiany przepisów projektowania oraz rozpowszechnienie narzędzi prognozowania miar brd Klasyfikacja ryzyka wypadków drogowych istniejących i projektowanych rozwiązań infrastrukturalnych powinna być podstawą decyzji o ich przebudowie lub budowie

Wybrane wskazania szczegółowe do zmian przepisów Stworzenie formalnych podstaw do budowy dróg określanych jako „samo-objaśniające” Zintegrowanie projektowania geometrycznego z projektowaniem organizacji ruchu, środków bezpieczeństwa ruchu, zrządzania prędkością oraz ITS Wprowadzenie pojęcia „prędkości projektowania” Standaryzacja przekrojów poprzecznych dróg Dostosowanie do współczesnych modeli ruchu Uzależnienie parametrów dróg, skrzyżowań i węzłów od ich lokalizacji i rzeczywiście pełnionych funkcji Uściślenie kryteriów stosowania i rozszerzenie zasad wymiarowania urządzeń dla ruchu pieszego rowerowego oraz uspokojenia ruchu Wprowadzenie formalnych wymagań dotyczących przejezdności skrzyżowań i jezdni manewrowych dla różnych typów pojazdów Otoczenie „wybaczające błędy”