Tradycja, nowoczesność i innowacyjność w lecznictwie uzdrowiskowym naszych czasów Prof.dr hab. Irena Ponikowska Katedra Balneologii i Medycyny Fizykalnej Collegium Medicum UMK w Bydgoszczy Uzdrowiskowy Szpital Kliniczny w Ciechocinku www.balneoklinika.com

Uzdrowiskowy Szpital Kliniczny w Ciechocinku Katedra Balneologii i Medycyny Fizykalnej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, Collegium Medicum w Bydgoszczy

Plan wykładu Historyczna i współczesna medycyna uzdrowiskowa, definicje Rola i zadania lecznictwa uzdrowiskowego we współczesnej medycynie Kierunki transformacji w polskim lecznictwie uzdrowiskowym Zmiany i wymogi współczesnej med.uzdr. Niekorzystne kierunki zmian i zagrożenia Postępy polskiej medycyny uzdrowiskowej Podsumowanie

Współczesna medycyna uzdrowiskowa- definicja(1) To dziedzina wiedzy medycznej obejmująca całokształt działalności prowadzonej w uzdrowisku ukierunkowanej na udzielanie świadczeń zdrowotnych, opartych przede wszystkim na swoistych metodach leczniczych Medycyna uzdrowiskowa obejmuje: balneoterapie, klimatoterapie, fizykoterapię balneochemię, mikrobiologię i geologię uzdrowiskową

DEFINICJA ( 2) Balneologia i medycyna fizykalna To dziedzina wiedzy medycznej zajmująca się badaniem oraz zastosowaniem do praktyki naturalnych metod leczniczych i czynników fizycznych do leczenia, prewencji i rehabilitacji chorób przewlekłych Irena Ponikowska

Definicja (3) Medical Spa w uzdrowisku Jest to działalność rekreacyjna, regeneracyjna, wypoczynkowa, profilaktyczna i kosmetyczna prowadzona w uzdrowisku, wykorzystująca elementy medycyny uzdrowiskowej w celu poprawy stanu zdrowia i atrakcyjnego wyglądu

TWÓRCY BALNEOLOGII Główna gałąź medycyny w XIX i XX wieku Marcin z Miechowa (1552): rozprawa o wodolecznictwie Józef Struś (1555) z Poznania: praca o wpływie kąpieli na tętno  Wojciech Oczko (1578): pierwsze dzieło w języku polskim „Cieplice” Ojciec Balneologii Polskiej Erazm Sykst (1617): drugie dzieło w języku polskim o lecznictwie uzdrowiskowym Główna gałąź medycyny w XIX i XX wieku Aktualnie- dziedzina komplementarna,integracyjna Prissnitz Kneipp PROFESOROWIE G E. Korczyński G A. Sabatowski G Zenon i Zbigniew Orłowscy G J. Żniniewicz G J. Dietel Współcześni badacze (okres powojenny) Prof. Jankowiak Prof. Konarska Ks. Kneipp

Rola lecznictwa uzdrowiskowego dawniej i dziś XIX i XX wiek-główna dziedzina medycyny Aktualnie- dziedzina komplementarna, integracyjna Ks. Kneipp

Współczesna medycyna uzdrowiskowa TRADYCJA NOWOCZESNOŚĆ

Rola lecznictwa uzdrowiskowego we współczesnej medycynie 1. Wspomagająca i intensyfikująca, koordynująca inne metody leczenia zachowawczego i operacyjnego 2. Profilaktyczna i promująca zdrowie 3. Usprawniająca i doskonaląca funkcje ustrojowe poprzez zwiększenie zdolności do samoobrony organizmu 4. Rehabilitacyjna (balneorehabilitacja) w zakresie ch.układu ruchu i kardiologii

Miejsce lecznictwa uzdrowiskowego w udzielaniu świadczeń w szpitalu uzdrowiskowym Leczenie i rehabilitacja chorych bezpośrednio po leczeniu szpitalnym (głównie stany pooperacyjne) Leczenie uzdrowiskowe zamiast leczenia szpitalnego (w dziedzinach zachowawczych)

Zadania medycyny uzdrowiskowej 1. Leczenie chorób przewlekłych o charakterze komplementarnym (uzupełniające, intensyfikujące) 2. Profilaktyka pierwotna i wtórna 3. Promocja zdrowia i edukacja zdrowotna 4. Balneorehabilitacja

Główne zalety metod balneoterapeutycznych Skuteczne, łatwo dostępne tanie nie inwazyjne wykazują efekty lecznicze o przedłużonym działaniu nie wywołują skutków ubocznych mają charakter fizjologiczny i holistyczny, integracyjny

Rehabilitacja uzdrowiskowa wczesna rehabilitacja realizowana w ramach programów leczniczych balneorehabilitacja szpitalna rehabilitacja w ramach prewencji przedrentowej

Profilaktyka uzdrowiskowa pierwotna Dla kogo jest wskazana: osobom z czynnikami ryzyka osobom zdrowym z obciążeniem dziedzicznym chorobami (cukrzyca, zawał serca, udar mózgu) osobom zdrowym, zmęczonym, przepracowanym, zestresowanym

Profilaktyka uzdrowiskowa wtórna U osób chorych wpływa na: zahamowanie naturalnego rozwoju choroby zapobieganie powikłaniom choroby, poprawę jakości życia poprawę sprawności fizycznej i psychicznej

Małe koszty, duża opłacalność lecznictwa uzdrowiskowego Koszt 21 dniowego leczenia uzdrowiskowego odpowiada kosztom 1 dnia na oddziale OIOM Zmniejszenie zużycia leków (na nadciśnienie, p/bólowych, p/reumatycznych, uspakajających, insuliny i innych

Złowrogie skutki farmakoterapii W wyniku ubocznych skutków farmakoterapii umiera rocznie w USA 140 tys osób ( wg JAMA) Wydatki związane z leczeniem następstw niepożądanego działania leków wynoszą 6- 17% wszystkich wydatków na opiekę zdrowotną w USA (Pharmacoepidemiology)

Kaskadowe przepisywanie leków Stosowanie leków z powodu choroby podstawowej Powstawanie chorób będących skutkiem ubocznym farmakoterapii Stosowanie leków na choroby wywołane lekami ( np. sterydy-cukrzyca sterydowa-leki p)cukrzycowe)

Kierunki transformacji w uzdrowiskach 1.Medycyna uzdrowiskowa 2. Rozwój działalności rekreacyjno-wypoczynkowej (hotele, spa, wellness)

AKTUALNE ZMIANY I WYMOGI WE WSPÓŁCZESNEJ MEDYCYNIE UZDROWISKOWEJ

Zmiany w lecznictwie uzdrowiskowym (1)- system zarządzania Kierunki pozytywne poprawa jakości zarządzania zdobywanie certyfikatów jakości poprawa jakości usług zgodnie z wymogami pacjenta Kierunki negatywne: preferowanie świadczeń niemedycznych dążenie za wszelką cenę do zaspokajania wymagań klienta

Zmiany w lecznictwie uzdrowiskowym (2) - postęp techniczny (aparatura) Korzyści: poprawa efektywności terapii poprawa bezpieczeństwa dla chorych i personelu zwiększenie komfortu wykonywania zabiegów wzbogacenie w nowe rodzaje zabiegów zmniejszenie kosztów eksploatacyjnych poprawa estetyki

Nowoczesność aparatury- strony negatywne Rezygnowanie z indywidualnego doboru parametrów na rzecz pakietów i programów Rezygnacja z istotnych walorów procedury na rzecz wygody stosowania Zaopatrywanie się w nowe aparaty często nie przebadane klinicznie o małej skuteczności * Nowe procedury i urządzenia powinny być przebadane klinicznie w kompetentnym ośrodku naukowym

Nowe regulacje unijne w dopuszczaniu wyrobów do obrotu Dyrektywa dla wyrobów medycznych 93/42/EEC- ulega zmianie Nowa dyrektywa 2007/47/EC- stawia wymagania przeprowadzenia oceny klinicznej dla wszystkich wyrobów medycznych, ocena ta może opierać się też na krytycznej analizie wyników wszystkich dotąd przeprowadzonych badań klinicznych; po wprowadzeniu do obrotu obowiązuje prowadzenie dalszych obserwacji klinicznych

Wymogi naukowe współczesnej medycyny Konieczność prowadzenia badań zgodnie z zasadami EBM, w tym celu niezbędne jest: powołanie Krajowego Centrum Medycyny Uzdrowiskowej powołanie ośrodków naukowo-badawczych w uzdrowiskach, prowadzących badania zgodnie z projektem badawczym stworzenie warunków do prawidłowej kwalifikacji chorych do programu badawczego

Zmiany wynikające z przyczyn epidemiologicznych (3) Zmiany w zapotrzebowaniu na usługi medyczne w określonych profilach: zmniejszenie zapotrzebowania na leczenie w: Chorobach układu trawienia Chorobie Heinego Medina Chorobach dziecięcych (generalnie) Ozena Krzywica koklusz, inne

Zmiany wynikające z aktualnych potrzeb medycznych (4) Zwiększenie zapotrzebowania na leczenie chorób: kardiologicznych i angiologicznych układu ruchu metabolicznych (cukrzyca, otyłość) pulmonologicznych chorób wieku podeszłego (wyż demograficzny)

Choroby nie leczone dotąd w uzdrowisku o dużym rozpowszechnieniu – nowe wyzwania 1. Choroby nowotworowe 2. Choroby psychiczne (wybrane jednostki chorobowe) 3. Stres pourazowy, zwłaszcza katastroficzny 4. AIDS, WZW 5. Stany po przeszczepach narządów( nerki, wątroba, trzustka, szpik kostny) 6. Krańcowa niewydolność nerek-dializoterapia

Nowoczesność-nowe technologie terapeutyczne w medycynie uzdrowiskowej Krioterapia ogólnoustrojowa Ciepłolecznictwo ogólne wykorzystujące promieniowanie IR aparatura do terapii łączonej Hiperbaria Fotodynamika Halloterapia (Inhalacje solne w komorze solnej) Biofotonika

Niekorzystne kierunki zmian w lecznictwie uzdrowiskowym zamiana zakładów leczniczych na typowe hotele zastępowanie funkcji leczniczych usługami rekreacyjnymi wprowadzanie do zakładów lecznictwa uzdrowiskowego metod niekonwencjonalnych obniżenie jakości usług medycznych rezygnacja z monitorowania leczenia samowolne wprowadzanie profilów leczniczych, bez spełnienia warunków

Niekorzystne kierunki rozwoju lecznictwa uzdrowiskowego(2) Nadmierne zagęszczenie obiektów nie tylko leczniczych w strefie A Zanieczyszczenie środowiska Nadmierny hałas,powszechne dyskoteki Nadmierna urbanizacja uzdrowisk, zatracenie charakteru i klimatu uzdrowiska Zmiany priorytetów świadczonych usług w uzdrowiskach( coraz mniej leczenia, coraz więcej wczasów)

Zalecane kierunki zmian w szpitalach uzdrowiskowych dokładne określenie zadań i profilu specjalistycznego (leczenie rehabilitacja),wytworzenie marki szpitala poprawa finansowania optymalny czas leczenia poprawa jakości usług zdrowotnych zmiana systemu kierowania i kwalifikowania akredytacja

Zmiana systemu kierowania do szpitali uzdrowiskowych Lekarz kierujący Szpital Klinika Poradnia specjalistyczna Lekarz rodzinny Kierowanie Lekarz do lekarza (bez pośrednika) Zalety: kierujący przestaje być anonimowy zlikwiduje się pustostanie zmniejszy lub wyeliminuje się błędy w kierowaniu skróci lub wyeliminuje kolejki kwalifikowanie w uzdrowisku BEZ POŚREDNIKA! Lekarz uzdrowis- kowy

Wskazane kierunki rozwoju sanatorium Prowadzenie profilaktyki, eliminowanie czynników ryzyka Leczenie chorób wieku podeszłego (zakłady opieki długoterminowej) Leczenie stacjonarne chorób przewlekłych o małym zaawansowaniu

Zmiany w systemie kierowania do sanatorium Stworzyć należy system umożliwiający wybór przez pacjenta miejsca i czasu leczenia w sanatoriach w Polsce System ten powinien jednak uwzględniać profile i wskazania lecznicze

Poważne zagrożenia dla medycyny uzdrowiskowej (1) Niskie finansowanie Skutki: a) mały zakup świadczeń zdrowotnych b) niskie ceny świadczeń c) preferowanie zakupu świadczeń tańszych i gorszej jakości likwidacja zakł. lecz. uzdr. zamiana na hotele

Poważne zagrożenia dla medycyny uzdrowiskowej (2) Nieprawidłowy, przestarzały system kwalifikowania chorych,nieprawidłowa prywatyzacja *Skutki: ciężej i lżej chorzy czekają w tej samej długiej kolejce,szpital nie może pełnić swoich zadań *Nieprawidłowa prywatyzacja-zmiana funkcji

Poważne zagrożenia dla medycyny uzdrowiskowej (3) Hamowanie rozwoju naukowego, w związku ze złą dystrybucją skierowań przez NFZ nie uwzględniającą potrzeb naukowych

Wellness Jest to filozofia życia zmierzająca do bycia zdrowym Uwzględnia obecne trendy: zdrowego życia atrakcyjnego wyglądu

Wellness, ośrodki spa Powinny oferować różne formy zdrowego stylu życia: - zdrowe żywienie - żywienie dietetyczne, w tym dietę śródziemnomorską aktywność fizyczną relaks rekreacje kosmetykę ciała

Osrodki spa w Uzdrowisku-kierunki zmian Wprowadzić sensowną, prawidłową filozofię działalności Wyodrębnić spośród ośrodków spa grupę Medical Spa spełniającą określone kryteria

Postępy w polskiej medycynie uzdrowiskowej(1) Nowe metody balneologiczne i fizykoterapeutyczne mające podstawy naukowe Usprawnienie i unowocześnienie oraz weryfikacja starych metod Renesans dawnych metod w „nowej oprawie technicznej” Nowe programy lecznicze stała weryfikacja wskazań i przeciwwskazań do leczenia uzdrowiskowego

Postępy w dydaktyce lekarzy(1) Systematyczne prowadzenie szkolenia specjalizacyjnego opartego na nowych zasadach edukacyjnych Permanentne szkolenie się lekarzy- system punktacji edukacyjnej Uzupełniające szkolenie w zakresie podstaw medycyny uzdrowiskowej dla lekarzy uzdrowiskowych nie podejmujących specjalizacji

Postępy w dydaktyce lekarzy(2) Wydawanie nowych podręczników zawierających współczesną wiedzę Wydawanie własnego,wysokiej jakości kwartalnika „Balneologia Polska” Organizowanie kongresów naukowych z udziałem gości zagranicznych z całego świata

koszyk świadczeń zdrowotnych Pełna baza świadczeń uzdrowiskowych (katalog świadczeń): 183 pozycji klasyczne (koszyk świadczeń gwarantowanych)- 164 relatywne (potencjalnie przydatne)- 19 świadczeń negatywne (nie przydatne)- 10

Podsumowanie- rozwój lecznictwa uzdrowiskowego potrzebą naszych czasów Ponieważ: 1. Oferuje usługi skuteczne, tanie i łatwo dostępne, bez skutków ubocznych,nieinwazyjne 2. Zajmuje się chorobami przewlekłymi, których występowanie będzie stale wzrastać a więc i potrzeby lecznicze 3. Będzie wzrastać zapotrzebowanie w związku ze wzrostem świadomość zdrowotnej i zamożnością społeczeństwa 4. Jest to najlepsza forma profilaktyki i promocji zdrowia 5. Stwarza warunki do leczenia chorych w wieku podeszłym 6. Ma istotny wpływ na zdrowie społeczeństwa

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ